Τα «Παιχνίδια Εξουσίας» αναδημοσιεύουν σήμερα μια πολύ ενδιαφέρουσα ανάλυση του Rainer Hermann από τη γερμανική εφημερίδα Frankfurter Allgemeine Zeitung. Ο Rainer Hermann είναι δημοσιογράφος με ειδίκευση σε θέματα Τουρκίας, Μέσης Ανατολής και ισλαμικού κόσμου και στην ανάλυσή του με τίτλο τα «Μεγαλεπήβολα σχέδια του Ερντογάν», μεταξύ άλλων, αναφέρει και τα εξής σχετικά με την αμφισβήτηση από την Τουρκία της Συνθήκης του 1936 για το καθεστώς των Στενών:
«Το κανάλι Suez, το οποίο διαπλέουν κάθε ημέρα 50 πλοία, αποφέρει στο αιγυπτιακό κράτος ετησίως έσοδα 6 δις Ευρώ. Τον Βόσπορο τον διαπλέουν κατά τη διάρκεια της ημέρας τα διπλάσια πλοία, αλλά τα έσοδα για την Τουρκία είναι μηδενικά. Γιατί, σε αντίθεση με το κανάλι του Suez, ο Βόσπορος είναι μια ελεύθερη διεθνής ναυτιλιακή διαδρομή, παρ’ όλο που διασχίζει τουρκικά χωρικά ύδατα. Έτσι ρυθμίζει την κατάσταση η Σύμβαση του Montreux του 1936 για τα δύο τουρκικά στενά του Βοσπόρου και των Δαρδανελλίων.
Εκείνη την εποχή η νεαρή Τουρκία είχε γιορτάσει το αποτέλεσμα της διαπραγμάτευσης, καθώς αποκαθιστούσε την κυριαρχία της στις θαλάσσιες οδούς. Σήμερα το κυβερνών κόμμα ΑΚΡ επιθυμεί να αποσυρθεί η Τουρκία από την Σύμβαση, όπως αποσύρθηκε πρόσφατα και από την Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Προστασία των Γυναικών από την Βία. Όσο περισσότερο εξειδικεύεται το πρότζεκτ για ένα κανάλι παράλληλο προς τον Βόσπορο, τόσο πιο ηχηρά αμφισβητούν την Σύμβαση του 1936 κύκλοι προσκείμενοι στην κυβέρνηση, και κάποιες φορές και ο ίδιος ο Πρόεδρος Recep Recep Tayyip Erdogan.
Ωστόσο, περισσότεροι από εκατό Ναύαρχοι εν αποστρατεία προειδοποίησαν να μην γίνει ένα τέτοιο βήμα. Ο Erdogan τους εξίσωσε με πραξικοπηματίες. Σε βάρος όσων υπέγραψαν την ανοικτή επιστολή κατέθεσαν μήνυση περισσότερα από δύο χιλιάδες φιλοκυβερνητικά σωματεία, επιμελητήρια και πανεπιστήμια. Δέκα από τους υπογράφοντες συνελήφθησαν για «προσπάθεια ανατροπής της συνταγματικής τάξης» και τους κόπηκε η σύνταξη. Το αντιπολιτευόμενο CHP είναι η κινητήρια δύναμη πίσω από την πρωτοβουλία των πρώην στρατιωτών, ισχυρίζεται ο Erdogan.
Από τη συζήτηση ο Erdogan αποκομίζει εσωπολιτικά οφέλη. Με την επίκληση μιας ακόμη προσπάθειας πραξικοπήματος και με την επίθεσή του εναντίον του CHP κινητοποιεί τους οπαδούς του.
Μπαίνοντας όμως σε μια σύγκρουση με τις ένοπλες δυνάμεις, αναλαμβάνει και ρίσκο. Ο επιφανής ειδικός σε στρατιωτικά θέματα Metin Gürcan δεν αποκλείει το ενδεχόμενο, η αντιμετώπιση των συνταξιούχων Ναυάρχων να αποτελέσει την εναρκτήρια πράξη μίας διαδικασίας κάθαρσης του στρατεύματος, προκειμένου να το ευθυγραμμίσει με το AKP. Έτσι, έχουν αυξηθεί οι εντάσεις μεταξύ της κυβέρνησης και του εθνικιστικού-κοσμικού μηχανισμού Ασφαλείας. Από την άλλη πλευρά, ο Erdogan έχει επικρατήσει σε κάθε αναμέτρηση με τις ένοπλες δυνάμεις από το 2002 και μετά.
Ο Erdogan έχει επίσης κατά τις τελευταίες δύο δεκαετίες αναπτύξει μια προτίμηση για τα μεγαλεπήβολα έργα. Μόνο στην Κωνσταντινούπολη, η λίστα είναι μεγάλη: Έχτισε το μεγαλύτερο αεροδρόμιο στον κόσμο και το μεγαλύτερο τζαμί της Τουρκίας, την σήραγγα κάτω από τον Βόσπορο και την τρίτη γέφυρα πάνω από τον Βόσπορο. Τώρα σχεδιάζεται να προστεθεί ένα κανάλι, το οποίο θα συνδέει στα δυτικά της Κωνσταντινούπολης την Μαύρη Θάλασσα με την θάλασσα του Μαρμαρά.
Ο Erdogan είναι αποφασισμένος να υλοποιήσει το έργο. Τον Μάρτιο, ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Πολεοδομικού Σχεδιασμού Murat Kurum δήλωσε ότι εγκρίθηκαν τα σχέδια του έργου. Η θεμέλια λίθος θα τεθεί στις 24 Απριλίου, την επέτειο της έναρξης της Γενοκτονίας σε βάρος των Αρμενίων. Όπως συμβαίνει με τόσα πολλά σχέδια στην Τουρκία, τα εγκαίνια προβλέπονται για το 2023, όταν η Τουρκική Δημοκρατία θα γίνει 100 ετών.
Το κόστος του σχεδιασμού του μήκους 45 χιλιομέτρων, πλάτους 150 μέτρων και βάθους 21 μέτρων καναλιού υπολογίζεται σε 14 δις Δολάρια. Δεδομένου ότι το Υπουργείο Οικονομικών έχει ήδη εγγυηθεί την χρηματοδότηση άλλων μεγάλων έργων, η παροχή περαιτέρω εγγυήσεων καταπίπτει ως επιλογή χρηματοδότησης. Επιπλέον, οι υψηλές εκκρεμείς υποχρεώσεις περιορίζουν το πεδίο δράσης του Υπουργείου Οικονομικών. Η πιο ευνοϊκή πηγή χρηματοδότησης θα ήταν η ενεχυρίαση των αναμενόμενων τελών διέλευσης. Όσο όμως ισχύει η σύμβαση του Montreux, δεν θα υπάρξουν έσοδα.
Γιατί όσο τα πλοία μπορούν να διαπλέουν τον Βόσπορο δωρεάν, δεν υπάρχει περίπτωση να προτιμήσουν το ακριβό πέρασμα μέσω του νέου καναλιού, δηλώνει ο Πρέσβης ε.τ. Mithat Rende. Χαρακτηρίζει μεγάλο λάθος το να αποσυρθεί γι’ αυτόν τον λόγο η Τουρκία από την σύμβαση του Montreux. Γιατί σε αυτήν την περίπτωση θα τεθεί σε ισχύ για τα Στενά η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών του 1982 για το Δίκαιο της Θάλασσας. Μόνο που αυτή δεν έχει υπογραφεί από την Τουρκία.
Επιχειρώντας να εκτρέψει την εμπορική ναυτιλία από τον Βόσπορο προς το κανάλι, η Τουρκία θα μπορούσε επίσης να βρεθεί αντιμέτωπη με μειονεκτήματα στρατηγικού χαρακτήρα. Αν το πέρασμα μεταξύ της Μαύρης Θάλασσας και της θάλασσας του Μαρμαρά ακριβύνει, άλλες επιλογές θα καταστούν πιο οικονομικές. Η Βουλγαρία αποχώρησε το 2011 από το έργο ενός πετρελαϊκού αγωγού από το Burgas στην Μαύρη Θάλασσα προς την Αλεξανδρούπολη. Ο αγωγός των 262 χιλιομέτρων θα μετέφερε πετρέλαιο από τη Ρωσία, το Καζακστάν και τις δημοκρατίες του Καυκάσου στη Μεσόγειο, παρακάμπτοντας τα τουρκικά Στενά. Θα πρέπει κανείς να υπολογίζει στην δημιουργία ενός τέτοιου αγωγού, όπως και στην προγραμματισμένη επέκταση της σιδηροδρομικής σύνδεσης μεταξύ Burgas και Αλεξανδρούπολης.
Η επέκταση της Αλεξανδρούπολης ως ενεργειακού και εμπορικού κόμβου μεταξύ Βαλκανίων και Ανατολικής Ευρώπης λαμβάνει ήδη σάρκα και οστά. Στην επέκταση του μέχρι στιγμής μικρού λιμανιού της πόλης θα επενδύσουν κατά κύριο λόγο αμερικανικές επιχειρήσεις με την υποστήριξη της αμερικανικής κυβέρνησης. Μεταξύ άλλων προβλέπονται τερματικοί σταθμοί LPG και ένα εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος με χρήση φυσικού αερίου, αλλά και μια μικρή βάση για τους Αμερικανούς στρατιώτες.
Σε κάθε περίπτωση, η στρατιωτική συνεργασία της Αθήνας και της Ουάσινγκτον γίνεται στενότερη, προς ικανοποίηση της Ελλάδας. Το Πεντάγωνο διατηρεί από το 1969 μια μεγάλη βάση στην Σούδα. Πρόσφατα πιστοποίησε τα ναυπηγεία της Σύρου, ώστε να μπορούν να καταπλέουν εκεί τα αμερικανικά πολεμικά πλοία. Το ίδιο θα συμβεί στην Ελευσίνα κοντά στην Αθήνα. Τώρα θα αναβαθμιστεί η Αλεξανδρούπολη εις βάρος της Τουρκίας, ένα ακόμα κομμάτι του παζλ στην μάχη στην Ανατολική Μεσόγειο. Με το «Κανάλι της Κωνσταντινούπολης» του Erdogan και την συζήτηση για τη Σύμβαση του Montreux προστίθεται μία ακόμα παράμετρος».