Τακτικός ελιγμός για να κερδίσει χρόνο η πραγματική στροφή; Σε επικοινωνιακό αν μη τι άλλο επίπεδο, η παρουσία στις Διερευνητικές της Κωνσταντινούπολής του εξ απορρήτων του Ερντογάν Καλίν μπορεί να ερμηνευθεί ως μήνυμα ότι η Άγκυρα επιθυμεί την εκκαθάριση των διμερών εκκρεμοτήτων με την Αθήνα αποδεχόμενη εμμέσως πλην σαφώς ότι δεν μπορεί να την παρακάμψει ως βασικό προαπαιτούμενο της ζητούμενης διαμόρφωσης μιας Ειδικής Σχέσης με την Ε.Ε.
Αθροιστικά, τόσο η διεθνής και περιφερειακή συγκυρία όσο και η εσωτερική απαγορεύουν στον Ερντογάν την απομάκρυνση από τον γεωπολιτικό Μαξιμαλισμό και την υιοθέτηση μιας Ρεαλπολιτίκ.
Η Τουρκία και οι περιφερειακές της φιλοδοξίες δεν μπορούν από μόνες τους να διασφαλίσουν θέση και ρόλο Περιφερειακής Δύναμης σε ταυτόχρονη αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ και την Ε.Ε αλλά και συγκρουσιακή συνύπαρξη με την Ρωσία.
Σε παρόμοια υπαρξιακή διλήμματα βρέθηκε η Τουρκία του Κεμάλ το 1929 .
Είχε σχέσεις ψυχροπολεμικής καχυποψίας με την Βρετανία, με την οποία τρία χρόνια πριν είχε βρεθεί στο παρά πέντε πολεμικής σύγκρουσης, καθώς διεκδικούσε την περιοχή της Μοσούλης –Κιρκούκ στο υπό βρετανική διοίκηση Ιράκ.
Ζούσε με τον φόβο εισβολής της Ιταλίας στην Μικρά Ασία με ορμητήριο τα Δωδεκάνησα καθώς η Ρώμη διεκδικούσε παρουσία στην Μέση Ανατολή και στην Ανατολική Μεσόγειο δίπλα στην Γαλλία που διοικούσε την Συρία και το Λίβανο και την Βρετανία που ήταν παρούσα στην Παλαιστίνη, την Ιορδανία.
Αν προσθέσουμε στα παραπάνω την μαχητική διεκδίκηση της επαρχίας της Αλεξανδρέτας στην Συρία, που δηλητηρίαζε τις σχέσεις Τουρκίας- Γαλλίας, η απομόνωση του Κεμάλ στην ευρύτερη περιοχή ήταν πλήρης.
Ακόμη χειρότερα η Τουρκία αδυνατούσε να αποτινάξει το καθεστώς περιορισμένης κυριαρχίας στα Στενά που της είχε επιβληθεί με την Συνθήκη της Λοζάνης.
Τότε ο Κεμάλ αποφάσισε να παίξει το χαρτί της προσέγγισης με την Ελλάδα ανταποκρινόμενος θετικά στο μήνυμα του Βενιζέλου για τον αμοιβαία επωφελή χαρακτήρα μιας συνολικής εκκαθάρισης εκκρεμοτήτων.
Οι διμερείς συμφωνίες του 1930-31 επέτρεψαν στην Αθήνα και στην Άγκυρα να διευρύνουν τα περιθώρια ελιγμών τους απέναντι στις παρούσες στην περιοχή Μεγάλες Δυνάμεις.
Τέλος με την Συνθήκη του Μοντρέ του 1936 η Τουρκία με την πλήρη στήριξη της Ελλάδας πέτυχε πλήρη κυριαρχία στα Στενά, ενώ αυτόματα τερματίσθηκαν οι ίδιοι περιορισμοί που ίσχυαν για την Λήμνο , Άγιο Ευστράτιο και Σαμοθράκη.
Έτσι, στην δέκατη επέτειο της Μικρασιατικής Καταστροφής, το 1932, ο Βενιζέλος πρότεινε τον Κεμάλ για… Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης.
Τα παραπάνω αποτελούν ένα παράδειγμα απότομης μετάπτωσης από την αμοιβαία
καχυποψία και περιχαράκωση στην διμερή σύμπλευση και συνεργασία.
Δεν υποτιμούν ούτε το δύσκολο στοίχημα εξεύρεσης συμβιβασμού που να μην πατά τις κόκκινες γραμμές και των δύο πλευρών ούτε την πολιτική ομηρία του Ερντογάν από τον ακροδεξιό εθνικιστή σύμμαχο του Μπαχτσελί.
Ο Γιώργος Καπόπουλος είναι δημοσιογράφος- διεθνολόγος
