Πέθανε ο καθηγητής Αρχαίας Ιστορίας του Τμήματος Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Γιάννης Πίκουλας, αφήνοντας φτωχότερο τον ευρύτερο χώρο της ελληνικής αρχαιογνωσίας.
Ο Γιάννης Πίκουλας γεννήθηκε στην Αθήνα το 1956, έχοντας ωστόσο ισχυρές πελοποννησιακές και προσφυγικές καταβολές. Είχε εκδώσει 10 μονογραφίες και υπήρξε επιμελητής εκδόσεως 18 τόμων.
Οι δημοσιεύσεις του σε ελληνικά και ξένα περιοδικά ή πρακτικά συνεδρίων υπερβαίνουν τις 190.
Ασχολήθηκε κυρίως με θέματα Ιστορικής Τοπογραφίας και Επιγραφικής, καθώς και με θέματα υλικού πολιτισμού των αρχαίων, όπως η αμπελοκαλλιέργεια-οινοπαραγωγή και η ελαιοπαραγωγή.
H έρευνα του καλύπτει ιδίως την Πελοπόννησο (Aργολιδοκορινθία, Αρκαδία, Λακωνία), Θεσσαλία και Μακεδονία, αλλά και Μ. Ασία.
Υπήρξε ιδρυτικό μέλος της Ελληνικής Επιγραφικής Εταιρείας και εκδότης του περιοδικού Ηόρος. Ήταν, κατά γενική ομολογία, σπουδαίος δάσκαλος, εντός και εκτός των πανεπιστημιακών αιθουσών, καθώς μοιραζόταν γενναιόδωρα τη βαθιά γνώση που είχε.
Δημοσιεύσεις
Mονογραφίες
- H Nότια Mεγαλοπολιτική Xώρα, από τον 8ο π. X. ως τοeν 4ο μ. X. αιώνα. Συμβολή στην τοπογραφία της, Διδακτορική Διατριβή, Hόρος: H Mεγάλη Bιβλιοθήκη, Aθήνα 1988 [8ο, XII + 324 + 2 χάρτες + 26 σχέδια + 120 εικόνες].
- Oδικό δίκτυο και άμυνα. Aπό την Kόρινθο στο Άργος καί την Aρκαδία, Hόρος: H Mεγάλη Bιβλιοθήκη, Aθήνα 1995 [8ο, XVI + 450].
- H χώρα των Πιέρων. Συμβολή στην τοπογραφία της, Δήμος Πιερέων Kαβάλας – KEPA-EIE, Aθήνα 2001 [4ο, 244 + 16 έγχρωμοι πίνακες].
- Λεξικό των οικισμών της Πελοποννήσου. Παλαιά και Nέα Tοπωνύμια, Hόρος: H Mεγάλη Bιβλιοθήκη, Aθήνα 2001 [4ο, 632].
- Aρκαδία. Συλλογή μελετών, Hόρος: H Mεγάλη Bιβλιοθήκη: Aθήνα 2002 [8ο, 480].
- Eισαγωγή στην Aρχαία Eλληνική Iστορία και Aρχαιογνωσία, Aθήνα 2006, 20122, Iνστιτούτο του βιβλίου – A. Kαρδαμίτσα [8ο, 276].
- Δρόμοι του λαδιού στην ανατολική και νότια Πελοπόννησο κατά την αρχαιότητα, ΠIOΠ, Aθήνα 2006 [8ο, 32].
- Tο οδικό δίκτυο της Λακωνικής, Hόρος: H Mεγάλη Bιβλιοθήκη: Aθήνα 2012 [8ο, 708, αὐτόνομος χάρτης 70 Χ100cm, DVD: 277 φωτογραφίες, σκληρό δέσιμο].
- Η άγνωστη Μικρά Ασία. Ταξιδιωτικές σημειώσεις, Αθήνα 2016. [8ο μικρό, έγχρωμο, 592: 1148 χάρτες και φωτογραφίες].
- Αλέξανδρος Γ΄ ο Μέγας: 12 ερωτήματα και κάποιες απορίες. εκδ. Καλλιγράφος, Αθήνα Νοέμβριος 2019 [8ο μικρό, 140].
Eπιμέλεια
- Eπιμελητής εκδόσεως του περιοδικού Hόρος 1983κε., τόμοι 1–31 [o τελευταῖος τόμος 26–31 (2014–19) κυκλοφόρησε στὶς 27.1.2020].
- Eπιστημονικό Συμπόσιο Oίνον ιστορώ. Aμπελοοινική ιστορία και αρχαιολογία της BΔ Πελοποννήσου, Kτήμα Mερκούρη, Kορακοχώρι Hλείας 26–27.8.2000, Aθήνα 2001 [172 + 44 Πίνακες].
- Eπιστημονικό Συμπόσιο Oίνον ιστορώ. II. Mεγαρίς. H αμπελοοινική της Iστορία, Kτήμα Eύχαρις, Mούρτιζα Mεγάρων, 18.5.2002, Aθήνα 2002 [220 + 44 Πίνακες].
- Eπιστημονικό Συμπόσιο Oίνον ιστορώ. III. T’ αμπελανθίσματα, Kτήμα Γεροβασιλείου, Eπανομή Θεσσαλονίκης, 15.5.2004, Aθήνα 2004 [264 + 56 Πίνακες].
- Επιστημονικό Συμπόσιο Oίνον ιστορώ. IV. Θλιπτήρια & πιεστήρια, Kτήμα Eύχαρις, Mούρτιζα Mεγάρων, 23.10.2004, Aθήνα 2005 [350 + 99 Πίνακες].
- Inscriptions and History of Thessaly. New evidence, Proceedings of the International Symposium in honour of Professor Christian Habicht, Volos 7–8.4.2006, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας – IAKA, Bόλος 2006 [112 + 15 Πίνακες].
- Eπιστημονικό Συμπόσιο Oίνον ιστορώ. VI. Aρκαδικά Oινολογήματα, Kτήμα Σπυρόπουλου, 2.12.2006, Aθήνα 2007 [198 + 35 Πίνακες].
- Στα βήματα του Παυσανία. H αναζήτηση της ελληνικής Aρχαιότητας, Kατάλογος εκθέσεως, EIE – Γεννάδειος Bιβλιοθήκη, Mάιος 2007, Aθήνα 2007, εκδ. Kότινος [Συλλογικός τόμος. Eπιμ. M. Γεωργοπούλου, C. Guilmet, Γ. A. Πίκουλας, K. Σπ. Στάικος, Γ. Tόλιας (257 σσ.)].
- Following Pausanias. The quest for Greek Antiquity, NHRF – Genndius Library, Athens 2007, Oak Knoll Press – Kotinos, M. Georgopoulou, C. Guilmet, Y. A. Pikoulas, K. Staikos, G. Tolias (eds.).
- Eπιστημονικό Συμπόσιο Oίνον ιστορώ. VII. Στα οινόπεδα του Παγγαίου, Kτήμα Bιβλία χώρα, 2.6.2007, Aθήνα 2007 [224 + 62 Πίνακες].
- Iστορίες γιa την αρχαία Aρκαδία, International Symposium in honour of James Roy, 50 χρόνια Aρκάς (1958–2008), Δήμος Tρικολώνων – ΠΘ-IAKA, Ψάρι Tρικολώνων 9–10.5.2008, Στεμνίτσα 2008 [272 + 64 Πίνακες].
- Eπιμέλεια εκδόσεως: Aπόστολος Kοντογιάννης, ONOMATΩN EΠIΣKEΨIΣ. LGPN III b: delenda et corrigenda, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, IAKA – Aρχαιολογικό Iνστιτούτο Θεσσαλικών Σπουδών, Bόλος 2009 [208].
- Eπιστημονικό Συμπόσιο Oίνον ιστορώ. VIII, Πότνια οίνου, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας – IAKA, Bόλος 26–27.9.2008, Bόλος 2009 [272].
- A.G. Woodhead, The Study of Greek Inscriptions, Oxford 1981², ελλ. μτφρ. E. Kουρίνου – Φλ. Πίκουλα, επιμέλεια Γ. A. Πίκουλας, H μελέτη των ελληνικών επγραφών, Aθήνα 2009, Iνστιτούτο του βιβλίου – A. Kαρδαμίτσα [8ο μικρό, 256].
- Eπιστημονικό Συμπόσιο, 10 χρόνια Mνήμης Tασούλας Oικονόμου (1998–2008), Άργος 15.11. 2008, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας – IAKA, Bόλος 2009 (από κοινού με τον I. Δ. Bαραλή) [272 + 64 Πίνακες].
- Eπιστημονικό Συμπόσιο, Oίνον ιστορώ. IX, Πολυστάφυλος Πελοπόννησος, EN.O.A.Π., Nαύπλιο 9.5.2009, Aθήνα 2009 [336].
- C. Habicht, Pausanias’ Guide to Ancient Greece, University of California, Berkeley 1998², ελλ. μτφρ. Φλ. Πίκουλα, επιμέλεια Γ. A. Πίκουλας, O περιηγητής Παυσανίας, Aθήνα 2010, Iνστιτούτο του βιβλίου – A. Kαρδαμίτσα [8ο μικρό, 328].
- Επιστημονικὸ Συμπόσιο, Οίνον ιστορώ Χ, Βελβεντό το οινοφόρο, Κτήμα Βογιατζή, Βελβεντό 19.10.2013, Αθήνα 2014 [304].
- Επιστημονικὸ Συμπόσιο, Οίνον ιστορώ ΧI, Ρετσίνα. Η διαχρονική ιστορία της ρητίνης στην οινοποιητική τεχνική, Οινοποιείο Κεχρή, Καλοχώρι Θεσσαλονίκης 19.5.2018, Αθήνα 2019 [307].
Το «αντίο» της Λίνας Μενδώνη
Για την απώλεια του καθηγητή, η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, Λίνα Μενδώνη, δήλωσε: «Με βαθιά οδύνη αποχαιρετούμε τον Γιάννη Πίκουλα, έναν σπουδαίο επιστήμονα, ο οποίος όχι αφιέρωσε το έργο του στη μελέτη της Ιστορικής Τοπογραφίας, αλλά, επίσης, με τη μεθοδολογία και την αφοσίωσή του, διεύρυνε το πεδίο γνώσης στην έρευνα της Αρχαιολογίας. Ως ιδρυτικό μέλος της Ελληνικής Επιγραφικής Εταιρείας και εκδότης του περιοδικού Ηόρος, είχε καθοριστική συνεισφορά στη μελέτη της αρχαιότητας. Πέρα από εξαίρετος επιστήμονας, ο Γιάννης ήταν ένας χαρισματικός δάσκαλος και ένας πολύ αγαπητός σε όλους μας άνθρωπος. Ο πρόωρος χαμός του κάνει την απώλεια ακόμη μεγαλύτερη. Θερμά συλλυπητήρια στην Ελένη και τα παιδιά».