Το 2000, οι Έλληνες Ολυμπιονίκες επέστρεψαν από το Σίδνεϋ στην Αθήνα, με ειδική πτήση που ναυλώθηκε προς Τιμή τους, από το Ελληνικό Δημόσιο. Ο Πύρρος Δήμας όταν ρωτήθηκε τί σκέφτεται, απάντησε εύστοχα: «Σκέφτομαι ότι, αν δεν πήγαιναν καλά τα πράγματα θα γυρνάγαμε στην Αθήνα, με το αεροπλάνο της γραμμής».
Δεν είχε και άδικο… Κανείς δεν έμαθε, με ποιον τρόπο επέστρεψε η Αντιγόνη Ντρισμπιώτη από το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα της Μόσχας το 2013, όπου τερμάτισε 31η ή του Λονδίνου το 2017 (24η). Ελάχιστοι τη γνώριζαν πέρσι και κανένας δεν την περίμενε στο αεροδρόμιο, όταν γύρισε από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Τόκιο. Και όμως, η Ντρισμπιώτη στους Ολυμπιακούς Αγώνες είχε τερματίσει στην τιμητική και διόλου ευκαταφρόνητη, όγδοη θέση. Και φυσικά, κανείς δεν ενδιαφέρθηκε, μετά για το πώς προετοιμάζεται για την επόμενη μεγάλη διοργάνωση… Κάπως έτσι, την υποτροφία που της κόψανε, επειδή θεωρήθηκε μεγάλη σε ηλικία, η Ντρισμπιώτη την εξασφάλισε επιστρέφοντας στο οικογενειακό ρακάδικο, προσπαθώντας να συνδυάσει τον αθλητισμό με την επιβίωση. Να ήταν η μόνη…
Λίγο μετά την κατάκτηση του χρυσού μεταλλίου στον ακοντισμό, η Ελίνα Τζένγκο μας διηγήθηκε την ιστορία της οικογένειάς της. Την ταλαιπωρία του πατέρα της, τη δουλειά της μητέρας της, αλλά και το ρατσισμό που βίωσε, γιατί ήταν Αλβανή. Μπορεί να μην το είπε ξεκάθαρα, αλλά οι περισσότεροι καταλάβαμε ότι όταν το ακόντιο ταξίδευε 65 μέτρα και 81 εκατοστά μακριά από το χέρι της, στα μάτια αυτής της νεαρής αθλήτριας δεν ήταν τόσο το χρυσό μετάλλιο, όσο η ευκαιρία να βοηθήσει τη μητέρα της να σταματήσει να πλένει σκάλες.
Και επειδή ο αθλητισμός δεν έχει μόνο μετάλλια και επιτυχίες, μία άλλη νεαρή αθλήτρια, η Τατιάνα Γκούσιν, έμεινε στην ένατη θέση του τελικού του ύψους. Ίσως αν πέρναγε το 1,90 μ. να κατάφερνε μία θέση στο βάθρο. Και κυρίως, θα έβρισκε έναν τρόπο «για να μη χρειάζεται να κάνει δύο δουλειές», όπως είπε. Ενώ τώρα…
Το τελευταίο πράγμα που θα σκέφτονταν η Τατιάνα, η Ελίνα και η Αντιγόνη, ήταν με ποιο αεροπλάνο θα επιστρέψουν. Αν θα ήταν εκείνο της γραμμής ή αν θα ήταν ναυλωμένο, από την ελληνική Πολιτεία. Και οι τρεις θα ήταν διατεθειμένες να γυρίσουν ακόμα και βάδην (στην περίπτωση της Ντρισμπιώτη μπορεί αυτό να ισχύει και κυριολεκτικά), προκειμένου να κάνουν αυτό που αγαπούν: τον αθλητισμό. Και όχι μόνο, αλλά και για να βγουν από ακραίες οικονομικές δυσκολίες.
Η αλλαγή του χάρτη
Το Πανευρωπαϊκό Πρωτάθλημα του Μονάχου, ολοκληρώθηκε τις προηγούμενες ημέρες, με μεγάλη επιτυχία, και ως προς την οργάνωση και ως προς τις επιδόσεις. Ο ευρωπαϊκός στίβος, απέδειξε, για άλλη μία φορά, το υψηλό του επίπεδο. Μία γενιά νέων αθλητών είναι έτοιμη να πρωταγωνιστήσει στο επόμενο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα, που θα γίνει το 2023, στο Τόκιο και, φυσικά, στους Ολυμπιακούς Αγώνες, στο Παρίσι, το 2024.
Η Κατερίνα Στεφανίδη, του χρόνου, εκτός από τις μεγάλες αντιπάλους της, θα βρει μία νέα μεγάλη αθλήτρια. Τη Φιλανδή Βίλμα Μούρτο, που κέρδισε το χρυσό μετάλλιο, αφήνοντας την αθλήτριά μας δεύτερη. Οι φίλαθλοι θα περιμένουν με ανυπομονησία να ξαναδούν την 22χρονη Ολλανδή Φέμκε Μπολ, που πέτυχε το ακατόρθωτο: να κερδίσει το χρυσό στα 400μ. απλά και στα 400μ. με εμπόδια.
Όπως επίσης, θα περιμένουν να ξαναδούν τον Ιταλό (με καταγωγή από την Αιθιοπία) Κρίπα (πρώτος στα 10χλμ),την Τουρκάλα, με καταγωγή από την Κένυα, Γιασμίν Καν στα 10 χλμ. γυναικών, τις Ελβετίδες σπρίντερ αδερφές Καμπούτζι, που ο πατέρας τους κατάγεται από το Κονγκό…
Ο κατάλογος των μεγάλων αθλητών που έλαβαν μέρος στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα του Μονάχου είναι ατελείωτος. Όπως ατελείωτος είναι ο κατάλογος των αθλητών που κατάγονται από χώρες, κυρίως, της Αφρικής, που ενσωματώθηκαν στα ευρωπαϊκά αθλητικά συστήματα διάφορων χωρών, βοηθήθηκαν από αυτά, για να γίνουν μεγάλοι αθλητές. Παράλληλα, όμως, και οι ίδιοι συνέβαλαν στην ανάπτυξη του αθλητισμού στις χώρες όπου ζουν και αθλούνται.
Ο κόσμος έχει αλλάξει. Οι κοινωνίες έχουν αλλάξει. Έχουν γίνει πολυπολιτισμικές. Κατά συνέπεια και ο αθλητισμός, αναπόφευκτα, έχει αλλάξει. Άνθρωποι συρρέουν στα πιο αναπτυγμένα ευρωπαϊκά κράτη, με την ελπίδα της επιβίωσης και, μέσω του αθλητισμού, επιδιώκουν μία καλύτερη ζωή. Μέσα από τη δουλειά τους δίνουν νέα ώθηση στην αθλητική κοινότητα, είτε είναι εθνική είτε διεθνής. Προσφέρουν διακρίσεις, βελτιώνονται οι ίδιοι, αλλά βελτιώνουν παράλληλα το επίπεδο των γηγενών αθλητών, καθώς αυξάνεται ο συναγωνισμός. Εν τέλει, κινούν το νήμα της αθλητικής ιστορίας. Προωθούν το αθλητικό κίνημα προς τα μπρος.
Αντετοκούμπο
Η ιστορία αυτή, φυσικά, δεν αφορά μόνο τον στίβο. Στη χώρα μας γεννήθηκε, μεγάλωσε και ανδρώθηκε ένας αθλητής παγκόσμιας εμβέλειας, ο Γιάννης Αντετοκούμπο. Το μπάσκετ τον βοήθησε να ξεφύγει από την ακραία φτώχια και τη μιζέρια. Το ταλέντο του, η δουλειά του, αλλά και η παιδεία του, τον ανέδειξαν σε πρότυπο αθλητή και ανθρώπου, για χιλιάδες παιδιά που αγαπάνε το μπάσκετ.
Στο γήπεδο, όταν αγωνίζεται η Εθνική συρρέουν οικογένειες για να τον δουν. Δεν βλέπουν μόνο έναν εκπληκτικό αθλητή, που αγωνίζεται εντός των τεσσάρων γραμμών του γηπέδου. Παρατηρούν, αναπόφευκτα, πώς συμπεριφέρεται έξω από αυτό, σε σχέση με τους συμπαίκτες και τους αντιπάλους του. Πώς συμβουλεύει, σχεδόν πατρικά, τα αδέρφια του…
Ο αθλητισμός είναι γεμάτος από παραδείγματα, που δείχνουν ότι η κοινωνική ενσωμάτωση ανθρώπων που έρχονται από άλλες πατρίδες, ποτέ δεν έβλαψε. Αντίθετα, βοήθησε. Κι αυτό γιατί κατά κανόνα, οι άνθρωποι αυτοί, εκτός από έμφυτο ταλέντο και ικανότητες, επειδή έπρεπε να επιβιώσουν, είχαν ισχυρό το κίνητρο της δουλειάς και της αυταπάρνησης. Οι άνθρωποι αυτοί αντιμετώπισαν αδιαφορία, ρατσισμό, ακόμα και βία. Σεβάστηκαν όμως, τον τόπο που βρέθηκαν και τίμησαν τη σημαία και τα χρώματα της φανέλας που φόρεσαν.
Φέρνουν μαζί τους, επομένως, έναν μεγάλο πλούτο, που για να αξιοποιηθεί, πρέπει να συντρέξουν δύο βασικές προϋποθέσεις, που αφορούν όλους τους αθλητές ανεξαρτήτως καταγωγής: Αφενός μεν, η οργανωμένη Πολιτεία να αντιμετωπίσει, επιτέλους, τον αθλητισμό με σοβαρότητα, ξεκινώντας από τα βασικά: να μη συγχέει τον στίβο με την κωπηλασία, να αξιοποιήσει τις υφιστάμενες υποδομές ή να φτιάξει νέες, όπου χρειάζεται. Αφετέρου, να επενδύσει στην αθλητική παιδεία, απομακρύνοντας κάθε εστία προκατάληψης, ρατσισμού ή βίας και αίροντας, κάθε εμπόδιο που μπορεί να επηρεάσει την προετοιμασία του.
Ο αθλητισμός, φωτεινό παράδειγμα
Ο αθλητισμός, από τη φύση του, μπορεί και πρέπει να αποτελέσει ένα φωτεινό παράδειγμα, για κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα, όπως οι Επιστήμες και ο Πολιτισμός. Οι άνθρωποι που έρχονται με κάθε τρόπο στις πιο αναπτυγμένες χώρες, δεν είναι βάρος που θα το κουβαλήσουμε στους ώμους μας. Είναι νέα δύναμη, νέες ιδέες, νέες αξίες που έρχονται να προστεθούν, να δυναμώσουν και να εμπλουτίσουν τις δικές μας. Προς αυτή την κατεύθυνση, ο ρόλος των αθλητών είναι κομβικός. Η δήλωση της Κατερίνας Στεφανίδου, για την Αντιγόνη Ντρισμπιώτη, δείχνει πραγματικά πόσο μεγάλη αθλήτρια είναι: «Έχω πάρει τέσσερα μετάλλια, από το 2014, ενώ η Αντιγόνη πήρε δύο σε μία εβδομάδα», είπε η Μεγάλη Αικατερίνη του ελληνικού αθλητισμού, αναγνωρίζοντας την αξία της συναθλήτριάς της.
Η ελληνική αποστολή στο Μόναχο, βγήκε στους δρόμους και με επικεφαλής τον προπονητή Γιώργο Πομάσκι περπάτησε βάδην προς τιμή της μεγάλης πρωταγωνίστριας των αγώνων. Έδειξε με αυτό τον τρόπο, ότι από όπου και αν προέρχεται κάθε αθλητής εκείνο που τον ενώνει με τους συναθλητές του, εκτός από τις αξίες του αθλητισμού και τη συνεχή προσπάθεια να ξεπεράσει κάποιος τον εαυτό του, υπάρχει μία κοινή ταξική προέλευση ή υπαγωγή και ένας κοινός αγώνας: ο αγώνας για την επιβίωση.
Αυτό ήταν το βασικό μήνυμα των αγώνων του Μονάχου. Υπάρχει, όμως, και κάτι ακόμα, που μας αφορά, ως χώρα: Πάει πολύς καιρός από τότε, που η Ελλάδα δεν αναλαμβάνει μία μεγάλη αθλητική διοργάνωση. Μπορεί οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 2004, να συνδέθηκαν (άδικα ή μη) με την υπερχρέωση του Ελληνικού Κράτους, ωστόσο, άφησαν αναμφισβήτητα μία μεγάλη διπλή παρακαταθήκη. Από τη μια μεριά παρακίνησαν μία γενιά νέων ανθρώπων, όχι μόνο να γνωρίσουν και να αγαπήσουν τον αθλητισμό, αλλά και να ασχοληθούν ενεργά με αυτόν. Και από την άλλη, διαμόρφωσε μία σειρά από ικανά στελέχη, με γνώσεις και πείρα, που μπορούν να ανταπεξέλθουν στις ανάγκες της διοργάνωσης οποιουδήποτε αθλητικού γεγονότος, όσο μεγάλο και αν είναι. Είναι μεγάλο κρίμα, αυτό το στελεχικό δυναμικό να μένει ανενεργό ή να ξενιτεύεται, προσφέροντας τις υπηρεσίες του σε όλα τα μέρη του πλανήτη και όχι στην ίδια τη χώρα του.
(Ο Κώστας Καρβουναρίδης είναι Δικηγόρος – Μάστερ Αθλητικού Δικαίου και Μάνατζμεντ- Διεθνές Κέντρο Αθλητικών Σπουδών CIES – FIFA)
