Ένας χρόνος πανδημίας στάθηκε ικανός να αλλάξει την πορεία του κόσμου, αναπόφευκτα και των Ελλήνων...
- Όπου οι κοινωνίες ήταν διχασμένες, η πανδημία διεύρυνε τον διχασμό.
- Όπου η εμπιστοσύνη στα θεσμικά όργανα ήταν μειωμένη , η πανδημία ενέτεινε τη δυσπιστία.
- Όπου αμφισβητούνταν οι κοινωνικοοικονομικές δομές, η πανδημία ενέτεινε το άγχος.
- Όπου υπήρχαν φυλετικές ανισότητες, η πανδημία τις ενίσχυσε.
Ένα χρόνο τώρα η πανδημία δεν αντιμετωπίζεται ενιαία σε όλον τον πλανήτη. Οι εθνικές κυβερνήσεις δρουν αναλόγως με τις συνθήκες και την κουλτούρα της κάθε χώρας.
Δημοσκόπηση του 2020 σε 14 πλούσιες χώρες διαπίστωσε ότι η πλειοψηφία των πολιτών πίστευε ότι οι κυβερνήσεις τους είχαν ανταποκριθεί θετικά στην πανδημία. Μόνο στις ΗΠΑ και στο Ηνωμένο Βασίλειο η πλειοψηφία των πολιτών είπε ότι η χώρα τους αντιμετώπισε άσχημα την πανδημία.
Χώρες με βαθιές διαιρέσεις και διχασμούς πριν από την πανδημία - όπως η Βραζιλία, η Ινδία - αντιμετώπισαν πρόσθετες προκλήσεις, καθώς οι διαφορές περιέπλεξαν και δυσκόλεψαν τις εν λόγω κυβερνήσεις να αποστείλουν σαφή μηνύματα στους πολίτες τους που ήταν και εξακολουθούν να είναι κρίσιμα για την καταπολέμηση μιας κρίσης στη δημόσια υγεία.
Δεν είναι διόλου τυχαίο ότι στις «διχασμένες» χώρες αρκετοί ηγέτες μολύνθηκαν από τον κορονοϊό, όπως ο πρώην Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, ο Βρετανός πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον και ο Πρόεδρος της Βραζιλίας Τζάιρ Μπολσονάρο. Οι περισσότεροι ανάρρωσαν εν μέρει χάρη στην πρόσβασή τους σε ιατρική περίθαλψη υψηλής ποιότητας. Ωστόσο, ο πρωθυπουργός της Eswatini (Ζουλού) Ambrose Dlamini δεν τα κατάφερε και πέθανε τον περασμένο Δεκέμβριο.
Η σαφήνεια του μηνύματος από τις εθνικές κυβερνήσεις καθίσταται καθίσταται ο ακρογωνιαίος λίθος για την επιτυχία ή όχι σε κάθε κύμα της πανδημίας. Η περίπτωση της Ελλάδας είναι χαρακτηριστική. Στο πρώτο κύμα της πανδημίας η ομάδα των λοιμωξιολόγων υπό τον καθηγητή Σωτήρη Τσιόδρα έστελνε σαφή μήνυμα στον πληθυσμό ο οποίος και πειθάρχησε υποδειγματικά. Ακόμη και ο λυγμός του καθηγητή για την Τρίτη ηλικία αποτέλεσε ασπίδα προστασίας, αποτελεσματικό «φάρμακο» για την ασφάλεια των γερόντων μας. Όμως αυτό που συνέβη στο 1ο κύμα της πανδημίας εδώ στην Ελλάδα δεν συνέβη στα επόμενα δυο κύματα. Ο καθηγητής Τσιόδρας αντικαταστάθηκε. Οι ενημερώσεις των ειδικών μπήκαν σε δεύτερη μοίρα καθώς κυριάρχησε ο πολιτικός λόγος για το άνοιγμα των σχολείων και της αγοράς. Στο 2ο και το 3ο κύμα της πανδημίας η Ελλάδα «τρέχει» πίσω από τον ιό και το ένα κύμα μετά το άλλο την καταπλακώνει...
Οι νεκροί στην Ελλάδα κατά το πρώτο κύμα της πανδημίας ήταν μόλις 206 (Μάρτιο -Ιούλιο 2020), ενώ μέχρι χτες βράδυ οι νεκροί είχαν φτάσει τους 7.091 !
Νεοναζιστές: Αρνητές και συνωμοσιολόγοι
Όπως και σε προηγούμενες πανδημίες, ο COVID-19 επιτάχυνε μια προϋπάρχουσα τάση δυσπιστίας σε θεσμούς, κυβερνήσεις, επιστήμονες, θρησκευτικούς ηγέτες ακόμη και σε οικογένειες...
Παράλληλα υπήρξε αύξηση του εξτρεμισμού, που οφείλεται κυρίως σε παράγοντες όπως η δυσπιστία στους θεσμούς, η μοναξιά, η ανεργία, η προσωπική οικονομική απώλεια και η επιθυμία ακραίας επιθετικής κριτικής κατά πάντων...
Αυτή η τάση εξτρεμισμού συνοδεύτηκε με την άνοδο των αρνητών και της θεωρίας συνωμοσίας QAnon που εκδηλώθηκε στις ΗΠΑ κυρίως από τους φανατικούς οπαδούς του Ντόναλντ Τράμπ, αλλά και σε πολλά άλλα σημεία του πλανήτη.
Η άγρια δολοφονία Φλόιντ στάθηκε η αφορμή να ξεδιπλωθεί στους δρόμους των πόλεων της Αμερικής αλλά και της Ευρώπης η αφύπνιση έναντι του δεξιού θυμού. Οι διαδηλώσεις του Black Lives Matter ξεπέρασαν τον Ατλαντικό. Χιλιάδες άνθρωποι βγήκαν στους δρόμους της Ευρώπης ενάντια στις φυλετικές διακρίσεις και υπέρ της υπεράσπισης των δικαιωμάτων όσον αφορά τη φυλή, το φύλο και τον σεξουαλικό προσανατολισμό. Ένα μαζικό κίνημα διαμορφώθηκε παντού κατά της Ακροδεξιάς που υποθάλπει τέτοιου είδους ρατσιστικά φαινόμενα.
Στην Ευρώπη, οι διαδηλώσεις των αρνητών του COVID-19 αποτελούνται από ακροδεξιές ομάδες που αναζητούν την ελευθερία τους εκτός του Δημοκρατικού τόξου διαμορφώνοντας ένα τερατώδες νεοναζιστικό μόρφωμα.
Για παράδειγμα στην Γαλλία ,Μαρί Λεπέν κατηγόρησε την κυβέρνηση για ψέματα σχετικά με το COVID-19, αμφισβήτησε τη χρησιμότητα που έχουν οι μάσκες προσώπου και για διαφορετικούς λόγους υποστήριξε αυστηρότερους ελέγχους στα σύνορα.
Στο ίδιο μήκος κύματος με την Μαρί Λεπέν κινήθηκαν οι ακροδεξιοί πολιτικοί και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Η ακροδεξιά πτέρυγα Wing στην Γερμανία ανέπτυξε παρόμοια δράση. Οι διαδηλωτές κατά του COVID-19 επιχείρησαν να πλήξουν το Bundestag, το γερμανικό κοινοβούλιο, με Αυτοκρατορικά σύμβολα (σημαίες και διακριτικά) που υποδήλωναν ναζιστική φιλοσοφία. Πολλοί από τους διαδηλωτές ήταν αυτό που οι Γερμανοί αποκαλούν «Wutbuerger» (επικίνδυνα, θυμωμένοι πολίτες). Αν δεν υπήρχαν οι «ηρωικές» - όπως τις αποκάλεσε η Άγγελα Μέρκελ - προσπάθειες μερικών αστυνομικών, το Bundestag θα είχε καταληφθεί από μια ομάδα διαδηλωτών με ακροδεξιά λάβαρα που παραπέμπουν στο Τρίτο Ράιχ.
Όπως παρατηρεί ο ιστορικός Paul Nolte τα εξτρεμιστικά ρεύματα ήταν πάντα μέρος της μεσαίας τάξης στην Γερμανία. Ιστορικά οι Ναζί ήρθαν στην εξουσία με τη βοήθεια μιας δεξιάς μπουρζουαζίας: Ένα στοιχείο που ήταν ακόμη αισθητό κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1950 και στις αρχές της δεκαετίας του 1960. Στη δεκαετία του 1970 και του 1980, το εκκρεμές στράφηκε στον αριστερό φιλελευθερισμό, αλλά μετά την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού επέστρεψε στα δεξιά, ιδίως μετά την εισροή εκατομμυρίων προσφύγων το 2015.
Πέρσι μετά τη δολοφονία στην Έσση του πολιτικού Έρντ Λούμπεκ και της δεξιάς τρομοκρατικής επίθεσης σε μια συναγωγή στο Χάλλε, ο υπουργός Εσωτερικών Χορστ Σεέχοφερ προειδοποίησε ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την εσωτερική ασφάλεια της Γερμανίας προέρχεται από την άκρα δεξιά.
Σε αντίθεση με τις ΗΠΑ και τις χώρες της κεντρικής Ευρώπης στην Ελλάδα κυριάρχησαν τα αντιναζιστικά συλλαλητήρια με αφορμή τη καταδίκη της ηγετικής ομάδας της Χρυσής Αυγής.
Το έντονο αντιναζιστικό συναίσθημα του ελληνικού λαού σε συνδυασμό με την στοχοπροσήλωση και την πειθαρχία των Ελλήνων κατά το πρώτο κύμα της πανδημίας δεν επέτρεψαν στις ακροδεξιές παραφυάδες να διαμορφώσουν τις κατάλληλες συνθήκες ώστε να πραγματοποιηθεί και στην Ελλάδα μαζικό κίνημα αρνητών του COVID-19.
Σε δοκιμασία το παγκόσμιο πολιτικό σύστημα
Η πανδημία προκαλεί σημαντικές επιπτώσεις στο παγκόσμιο πολιτικό σύστημα. Στο πρώτο στάδιο της πανδημίας αντί να υπήρχε άμεση συνεργασία μεταξύ των κρατών για την καταπολέμηση μιας απειλής που αστραπιαία διαπερνούσε τα σύνορα, οι χώρες έδρασαν μεμονωμένα και επέλεξαν ως επί το πλείστον να υιοθετήσουν τα δικά τους μέτρα, όπως το κλείσιμο των συνόρων στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ ο Τράμπ απέσυρε τις ΗΠΑ από τον ΠΟΥ.
Πολλές χώρες για να αντιμετωπίσουν τις ευπάθειες της αλυσίδας εφοδιασμού κυρίως σε ιατρικά είδη πρώτης ανάγκης για την αντιμετώπιση του φονικού ιού, αυτονομήθηκαν και έδρασαν κατά μόνας υπονομεύοντας τον παγκόσμιο στόχο για από κοινού αντιμετώπιση της πανδημίας που δεν γνωρίζει σύνορα...
Οι πανδημίες θέτουν σε περαιτέρω δοκιμασία τα παγκόσμια πολιτικά και οικονομικά συστήματα. Με τον κορονοϊό οι δύο Δυνάμεις με τη μεγαλύτερη παγκόσμια εμβέλεια - οι ΗΠΑ και η Κίνα - υπέστησαν ζημιά στη φήμη τους. Ο ιός εμφανίστηκε στην Κίνα, η οποία απέτυχε να τον συγκρατήσει και δεν ήταν πλήρως διαφανής ο τρόπος αντίδρασης σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Οι ΗΠΑ απέτυχαν να διαχειριστούν την πανδημία, με αποτέλεσμα τα ποσοστά θανάτων να είναι πολύ μεγαλύτερα αναλογικά με τον παγκόσμιο πληθυσμό, παρά το γεγονός ότι οι ΗΠΑ έχουν ένα από τα πιο ακριβά συστήματα υγειονομικής περίθαλψης στον κόσμο.
Ωστόσο, οι ΗΠΑ ήταν ο παγκόσμιος ηγέτης στην ανάπτυξη εξαιρετικά αποτελεσματικών εμβολίων σε χρόνο ρεκόρ, ενώ η Κίνα έχει χρησιμοποιήσει το δικό της εμβόλιο ως μορφή διπλωματίας που έχει σχεδιαστεί για να αποκαταστήσει τη φήμη της.
Οικονομικό βατερλό
Ο COVID-19 έχει τεράστιο οικονομικό κόστος σε όλο τον κόσμο, αντικατοπτρίζοντας τόσο τις άμεσες οικονομικές επιπτώσεις του ιού όσο και τις έμμεσες επιπτώσεις που προκαλούνται από μέτρα περιορισμού, όπως η καραντίνα και η κοινωνική απόσταση. Τον Ιανουάριο, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο υπολόγισε ότι η παγκόσμια οικονομία συρρικνώθηκε κατά 3,5% το 2020. Οι χώρες βλέπουν την ακαθάριστη εγχώρια παραγωγή τους να μειώνεται, την ανεργία να αυξάνεται όπως και η πίεση στις επιχειρήσεις. Η κρίση επιδείνωσε τις οικονομικές ανισότητες σε πολλές χώρες, ιδίως σε άτομα που εργάζονται σε τομείς όπως το λιανικό εμπόριο. Οι κυβερνήσεις έχουν διοχετεύσει τεράστια χρηματικά ποσά σε σχέδια τόνωσης των εθνικών οικονομιών τους που ωστόσο θα έχουν μακροπρόθεσμες δημοσιονομικές συνέπειες.
Στην ΕΕ δεκάδες εκατομμύρια ευρωπαίοι γίνονται εξαιρετικά ευάλωτοι εξ αιτίας του οικονομικού κόστους του COVID-19.
Οι περισσότεροι τομείς της οικονομίας θα χρειαστούν τουλάχιστον δύο χρόνια για να μπορέσουν να ανακάμψουν σε προ-πανδημικά επίπεδα. Τα δημοσιονομικά ελλείμματα ακόμη και των πιο συνετών και αυστηρών κυβερνήσεων σε ολόκληρη την ΕΕ έχουν ήδη παραβεί τα τυπικά τους όρια και τώρα πλησιάζουν τα επίπεδα ρεκόρ.
Σε μια τέτοια κατάσταση, κανένας ηγέτης δεν θα ήθελε ένα παρατεταμένο σκληρό lockdown καθ´ ότι θα ήταν καταστροφικό για τον ίδιο και τη χώρα του. Οι λαοί έχουν ήδη κουραστεί και κυρίως έχουν χάσει την εμπιστοσύνη τους στην κυβέρνηση και πλέον δεν δύναται να αποδεχτούν συνέχιση των αυστηρών περιορισμών. Το βλέπουμε στις περισσότερες χώρες του κόσμου . Στην Γερμανία, η οποία είναι γνωστή για την σιδηρά πειθαρχία της, εκδηλώνονται έντονες διαμαρτυρίες κατά της επανεισαγωγής περιορισμών.
Το διαπιστώσαμε και εμείς εδώ στην Ελλάδα την περασμένη βδομάδα κατά την μεγαλειώδη ειρηνική συγκέντρωση στην πλατεία της Νέας Σμύρνης όπου χιλιάδες πολίτες διαδήλωσαν κατά της αστυνομικής βίας. Το βλέπουμε σε όλο τον κόσμο που πολίτες παραβιάζουν ανοιχτά τους κανόνες, ακόμη και με τον κίνδυνο να μολυνθούν από τον ιό.
Έτσι, καθώς η πανδημία εισέρχεται στο δεύτερο έτος, οι ηγέτες των κυβερνήσεων της ΕΕ και όχι μόνο έχουν περιορισμένες επιλογές.
Πλέον τα σκληρά lockdown δεν αποδίδουν και οδηγούν σε εκτεταμένες διαμαρτυρίες και αστικές αναταραχές. Πρόκειται για μια σκληρή πραγματικότητα που δεν θα ήθελε ποτέ να αντιμετωπίσει κανένας πολιτικός ηγέτης σε μια Δημοκρατία.
Άλλαξαν οι καθημερινές συνήθειες
Η πανδημία αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο οι πόλεις προσεγγίζουν τις υποδομές, τις μεταφορές, τη στέγαση και τους δημόσιους χώρους.
Οι περισσότεροι άνθρωποι ακούμπησαν στο Διαδίκτυο ( αγορές, εκπαίδευση, εργασία) και έγινε απόλυτα σαφές ότι το υψηλής ταχύτητας και αξιόπιστο Διαδίκτυο είναι μέρος κρίσιμης υποδομής. Στον τομέα αυτό η Ελλάδα επιδεικνύει μεγάλη υστέρηση. Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση και εργασία γίνεται μετ´ εμποδίων, με αργοκίνητο Ίντερνετ και συχνές διακοπές ηλεκτροδότησης. Η Ελλάδα διαδικτυακά παραπέμπει σε τριτοκοσμική χώρα κάτι που η πανδημία ήρθε να το υπενθυμίσει στους πολίτες της οι οποίοι μηνιαίως χρυσοπληρώνουν υπέρογκους φόρους μέσω των λογαριασμών της σταθερής και κινητής τηλεφωνίας. Ο Έλληνας πολίτης που δεινοπαθεί καθημερινά να επικοινωνήσει και να εργαστεί διαδικτυακά πλημμυρίζει από θυμό και αγανακτεί καθώς νιώθει ότι τον κλέβουν...
Ο θυμός των νεοελλήνων παγιώνεται καθ'ότι τάσεις όπως το διαδικτυακό λιανικό εμπόριο, η τηλεϊατρική και η τηλεργασία αναμένεται να παραμείνουν ισχυρές ακόμη και μετά την ολοκλήρωση της πανδημίας.
Η πανδημία της μοναξιάς
Οι κοινωνικές επιπτώσεις της πανδημίας παραμένουν σοβαρές και διαδεδομένες με μεγάλο κόστος για την ψυχική υγεία και την ευημερία γενικότερα των ανθρώπων. Ο COVID-19 είναι η πανδημία της μοναξιάς. Πολλοί άνθρωποι πεθαίνουν μόνοι τους, μακριά από τη φυσική αγκαλιά των αγαπημένων τους.
Με τον καύσωνα του 2003 στην Ευρώπη που οι θερμοκρασίες άγγιζαν τους το 30+ C έχασαν την ζωή τους 50.000. Μόνο στην Γαλλία 15.000 νεκροί ! Οι περισσότεροι από τους νεκρούς ήταν ηλικιωμένοι που ζούσαν μόνοι τους και δεν είχαν προετοιμαστεί για το πώς να συμπεριφέρονται σε πολύ ζεστές συνθήκες (άφθονο νερό και ντουζ όλη μέρα) ή πώς να παρατηρούν ανησυχητικά σημάδια στο σώμα και αμέσως να καλούν για βοήθεια.
Ο καύσωνας του 2003 έφερε στο προσκήνιο για πρώτη φορά τον «ιό της μοναξιάς» που γέννησε η κοινωνική ανάπτυξη του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα με την μεγάλη αύξηση του αριθμού των μονοκατοικιών.
Έρευνα στις ΗΠΑ του 2018 έδειξε ότι 35,7 εκατομμύρια Αμερικανοί ζουν μόνοι τους, αποτελώντας το 28% των νοικοκυριών (44% στο Μανχάταν της Νέας Υόρκης).
Περαιτέρω μελέτες κατέδειξαν το φαινόμενο της «Μοναξιάς» ως επιδημία και τις σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία, ως να καπνίζεις 15 τσιγάρα την ημέρα. Πολλές ασθένειες έχουν συσχετιστεί με τη μοναξιά, όπως κατάθλιψη, άγχος, καρδιακές παθήσεις, κατάχρηση ουσιών, άνοια και αυτοτραυματισμός.
Στην πραγματικότητα, οποιαδήποτε σοβαρή ασθένεια επιδεινώνεται από τη μοναξιά και την απουσία κοινωνικής υποστήριξης. Γι αυτό και το Ηνωμένο Βασίλειο το 2018 διόρισε υπουργό μοναξιάς !
ΠΡΟΣΟΧΗ : Η μοναξιά δεν είναι ίδια με τη μοναχική διαβίωση. Κάποιος μπορεί να ζήσει με έναν σύζυγο και ακόμη και παιδιά, να έχει ένα διευρυμένο κοινωνικό περίγυρο και να νιώθει μόνος ! Και, αντίθετα, ένα άτομο μπορεί να ζεί μόνος του αλλά να έχει μια πλούσια κοινωνική ζωή και δεν αισθάνεται μοναξιά.
Στις ΗΠΑ, μεταξύ 20 και 50% των ανθρώπων ανέφεραν ότι αισθάνονται μεγαλύτερη μοναξιά από τότε που ξέσπασε η πανδημία.
Η μοναξιά μπορεί να κρύβεται:
- Στα υψηλά ποσοστά διαζυγίου.
- Τις κοινωνικοπολιτικές διαμάχες σε πολλές χώρες.
- Τον αντίκτυπο των κοινωνικών μέσων στις προσωπικές σχέσεις.
Το 10% των νέων (ηλικίας 16 έως 24) αναφέρουν ότι αισθάνονται μοναξιά «συχνά ή πάντα», σε σύγκριση με μόνο το 3% των ατόμων ηλικίας 65 ετών και άνω.
Οι βιντεοκλήσεις δεν έχουν ανακουφίσει το πρόβλημα της μοναξιάς. Ο αντίκτυπος είναι μικτός. Πρώτον, δεν μπορεί όλος ο πληθυσμός να χειριστεί το διαδικτυακή επικοινωνία. Δεύτερον, οι βιντεοκλήσεις είναι επιφανειακές συνδέσεις, σπάνια δημιουργούν ουσιαστικές φιλίες και πολλοί νέοι αναφέρουν ότι αισθάνονται χειρότερα μετά από διαδικτυακές συνομιλίες, συνειδητοποιώντας πόσο κακές είναι οι σχέσεις τους.
Οι νέοι αναζητούν μέσα από το πολιτικό σύστημα περισσότερες ευκαιρίες για εκπαίδευση και έμπνευση. Ευκαιρίες που μπορούν να δοθούν μέσα από νέα επενδυτικά προγράμματα και εταιρίες προηγμένης τεχνολογίας που θα προσφέρουν αυτήν την ελπίδα.
Σήμερα ένα χρόνο από την έναρξη της πανδημίας ολοένα και περισσότεροι ενήλικες, έφηβοι και παιδιά υποφέρουν από μοναξιά και αποσυνδέονται από τις κοινότητες, τους φίλους και τις οικογένειές τους.
Το κλείσιμο του σχολείου θα έχει έναν από τους πιο μακροχρόνιους κοινωνικούς και οικονομικούς αντίκτυπους. Στις αρχές της πανδημίας, το 78% των χωρών έκλεισε τα σχολεία, σύμφωνα με τον ΟΗΕ. Ενώ πολλά παιδιά έχουν διαδικτυακή πρόσβαση στο σχολείο ωστόσο ευρέως θεωρείται ότι δεν μπορεί να συγκριθεί ή να αντικαταστήσει την δια ζώσης εκπαίδευση. Το λειτουργία των σχολείων και η διαζ ώσης εκπαίδευση εκτός από την γνώση καλλιεργεί την κοινωνική ανάπτυξη. Το κλείδωμα επί ένα χρόνο των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων είναι κάτι το ασύλληπτο και το συγκλονιστικό. Επιπλέον το κλείσιμο των βρεφονηπιακών σταθμών και των δημοτικών σχολείων δημιούργησε μια επιπλέον κρίση που έχει να κάνει με την παιδική μέριμνα καθώς καταστεί δύσκολο σε πολλές οικογένειες, ιδίως τις μητέρες, να εργαστούν.
«Θύμα» οι γυναίκες
Η πανδημία προκαλεί πολύ μεγάλες αρνητικές επιπτώσεις στις γυναίκες, καθώς παρατηρείται αύξηση της ενδοοικογενειακής βίας, μειωμένη πρόσβαση στη μητρική υγειονομική περίθαλψη και τον οικογενειακό προγραμματισμό και εκτεταμένες απώλειες θέσεων εργασίας στους τομείς που τείνουν να απασχολούν περισσότερο τις γυναίκες. Ακόμα και πριν από την πανδημία, ο ΟΗΕ υπολόγισε ότι οι γυναίκες σε σχέση με τους άντρες επωμίζονται 3 φορές παραπάνω την μη αμειβόμενη φροντίδα και την οικιακή εργασία. Το κλείσιμο των σχολείων αύξησε μαζικά αυτό το βάρος για τις μητέρες, οι οποίες ήταν πιο πιθανό από τους πατέρες να μείνουν σπίτι με τα παιδιά για να τα βοηθήσουν στο σχολείο. Οι γυναίκες διαδραματίζουν επίσης βασικό ρόλο στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης καθώς και στη φροντίδα ασθενών ή ηλικιωμένων συγγενών. Στα προηγμένα κράτη υπάρχει ειδική μέριμνα για τις γυναίκες μητέρες. Στην Ελλάδα η σύγχρονη μητέρα αντιμετωπίζεται από το Κράτος ως η «Μαίρη Παναγωταρά μια εργαζόμενη μητέρα μια καλή νοικοκυρά» που δεν είναι «τίποτα το σπέσιαλ το καταπληκτικό είναι αυτό που λέμε δείγμα τυπικό»...
Ως προς τον οικογενειακό προγραμματισμό μακροπρόθεσμα αναμένεται να υπάρχουν και πολλές άλλες κοινωνικές επιπτώσεις. Τα στοιχεία μέχρι στιγμής δείχνουν ότι η πανδημία επιταχύνει τη μείωση των ποσοστών γεννήσεων στις πλουσιότερες χώρες, ενώ πιθανώς θα επιταχύνει την αύξηση του πληθυσμού σε ορισμένες φτωχότερες χώρες (υποσαχάρια Αφρική) που αποτελούν βασικές εστίες μεταναστευτικών ρευμάτων προς την Ευρώπη...
Το ελπιδοφόρο μήνυμα των εμβολίων
Ένας Χρόνος που συγκλόνισε και εξακολουθεί να συγκλονίζει τον κόσμο. Το μόνο αισιόδοξο, η ιστορικά γρήγορη ανάπτυξη πολλαπλών εμβολίων που προσφέρουν ελπίδα. Ωστόσο ενώ τα εμβόλια είναι ευρύτερα διαθέσιμα σε πλουσιότερες χώρες θα χρειαστεί χρόνος για τον εμβολιασμό αυτών των πληθυσμών και ακόμη περισσότερος χρόνος για να φτάσουν τα εμβόλια στον τρίτο Κόσμο.
Παραμένει ασαφές πώς θα είναι το τέλος της πανδημίας και αν θα πρέπει να ζήσουμε με το COVID-19 σε κάποια μορφή επ' αόριστον. Ωστόσο, με τους μαζικούς εμβολιασμούς από την αρχή του χρόνου η ανθρωπότητα βλέπει ήδη φως στην άκρη του τούνελ.
Οι προηγούμενες πανδημίες άλλαξαν την πορεία της ιστορίας Επηρέασαν τα αποτελέσματα των πολέμων και διαμόρφωσαν τις επόμενες αυτοκρατορίες. Κάποιες δε πανδημίες οδήγησαν σε τεράστια κοινωνικοοικονομική αλλαγή, όπως ο «Μαύρος Θάνατος» που συνέβαλε σημαντικά στο τέλος του φεουδαρχισμού στην Ευρώπη. Οι πανδημίες προκαλούν συχνά εκρήξεις καλλιτεχνικής και πνευματικής δημιουργικότητας κάτι που ωστόσο δεν έχει διαφανεί στην Ελλάδα. Απεναντίας εν μέσω πανδημίας η πνευματική κοινότητα της χώρας συγκλονίζεται με σεξουαλικά σκάνδαλα. Μεγάλοι δημιουργοί με διεθνή ακτινοβολία παραμένουν στην σιωπή και το σκοτάδι , όπως και κατά την προηγούμενη δοκιμασία που πέρασε η χώρα κατά την μνημονιακή περίοδο.
Προηγούμενες πανδημίες συνέβαλαν στο να γίνουν σημαντικές μεταρρυθμίσεις ως προς την γνώση της Ιατρικής και την υγειονομική περίθαλψη. Απομένει να γίνει αυτό και στην σύγχρονη Ελλάδα με την αναμόρφωση του ΕΣΥ.
Δεν είναι ακόμη σαφές πώς ακριβώς ο COVID-19 θα αναμορφώσει τον κόσμο, αλλά είναι σίγουρο ότι δεν θα επιστρέψει στο «φυσιολογικό» τρόπο όπως τον βιώναμε πριν από ένα χρόνο. Όταν ο κόσμος βγει από το τούνελ της πανδημίας, θα βρεθεί σε μια αλλαγή τροχιάς. Το μέλλον θα αντικατοπτρίζει τάσεις που προηγούνται της πανδημίας.
Σε κρίση το πολιτικό σύστημα
Τα υφιστάμενα πολιτικά συστήματα βρίσκονται ήδη σε κρίση. Η εμπιστοσύνη στις κυβερνήσεις μειώνεται σε όλο τον κόσμο. Αυτό καταδείχτηκε και κατά το πρώτο έτος της πανδημίας όπου η εμπιστοσύνη στους επιστήμονες είναι αρκετά υψηλή σε μεγάλο μέρος του κόσμου. Απεναντίας είναι χαμηλή η εμπιστοσύνη στις εθνικές κυβερνήσεις, τα ΜΜΕ και τις επιχειρήσεις...
Συνολικά, οι έρευνες διαπιστώνουν ότι η εμπιστοσύνη στις κυβερνήσεις και τους συστημικούς οργανισμούς έχει μειωθεί παγκοσμίως, ιδιαίτερα σε ανεπτυγμένες οικονομίες που έχουν βιώσει αυξανόμενα επίπεδα οικονομικής ανισότητας.
Οι άνθρωποι δεν ενδιαφέρονται για τους δείκτες των Εθνικών Οικονομιών τους παρά μόνο για την πορεία της προσωπικής και οικογενειακής τους ευημερία. Το βαρόμετρο Edelman τονίζει το γεγονός ότι, στις ανεπτυγμένες αγορές, «η εμπιστοσύνη (στις εθνικές κυβερνήσεις) έχει αποσυνδεθεί από την αύξηση του ΑΕΠ, επειδή οι άνθρωποι αισθάνονται ότι δεν λαμβάνουν το μερίδιό τους στην αυξανόμενη ευημερία. Αυτό το συναίσθημα αντιπροσωπεύει μια σημαντική τάση σε πολλά μέρη του κόσμου, φυσικά και εδώ στην Ελλάδα. Κακά τα ψέματα, ο Έλληνας δεν ενδιαφέρεται για τους δείκτες του ΑΕΠ που προβάλουν οι πολιτικοί αλλά για την τσέπη του και την αυξομείωση του δείκτη της προσωπικής του ευημερίας.
Σύμφωνα με διεθνείς έρευνες, οι πολιτικοί ηγέτες που θέλουν να σταματήσουν τη μείωση της εμπιστοσύνης των πολιτών τους θα πρέπει να αναλάβουν κριτική δράση, όπως καταπολέμηση της διαφθοράς, βελτίωση της διαφάνειας, αντιμετώπιση της οικονομικής ανισότητας, ενίσχυση της εκπαίδευσης....
Δύσκολοι καιροί για «πρίγκιπες» που έχουν γεννηθεί για να τους υπηρετούν οι άλλοι. Που προέρχονται από πολιτικά τζάκια που διαρκώς μέσα σε βάθος δεκαετιών αυγατίζουν τις προσωπικές τους περιουσίες μέσα σε καθεστώς αδιαφάνειας και διεφθαρμένα συστήματα που τρέφονται από την οικονομική ανισότητα των κοινωνιών τους. Γι' αυτό και εδώ στην Ελλάδα ο κόσμος εξοργίζεται κάθε φορά υπάρχουν αντιπαραθέσεις περί πλουτισμού σε πολιτικές φαμίλιες. Γι' αυτό και δεν γίνονται πιστευτοί οι πολιτικοί γόνοι όταν ξεστομίζουν κορώνες περί διαφάνειας και πάταξης της διαφθοράς..
Το βαρόμετρο Edelman το σημειώνει ξεκάθαρα: Όταν οι πολίτες αντιλαμβάνονται ότι οι κυβερνήσεις, οι επιχειρήσεις ή άλλοι οργανισμοί είναι διεφθαρμένοι ή ανήθικοι, διαβρώνουν σοβαρά την εμπιστοσύνη τους.
Όταν η εμπιστοσύνη στους θεσμούς διαλύεται, είναι πολύ δύσκολο να ανοικοδομηθεί.
(Ο Δήμος Βερύκιος είναι δημοσιογράφος)