Οι ηλικιωμένοι, όπως και όσοι ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες, είναι πιο επιρρεπείς γενικά σε λοιμώξεις και ειδικά στην σοβαρή νόσηση Covid-19. Όπως μας εξηγεί ο Εμμανουήλ Πατεράκης γενικός- οικογενειακός ιατρός, μέλος του ΔΣ Ι.Σ. Ηρακλείου και μέλος της ομάδας εργασίας Flatod-19 για την διαχείριση της πανδημίας και του τουρισμού:
«Δεν ανακαλύψαμε ξαφνικά ότι οι ηλικιωμένοι, οι παχύσαρκοι, οι σακχαροδιαβητικοί ή οι ασθενείς με χρόνια αναπνευστικά προβλήματα, κινδυνεύουν περισσότερο από τον υπόλοιπο πληθυσμό. Για το λόγο αυτό άλλωστε στο εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμού της γρίπης και του πνευμονιόκοκκου είναι «υποχρεωτικός» ο εμβολιασμός των άνω των 65 ετών ή των ατόμων που πάσχουν από συνοδά νοσήματα. Κάθε χρόνιος ασθενής θεωρείται εξ αρχής ότι ανήκει στις ομάδες υψηλού κινδύνου!»…
Πλην όμως ο νέος κορονοϊός μάς έκρουσε τον κίνδυνο για τα γηροκομεία και τις λοιπές μονάδες φιλοξενίας ηλικιωμένων…
Μας λέει ο κ. Πατεράκης: «Στις μονάδες φροντίδας ηλικιωμένων ο κίνδυνος ήταν πάντα υψηλός και γι' αυτό το λόγο τα μέτρα ήταν πάντα αυστηρά σε θέματα λοιμώξεων από το ίδιο το προσωπικό! Σε μια επιχείρηση, αφού ανεξάρτητα από το κοινωνικό έργο που προσφέρει, δεν παύει να είναι επιχείρηση, κανείς δεν επιθυμεί να νοσήσουν ή να αποβιώσουν τρόφιμοι. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι με αυστηρότατα μέτρα δεν θα υπάρχουν, ή δεν θα υπάρξουν, κρούσματα οποιασδήποτε ίωσης. Θα περιοριστούν όμως πάρα πολύ! Πολλώ δε μάλλον κρούσματα κορονοϊού, ο οποίος μεταδίδεται ευκολότερα και με περισσότερους τρόπους από τους ιούς που έχουμε ν' αντιμετωπίσουμε συνήθως».
Και τι έγινε στην πανδημία;
«Για τους παραπάνω λόγους, οι περισσότερες μονάδες φροντίδας (γηροκομεία) από την έναρξη της πανδημίας πήραν μέτρα πολύ πιο γρήγορα απ' ότι η κυβέρνηση τα ανακοίνωσε! Απαγόρευσαν δηλαδή τα επισκεπτήρια από το τριήμερο της Καθαράς Δευτέρας, όλο το προσωπικό εφήρμοζε τα ΜΑΠ με σχολαστικότητα, και όλοι ήταν πολύ περισσότερο προσεκτικοί. Διότι μια μικροεπιδημία σε μια μονάδα φροντίδας ξεκινά πάντα από ένα εργαζόμενο ή ένα επισκέπτη πριν εμφανιστούν τα συμπτώματα σε αυτόν!
Όπως πήραν μέτρα προστασίας των πληθυσμών των μονάδων δέκα περίπου μέρες πριν από την ανακοίνωση των κρατικών οδηγιών τον Μάρτιο, έτσι συνέχισαν να παίρνουν υψηλά μέτρα προστασίας και το καλοκαίρι παρά την άρση των περιορισμών. Στην πράξη, οι μονάδες φροντίδας δεν επέτρεψαν ποτέ το επισκεπτήριο παρά μόνο σε εξωτερικούς χώρους και πάντα με τη χρήση ΜΑΠ, το δε προσωπικό καθ’ όλη τη διάρκεια της πανδημίας εξακολουθεί να τηρεί ευλαβικά τα ΜΑΠ.
Αυτός είναι άλλωστε και ο βασικός λόγος που στη χώρα μας δεν είχαμε πολλά κρούσματα σε γηροκομεία, εν αντιθέσει με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, που αυτά μετατράπηκαν τάχιστα σε υγειονομικές βόμβες της πανδημίας, με τις ανάλογες απώλειες.
Τίποτα όμως δεν μας εξασφαλίζει ότι δεν θα αρρωστήσει κανείς! Οι εργαζόμενοι μικρότερης ηλικίας είναι πολύ πιθανόν να είναι ασυμπτωματικοί ή με πολύ ήπια συμπτώματα που δεν τους προκαλούν ανησυχία, και αυτό είναι κάτι που ανά πάσα στιγμή μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τους τροφίμους, ότι μέτρα κι αν πάρουμε. Φυσικά όσοι εργάζονται σε μονάδες φροντίδας έχουν και υψηλό αίσθημα ευθύνης, διότι αν δεν αγαπάς πραγματικά τη δουλειά σου δεν μπορείς να την ασκήσεις, κυρίως όταν πρόκειται για μια βαριά και ανθυγιεινή εργασία, γιατί έτσι είναι στην πραγματικότητα! Πολλοί μπορεί να μην το συνειδητοποιούν, αλλά σκεφτείτε τη δουλειά μιας αποκλειστικής νοσηλεύτριας σε ένα νοσοκομείο η οποία να έχει στην ευθύνη της ένα ή και περισσότερους θαλάμους! Δεν είναι ούτε εύκολη, ούτε ευχάριστη δουλειά, και δεν μπορούν να την κάνουν και όλοι φυσικά. Σε κάθε περίπτωση δένεσαι με αυτούς τους ασθενείς που φροντίζεις καθημερινά για μήνες, ή και για χρόνια, και σε κάθε τους ασθένεια το άγχος και η στεναχώρια είναι εκεί».
Υπάρχει κι άλλο ένα πρόβλημα, οι επισκέψεις…
«Ένα μεγάλο πρόβλημα που οι υγειονομικοί στις μονάδες φροντίδας βρίσκονται αντιμέτωποι είναι οι πολλές επισκέψεις ή νοσηλείες κάποιων τροφίμων στα νοσοκομεία, όπου είναι πολύ εύκολο να κολλήσουν. Για την κοινότητα ενός γηροκομείου, οι κίνδυνοι είναι πολύ λιγότεροι όταν δεν υπάρχουν επαφές με νοσοκομεία. Η κυβέρνηση μπορεί να δίνει συνεχώς οδηγίες, αλλά στο μεγαλύτερο ποσοστό τους είναι πολύ δύσκολο να εφαρμοστούν, την ίδια στιγμή που όλα είναι πολύ πιο απλά!
Για να μην έχεις διασπορά σε μια μονάδα φροντίδας πρέπει το προσωπικό να ακολουθεί ευλαβικά τα ΜΑΠ, τα επισκεπτήρια να γίνονται επιλεκτικά, και κυρίως να υπάρχει η δυνατότητα ένας τρόφιμος που επιστρέφει από επίσκεψη ή νοσηλεία σε νοσοκομείο να κρατηθεί σε απομόνωση! Ο μεγαλύτερος κίνδυνος γι' αυτούς τους ασθενείς είναι η επίσκεψη στα νοσοκομεία. Εξίσου για όλους τους ηλικιωμένους και τους χρόνιους ασθενείς ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι η επίσκεψη σε μια υγειονομική μονάδα, είτε δημόσια είτε ιδιωτική, την οποία επισκέπτονται και άλλοι ασθενείς που δεν γνωρίζουμε αν είναι φορείς ή όχι».
Ασθενείς και ηλικιωμένοι προσέχουν περισσότερο;
«Μέσα από συζητήσεις με συναδέλφους, έχουμε παρατηρήσει πέρα από τη μείωση των ιογενών λοιμώξεων στην κοινότητα και μια μείωση των εξάρσεων λόγου χάριν των χρόνιων αναπνευστικών ασθενών. Οι ηλικιωμένοι και οι συνάνθρωποι μας που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες, σε ένα μεγάλο ποσοστό τους, εξακολουθούν να προσέχουν περισσότερο από τον υπόλοιπο κόσμο.
Το κύριο πρόβλημα που παρατηρείται είναι η επίπτωση στη διάθεση των ασθενών αυτών εξ' αιτίας των μειωμένων κοινωνικών επαφών με φίλους, γείτονες, συγγενείς και κυρίως με τα παιδιά ή τα εγγόνια τους. Το άλλο εξίσου σοβαρό πρόβλημα είναι η μείωση της κινητικότητας τους, δεδομένου ότι ακόμα και οι αυτοεξυπηρετούμενοι που μένουν στο σπίτι τους, έχοντας περιορίσει τις μετακινήσεις τους για μεγάλο χρονικό διάστημα το μυοσκελετικό τους σύστημα όντας ιδιαίτερα ευαίσθητο γίνεται πιο αδύναμο, κάτι που δυνητικά μπορεί να επιβαρύνει τη γενική τους κατάσταση και να οδηγήσει στο κοντινό μέλλον σε πτώσεις με ότι αυτό συνεπάγεται. Η κινητοποίηση και η κοινωνικοποίηση είναι πολύ σημαντική για το μέλλον τους».
Λάθος του ΕΟΔΥ ο περιορισμός των ηλικιωμένων;
«Από την εμπειρία μου σχεδόν δέκα έτη σε μονάδες φροντίδας ηλικιωμένων και ευπαθών ομάδων, θεωρώ ότι είναι λάθος ο περιορισμός που προτείνεται από τον ΕΟΔΥ, στον περιορισμό αυτών των ασθενών στα δωμάτια τους. Η έλλειψη κοινωνικοποίησης και μείωση της κινητικότητας τους είναι πιο επικίνδυνες από την πιθανότητα να νοσήσουν εφόσον τηρούνται όλα τα ΜΑΠ είτε στο γηροκομείο είτε στην επίσκεψη μας στο σπίτι τους».
Η εμπειρία του γιατρού για την επίπτωση της μοναξιάς στους ηλικιωμένους:
«Έχοντας αντιμετωπίσει μικροεπιδημίες σε μονάδες φροντίδας στο παρελθόν, θεωρώ επίσης ότι αυτές πρέπει ν' αντιμετωπίζονται μέσα στην ίδια τη μονάδα, ακολουθώντας πάντα αυστηρά μέτρα ατομικής προστασίας και απομόνωσης, και όχι φυσικά να μεταφέρονται σε νοσοκομείο με ήπια συμπτώματα ή μόνο επειδή σε ένα τυχαίο έλεγχο βρέθηκαν θετικοί. Δεν είναι λύση να μεταφέρεις όλο το γηροκομείο στο νοσοκομείο σε περίπτωση κρούσματος, ούτε να τους κρατάς έγκλειστους σαν φυλακή! Προϋπόθεση φυσικά είναι η έγκαιρη κινητοποίηση της ιατρικής ομάδας κάθε μονάδας αλλά και του ΕΟΔΥ ώστε να γίνεται άμεσα έλεγχος όποτε κριθεί αναγκαίο. Η μοναξιά σε ένα ασθενή τελικού σταδίου, αλλά και οποιαδήποτε ασθενή σε μια κλινική COVID-19, είναι ένα δυσάρεστο συναίσθημα που κανείς μας δεν θα ήθελε να βιώσει. Αυτό που καταφέραμε ως χώρα αλλά και ως μονάδες φροντίδας μέχρι στιγμής είναι πολύ σημαντικό, και είναι αυτό που μας διαφοροποιεί σχεδόν με όλες τις υπόλοιπες χώρες οι οποίες αντιμετώπισαν τραγικές καταστάσεις στο πρώτο κύμα της πανδημίας. Ας φροντίσουμε λοιπόν να διατηρήσουμε αυτή την εικόνα».
Τι είναι το Flatod-19
Η καινοτόμα μεθοδολογία FLATOD-19 καλύπτει τόσο τον προσχεδιασμένο περιορισμό των κρουσμάτων όσο και την πολύ γρήγορη “τουριστική” ιχνηλασιμότητα κρουσμάτων, μέσα από τρεις άξονες:
Α) Κατανομή προορισμών ανάλογα με τη δυνατότητα και την αποδοτικότητα “ανοίγματος” αλλά και τα πιθανά χαρακτηριστικά επισκεπτών (πχ προέλευση), και πάντα μετά από ένα σύντομο οικονομοτεχνικό “audit σκοπού” -το οποίο προηγείται.
Β) Διαμόρφωση συνεργατικού σχήματος Ηγεσίας (Destination Crisis Management Team) για την εφαρμογή τού project σε όποιο τοπικό επίπεδο απαιτείται, και εγκατάσταση συστήματος κρίσιμων πληροφοριών (mini MIS) με ικανότητα χειρισμού κρίσεων.
Γ) Διαχείριση επισκεπτών με ομαδοποίησή τους σε «νησίδες»/groups σε επίπεδο Προορισμού αλλά και ξενοδοχείων, με μια σειρά εργαλείων: διαχείριση ζωνών και εξειδικευμένων περιορισμών Social Distancing ή/και νυχτερινής ζωής, timeslots για τη διαχείριση επισκεπτών στις εγκαταστάσεις τουριστικών παρόχων (από τη στιγμή της κράτησης ως την αναχώρηση), πιθανές εξειδικευμένες εφαρμογές (πχ Tracing Apps).