Το είδαμε κι αυτό: μια από τις καθιερωμένες επαφές των δυο από τους τρεις επικεφαλής της κοινοτικής Ευρώπης με τον Ταγιπ Ερντογάν, εξετράπη και κυριάρχησε στην επικαιρότητα ως Sofagate.
Ήταν σύγκρουση στο πεδίο των συμβολισμών και του πρωτοκόλλου: το «σίτινγκ» της συνάντησης στο τουρκικό προεδρικό μέγαρο, δεν πρόβλεψε για το διπρόσωπο της ευρωπαϊκής εκπροσώπησης.
Έτσι τη μοναδική θέση-κεντρικού συνομιλητή- ακριβώς δίπλα στον Τούρκο πρόεδρο, κατέλαβε ο Σαρλ Μισέλ, ως Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Η πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα Φον ντε Λάιεν, έμεινε όρθια κι αμήχανη, μέχρι να καταλήξει στον απέναντι καναπέ.
Με κάποια υπερβολή δημιουργήθηκε θόρυβος. Όχι απλώς για τη «στήριξη της προέδρου», που προεβλήθη, όπως και οι «ευρωπαϊκές αξίες».
Μάλλον περισσότερο για την καταδίκη και «των δυο καθήμενων κυρίων», όπως αποκάλεσε τον Ερντογάν, αλλά και τον Σαρλ Μισέλ, ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν Μαργαρίτης Σχοινάς. «Η στάση της Ούρσουλα, εκεί όρθια για δύο λεπτά, είναι ελπίδα για το μέλλον», είπε δίνοντας επίσημο χαρακτήρα στον εμφύλιο μεταξύ των δυο κοινοτικών οργάνων.
Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έμειναν μάλλον αμέτοχες. Ο πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου Ιταλός Νταβίντ Σασόλι δεν συγκινήθηκε. Αλλά ο Μάνφρεντ Βέμπερ ως επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, περισσότερο επέκρινε τους δυο αξιωματούχους, παρά τον Τούρκο πρόεδρο.
«Η επίσκεψη των προέδρων της Ε.Ε. στην Άγκυρα έπρεπε να ήταν ένα μήνυμα σταθερότητας και ενότητας της προσέγγισης της Ευρώπης στην Τουρκία. Δυστυχώς, έχει οδηγήσει σε ένα σύμβολο αδιαφορίας, αφού οι πρόεδροι απέτυχαν να σταθούν μαζί όταν χρειάστηκε. Περιμένουμε περισσότερα από την εξωτερική πολιτική της Ευρώπης».
Εξαίρεση αποτέλεσε ο νεόκοπος πρωθυπουργός της Ιταλίας Μάριο Ντράγκι.
Ο-όχι και τόσο λατρεμένος από τους Ευρωπαίους και ιδίως τους Έλληνες –πρώην κεντρικός τραπεζίτης, έδωσε μάθημα αρνητικής πολιτικής , λέγοντας ότι ο Ερντογάν είναι δικτάτορας. Αλλά όταν πρόκειται να κάνει τη δουλειά του … δεν είναι.
«Με αυτούς τους δικτάτορες, ας τους αποκαλέσουμε έτσι, πρέπει να είμαστε σαφείς: Να εκφράζουμε τις διαφορετικές μας απόψεις, αλλά να καταφέρνουμε να συνεργαζόμαστε υπέρ των χωρών μας»!
Παρά την ένταση η εικόνα έμεινε θολή. Ήταν σχεδιασμένη σκηνοθεσία των Τούρκων για να μειώσουν την Κομισιόν, στο πρόσωπο της επικεφαλής της, επειδή είναι γυναίκα;
Έγινε λάθος στην συνεννόηση για το πρωτόκολλο, οπότε ο βασικός υπεύθυνος είναι ο πρόεδρος του Συμβουλίου, που δεν υπολόγισε σωστά τη σημειολογία της συνάντησης; Ή έστω γιατί δεν παραχώρησε τη θέση του στην κυρία- φοβούμενος «μην γίνει επεισόδιο», όπως δικαιολογήθηκε;
Οι Τούρκοι είπαν απλώς ότι δεν είχαν πρόθεση να προσβάλουν την Ούρσουλα. Αλλά από το Μπερλεμόν ακούσθηκε ότι «δεν θα ξεχάσει κανείς στον κόσμο το κουράγιο της, την περηφάνια με την οποία στάθηκε»;
«Εάν προσκαλέσετε δύο προέδρους, βεβαιωθείτε ότι έχετε τρεις καρέκλες!», χλεύασε την εικόνα το Politico.
Εδώ ανεβαίνει στη σκηνή ο γερόλυκος της Ευρώπης Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ και προσπαθεί να μαζέψει το χυμένο γάλα. Κανείς δεν είναι πιο ευρωπαϊστής από τον ίδιο.
Μπροστά στην «ένταση της καρέκλας» , ο πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής πήρε θέση: «Ο Πρόεδρος του Συμβουλίου είναι ο νούμερο 1 και ο Πρόεδρος της Επιτροπής ο νούμερο 2». Ας λένε από την Κομισιόν ότι «είναι ισότιμοι».
Ο Γιούνγκερ δεν είναι ανεκτικός στην Τουρκία. Απλώς ξέρει που τελειώνουν οι τύποι και αρχίζει η ουσία. «Όταν ταξίδευα με τον Ντόναλντ Τουσκ ή τον Χέρμαν βαν Ρομπάι, πάντα σεβόμουν αυτήν την εντολή του πρωτοκόλλου… Είχε συμβεί να καθόμουν και σε έναν καναπέ, ως πρόεδρος της Κομισιόν».
Για όσους δεν κατάλαβαν πρόσθεσε με νόημα: «Υπάρχουν πιο σημαντικές αντιπαραθέσεις από αυτήν». Τα κεφάλια μέσα.
Για τους ψύχραιμους πολιτικούς παρατηρητές, η φασαρία -κυρίως από την Κομισιόν- για την διευθέτηση των καθισμάτων, ήλθε πολύ βολικά γιατί σκέπασε την ουσία. Η ατζέντα της συνάντησης ξεχάσθηκε και ας έμειναν τρεις ώρες στο τραπέζι οι δυο κοινοτικοί αξιωματούχοι με τον Ερντογάν..
Κανείς δεν έμαθε τι βγήκε από τις συζητήσεις τους –που έγιναν κανονικά. Πολλοί υποψιάζονται ότι αυτό ακριβώς επιδίωξε η κοινοτική γραφειοκρατία, με τον κουρνιαχτό που σήκωσε.
Να μη γίνει γνωστό που απέληξε η «μακρά και ειλικρινής συζήτηση» -που ήταν και η πρώτη για την Γερμανίδα επικεφαλής της Κομισιόν με τον Ερντογάν.
Ακουστήκαν σπόντες κατά Ερντογάν για την απόσυρση της Τουρκίας από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης και τα ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αλλά δεν έγινε γνωστό αποτέλεσμα των για τα βασικά κεφάλαια της συνάντησης: «οικονομική συνεργασία, μετανάστευση και επαφές μεταξύ ανθρώπων και κινητικότητα».
Στον απόηχο της συνάντηση οι πολλοί στις Βρυξέλλες εστίασαν στην κακή χημεία μεταξύ Φον ντερ Λάιεν και Μισέλ, που εξελίχθηκε σε βασικό «απολογούμενο», καθώς δεν συντονίζονται, πήγαν στη Τουρκία με ελλιπή προετοιμασία.
Εκτός από το πρωτόκολλο υπάρχει και η διανομή των κονδυλίων για τους μετανάστες, καθώς η Τουρκία διεκδικεί περισσότερα από τα έξι δις «Συμφωνίας του Δουβλίνου». Αν κρίνουμε από την απροθυμία να δώσει συνέχεια, πήρε αυτό που ήθελε.
Έτσι το sofagate ήλθε πολύ βολικό για τους Ευρωπαίους. Λέγοντας δυο λόγια παραπάνω για τον «σουλτάνο», κρύβουν ότι ποτέ δεν τους χαλάνε το χατίρι. Η αγένεια απέναντι στην Φον ντερ Λάιεν απλώς πασπάλισε , για μια φορά ακόμη, την ευμενή στάση της Ευρώπης απέναντι στην Άγκυρα.
(Ο ΓιώργοςΛακόπουλος είναι δημοσιογράφος)