Η πορεία ενός μικρού κόμματος της ριζοσπαστικής Αριστεράς που σε λίγα χρόνια βρέθηκε να κυβερνά μέσα στις πιο δύσκολες συνθήκες, για να παραδώσει τη χώρα σε ασύγκριτα καλύτερη κατάσταση από αυτή που παρέλαβε, αποτελεί πολύτιμη κληρονομιά για το μέλλον.
Ταυτόχρονα, όμως, πρέπει να υπάρχει επίγνωση δύο βασικών σημείων.
Πρώτον, ότι με την έξοδο από τα μνημόνια έκλεισε ο ιστορικός κύκλος μέσα στον οποίο εγγράφηκε αυτή η πορεία.
Δεύτερον, ότι τα αδιαμφισβήτητα επιτεύγματα της εξόδου από τα μνημόνια και της συμφωνίας των Πρεσπών, ιστορικών διαστάσεων και τα δύο, στις εκλογές του 2019 κρίθηκαν ως μη επαρκή από μόνα τους για να πειστεί η πλειοψηφία των πολιτών, χωρίς να υπάρχει ένα συνολικό σχέδιο για την επόμενη μέρα που θα κυριαρχεί στην πολιτική ατζέντα.
Οι συσχετισμοί της συγκυρίας
Το τελευταίο διάστημα καταγράφεται για πρώτη φορά αισθητή κυβερνητική φθορά. Από την άλλη, ενώ η κυβέρνηση φαίνεται ότι αρχίζει να χάνει, ο ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ δεν κερδίζει. Δεν εισπράττει την όποια φθορά της κυβέρνησης. Ούτε έχει ενσωματώσει πραγματικά τα εκλογικά κέρδη που κατέγραψε μεταξύ των ευρωεκλογών και των εθνικών εκλογών του 2019. Οι δυσαρεστημένοι από την κυβέρνηση κινούνται προς την αδιευκρίνιστη ψήφο, όπου συναντούν ψηφοφόρους που τον Ιούλιο του 2019 ψήφισαν τον ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ αλλά έχουν αποστασιοποιηθεί από τότε. Έτσι, το «ταβάνι» αυτή τη στιγμή φαίνεται να είναι το ποσοστό των ευρωεκλογών.
Κάποιοι ενδεχομένως ισχυρίζονται ότι με την πανδημία, που επαναφέρει στο προσκήνιο τη βαθιά ύφεση, τη μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος και την ανεργία, διαμορφώνονται οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες για την επιστροφή στην προ του 2015 πολιτική συνθήκη.
Παρόλο που μπορώ να κατανοήσω αυτή την άποψη, δεν την συμμερίζομαι. Ο ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ δεν πρέπει ούτε να «ποντάρει» στην αποτυχία της κυβέρνησης ούτε να επαναπαυθεί ότι οι αριστερές και προοδευτικές ιδέες θα είναι αυτονόητα ευνοημένες από μια τέτοια αποτυχία. Το «ώριμο φρούτο», για να το πω αλλιώς, θα μπορούσε να αποδειχθεί η στρατηγική του ήττα.
Ο πολιτικός γρίφος
Η κυβέρνηση συσπειρώνει ένα ευρύτατο κομμάτι του εκλογικού σώματος από την άκρα δεξιά ως το κέντρο, ενώ παρά τις διαφοροποιήσεις σε επιμέρους ζητήματα πουθενά στον ορίζοντα δεν φαίνεται πιθανότητα διάσπασής της. Κινείται με την αίσθηση ότι δεν απειλείται ούτε από τα αριστερά ούτε από τα δεξιά της.
Την ίδια στιγμή ο ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ έχει απέναντί του ένα πλατύ αντιΣΥΡΙΖΑ μέτωπο αριστερά και δεξιά του που εξακολουθεί να είναι ισχυρό. Το αντιΣΥΡΙΖΑ και οι πολύ υψηλές τιμές που έχουν οι αρνητικές γνώμες για αυτόν στην κοινή γνώμη αποτελούν ανυπέρβλητα πολιτικά προβλήματα. Πρέπει να ασχοληθεί σοβαρά πώς θα τα αντιμετωπίσει, ώστε να διαμορφωθούν συνθήκες που θα του επιτρέψουν να κερδίσει.
Η δυσκολία του πολιτικού γρίφου που ο ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ πρέπει να λύσει για μια ανοδική πορεία είναι ότι πρέπει να διατηρήσει το αριστερό κομμάτι των παραδοσιακών ψηφοφόρων του, να παγιώσει τη σχέση του με το μεγάλο κομμάτι των ψηφοφόρων κεντροαριστερής προέλευσης που εξακολουθούν να τον στηρίζουν, να επαναπατρίσει εκείνους που έχουν αποστασιοποιηθεί μετά τις εκλογές και ταυτόχρονα να προσελκύσει όσους απομακρύνονται από τη κυβέρνηση που κατά βάση έχουν συντηρητικές - κεντρώες και κεντροδεξιές καταβολές.
Οι προϋποθέσεις για νικηφόρα πορεία
Η άποψη ότι ένα άνοιγμα μονόπλευρα, στα δεξιά ή στα αριστερά, θα δώσει την αναγκαία πνοή στο κόμμα αγνοεί ότι ο πολιτικός γρίφος που πρέπει να λυθεί είναι τόσο σύνθετος όσο αυτός που περιγράφηκε παραπάνω. Ο ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ δεν πρέπει να διαλέξει με ποιους θα πάει και ποιους θα αφήσει αλλά να βρει ένα συγκροτητικό πρόταγμα, μια ενοποιητική αιχμή που θα τους περιλαμβάνει όλους.
Παράλληλα, για να έχει νικηφόρα απήχηση στην κοινωνία, πρέπει να μη μένει στις καταγγελίες αλλά να παρουσιάζει τεκμηριωμένες προτάσεις, να έχει οργανωμένο σχέδιο για την επόμενη μέρα, να εμφανίζεται ως πειστική εναλλακτική λύση, να πείσει ότι μπορεί να γίνει η επόμενη κυβέρνηση και να κυβερνήσει καλά, να εμπνεύσει για την επόμενη μέρα που δεν θα είναι ίδια με την προηγούμενη. Επιστροφή σε ένα «χαμένο παράδεισο» του παρελθόντος δεν υπάρχει.
Όλα τα παραπάνω αποδεικνύουν πόσο σημαντικό είναι πολιτικά ένα εμπνευσμένο και ταυτόχρονα ρεαλιστικό πρόγραμμα που θα απαντά πειστικά στα μεγάλα ζητήματα της εποχής για την παραγωγή και τη διανομή πλούτου με δίκαιο τρόπο μέσα στις συνθήκες του πράσινου μετασχηματισμού και της ψηφιακής μετάβασης της οικονομίας, για την αντιμετώπιση των ανισοτήτων, για το κοινωνικό κράτος, για τα δημόσια αγαθά, για τη δημοκρατία, τον πλουραλισμό, τις ελευθερίες, τα δικαιώματα. Ξεκινώντας από τις αρχές και τις αξίες αλλά και προχωρώντας σε υλοποιήσιμους στόχους και εφαρμόσιμες πολιτικές και μεταρρυθμίσεις που θα μπορούν να κάνουν πράξη το πολιτικό όραμα.
Ταυτόχρονα, χρειάζεται και ισχυρή επικοινωνιακή στρατηγική που θα καταστήσει το πρόγραμμα αυτό θέμα συζήτησης μέσα στην κοινωνία. Όπως και συνεχές «τεστάρισμα» με διαβούλευση αλλά και έρευνες κοινής γνώμης για τις προτεραιότητες που αυτό θέτει και τις απαντήσεις που δίνει.
Επιπλέον, είναι αναγκαία η σημαντική οργανωτική βελτίωση και ταυτόχρονα η ενδυνάμωση του στελεχιακού δυναμικού και της τεχνογνωσίας σε όλα τα επίπεδα. Αυτή είναι μια κεφαλαιώδης προϋπόθεση που δεν πρέπει να διαφεύγει.
Δύο σημεία για τη Δυτική Αθήνα
Περιβάλλον. Υπάρχει βέβαια το μέγιστο ζήτημα της διαχείρισης των απορριμμάτων στη Φυλή. Από τη μια έχουμε την εγκληματική σημερινή λειτουργία του ΧΥΤΑ που προκαλεί περιβαλλοντική υποβάθμιση και συνιστά κίνδυνο για τη δημόσια υγεία. Από την άλλη υπάρχει η επιχειρούμενη διαιώνιση της φαραωνικής διαχείρισης απορριμμάτων στη Φυλή που θέλει η κυβέρνηση και η Περιφέρεια Αττικής, ανατρέποντας τον εθνικό και περιφερειακό σχεδιασμό των προηγούμενων χρόνων. Η παρουσία του ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ στο ζήτημα αυτό πρέπει να είναι διαρκής και ισχυρή. Αναγνωρίζοντας αυτοκριτικά ότι θα έπρεπε να είχε επιδειχθεί μεγαλύτερη τόλμη στην περίοδο της διακυβέρνησης και να είχαν προχωρήσει οι χωροθετήσεις του δικού του περιφερειακού σχεδιασμού. Και μπαίνοντας μπροστά στα κινήματα και τα νομικά μέσα, με στρατηγικό στόχο τον επιμερισμό του βάρους που αποτελεί τη μόνη περιβαλλοντικά και κοινωνικά δίκαιη λύση. Ο κάθε τομέας να διαχειρίζεται τα δικά του απορρίμματα, μέσα από δημόσια αποκεντρωμένη διαχείριση απορριμμάτων με έμφαση στην ανακύκλωση και στη διαλογή στην πηγή.
Ταυτόχρονα, όμως, υπάρχουν οι τεράστιες αναπτυξιακές και κοινωνικές δυνατότητες που προσφέρει ο περιαστικός χώρος. Ο ΣΥΡΙΖΑ -ΠΣ πρέπει να βάλει δυνατά σε προγραμματικό επίπεδο οι πόλεις της Δυτικής Αθήνας αντί να στρέφουν την πλάτη στα βουνά της, το Ποικίλο και το Αιγάλεω, να γυρίσουν το βλέμμα τους σε αυτά, εντάσσοντάς τα σε ένα σχέδιο βιώσιμης ανάπτυξης και αναβάθμισης της ποιότητας ζωής των κατοίκων.
Πολιτισμός. Ο Μιτεράν τη δεκαετία του 1980, στα πλαίσια των «Grands Travaux», αποφάσισε να μεταφερθεί η Λυρική Σκηνή στο 12ο διαμέρισμα του Παρισιού, στην περιοχή της Βαστίλης, προκειμένου να αναβαθμιστεί αυτή η πιο εργατική σε σχέση με τις υπόλοιπες συνοικίες, που επίσης συνδέεται με τη Γαλλική Επανάσταση και το αξιακό της φορτίο. Στη χώρα μας, οι νέες μεγάλες πολιτιστικές υποδομές της πρωτεύουσας, αλλά και τα μεγάλα έργα αναμόρφωσης και τα επενδυτικά σχέδια, επικεντρώνονται στο παραλιακό μέτωπο. Οι δυτικές συνοικίες, οι γειτονιές του κόσμου της εργασίας πέρα από το ποτάμι, κινδυνεύουν να μετατραπούν στην «πίσω αυλή» της Αθήνας. Η διαχείριση των απορριμμάτων της Αττικής και αυτό που συμβαίνει στη Φυλή εντάσσονται στην ίδια λογική. Για τον ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ ένας μεγάλος πολιτιστικός θεσμός που θα αναβαθμίσει όλη τη Δυτική Αθήνα πρέπει να αποτελέσει μία εμβληματική προγραμματική αιχμή.
Πρόκληση το κόμμα τομή
Η μεγάλη πρόκληση για τον ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ είναι να οικοδομήσει ένα κόμμα που μέσα από τη συνέχεια θα αποτελέσει τομή σε σχέση με τον εαυτό του, ώστε να μπορεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του νέου ιστορικού κύκλου που έχει ανοίξει. Αλλά και τομή στα πολιτικά πράγματα του τόπου, με την ανάδειξή του σε δύναμη των μεγάλων αλλαγών που χρειάζονται για την αριστερή - προοδευτική στροφή της χώρας.
Ο Κώστας Στρατής είναι πρώην υφυπουργός Πολιτισμού
