Η σφαγή του Διστόμου πραγματοποιήθηκε από τους Ναζί κατά την διάρκεια της κατοχής και συγκεκριμένα το πρωί της 10ης Ιουνίου του 1944. Τότε, οι Γερμανοί κατακτητές πυρπόλησαν όλο το χωριό, ενώ δολοφόνησαν με αποτρόπαιο τρόπο 218 κατοίκους (104 άντρες και 114 γυναίκες) μαζί με 45 παιδιά και 20 βρέφη.
Μάλιστα, πολλοί λόγοι έχουν γραφτεί για την συγκεκριμένη πράξη, με κύριο λόγο να θεωρείται ότι αφορμή στάθηκαν οι απανωτές ήττες που δέχονταν ο Άξονας στην Ευρώπη, αλλά και το γεγονός ότι οι κάτοικοι στήριζαν τον ΕΛΑΣ.
Έτσι, το πρωί της 10ης Ιουνίου, ο 2ος λόχος του 8ου Συντάγματος της 4ης Αστυνομικής Τεθωρακισμένης Μεραρχίας Γρεναδιέρων των Ες Ες πραγματοποίησε την σφαγή, ερημώνοντας όλο το χωριό.
Οι συμμετέχοντες στη σφαγή ισχυρίστηκαν, πως οι κάτοικοι του χωριού υποστήριξαν μια αντάρτικη επίθεση που έγινε λίγες μέρες πριν εναντίον τους.
Τότε, η μεραρχία των Ες-Ες ξεκίνησε από τη Λιβαδειά για την Αράχωβα, με σκοπό την εκκαθάριση της περιοχής από τις αντάρτικες δυνάμεις. Στην πορεία ωστόσο, ενώθηκε με άλλη γερμανική ομάδα που είχε ξεκινήσει από την Άμφισσα και προχώρησαν προς το Στείρι.
Στη θέση Καταβόθρα όμως, δέχθηκαν επίθεση από αντάρτες του ΕΛΑΣ, τους οποίους κατάφεραν να απωθήσουν, έπειτα από σύντομη αλλά σφοδρή μάχη.
Μάλιστα, οι απώλειες τους ήταν 6 νεκροί και 15 τραυματίες, ενώ ο ΕΛΑΣ έχασε 15 αντάρτες και είχε άλλους τόσους τραυματίες.
Παρόλα αυτά, οι Ναζί ισχυρίστηκαν ότι οι αντάρτικες δυνάμεις υποστηρίχθηκαν από το Δίστομο, το οποίο βοηθούσε στο παρελθόν τον ΕΛΑΣ.
Στην πραγματικότητα όμως, η σφαγή έχει φανεί ότι αποτέλεσε ένα πλιάτσικο στα πλαίσια του πολέμου, αλλά και λόγος να μείνει ακμαίο το ηθικό της μονάδας. Εξάλλου, τα μέλη των Ες-Ες ήθελαν να βρεθούν στην πρώτη γραμμή και η προπαγάνδα που τους έπειθε, είναι πως θα σκότωναν αρκετούς ανθρώπους.
Η Ελλάδα όμως δεν αποτελούσε το κύριο μέτωπο και έχαναν συνήθως όσες μάχες έδιναν εναντίον των ανταρτών.
Το άκουσμα της είδησης
Η σφαγή του Διστόμου έγινε γνωστή κατά την διάρκεια του πολέμου σε όλο τον κόσμο από το ραδιόφωνο του BBC και προκάλεσε κατακραυγή από την διεθνή κοινή γνώμη.
Μάλιστα, ο αντίκτυπος ήταν τέτοιος, ώστε η Γερμανική Διοίκηση της Αθήνας εξέδωσε ανακοίνωση, μέσω της οποίας απέρριπτε την ευθύνη αποκλειστικά στους κατοίκους του Διστόμου, επειδή, δεν συμμορφώθηκαν με τις στρατιωτικές εντολές.
Στη συνέχεια ωστόσο, ο διοικητής της μεραρχίας των Ες-Ες που έδωσε την εντολή για την σφαγή, ο υπολοχαγός Χανς Ζάμπελ, υποστήριξε πως οι κάτοικοι βοηθούσαν τον ΕΛΑΣ.
Παρόλα αυτά, οι συγκεκριμένες δικαιολογίες δεν έπεισαν κανέναν, ιδιαίτερα όταν μέλη του 8ου Συντάγματος της 4ης Αστυνομικής Τεθωρακισμένης Μεραρχίας Γρεναδιέρων των Ες Ες, είχαν πραγματοποιήσει ένα μήνα μόλις πριν, την σφαγή της Κλεισούρας με 273 αμάχους νεκρούς ανάμεσα τους παιδιά και βρέφη.
Απονομή δικαιοσύνης
Μετά την αποχώρηση των Γερμανών από την Ελλάδα, το Ελληνικό Γραφείο Εγκληματιών Πολέμου μπόρεσε να ανακαλύψει τον υπεύθυνο της Σφαγής, Χανς Ζάμπελ, ο οποίος είχε καταφύγει στο Παρίσι και είχε συλληφθεί. Οι γαλλικές αρχές τον παρέδωσαν στις ελληνικές, οι οποίες τον προφυλάκισαν.
Τον Αύγουστο του 1949 ομολόγησε την έκταση των γερμανικών θηριωδιών στο Δίστομο, αλλά δικαιολογήθηκε ότι εκτελούσε διαταγές ανωτέρων του. Κατά τη διάρκεια της προφυλάκισής του, ο Ζάμπελ εκδόθηκε προσωρινά στη Δυτική Γερμανία για άλλη υπόθεση, αλλά δεν επέστρεψε ποτέ στην Ελλάδα για να αντιμετωπίσει τις συνέπειες των πράξεών του.
Μαρτυρίες
Οι μαρτυρίες από το Δίστομο συγκλονίζουν για την σφαγή που ακολούθησε.
Μάλιστα, η πιο χαρακτηριστική είναι η εξής:
«Αντίκρισα στη μέση του σπιτιού την αδελφή μου ανάσκελα, γυμνή από τη μέση και κάτω. Το φουστάνι της ήταν γυρισμένο προς τα πάνω και σκέπαζε το σχισμένο και κομματιασμένο στήθος της, το πρόσωπό της ήταν παραμορφωμένο, όλο το σώμα της κατακομματιασμένο.
Μα το χειρότερο και φρικαλεότερο θέαμα ήταν, όταν από τη στάση του σώματός της κατάλαβα ότι οι Γερμανοί είχαν βιάσει το άψυχο κορμί της. Δίπλα της βρισκόταν το τεσσάρων μηνών κοριτσάκι της λογχισμένο, με σπασμένο το κεφαλάκι του, και στο στόμα του είχε τη ρώγα του στήθους της μάνας του που είχαν κόψει εκείνοι οι κανίβαλοι.
Το άλλο κοριτσάκι της, η 6χρονη Ελένη, βρισκόταν στο κατώφλι του σπιτιού μέσα σε μια λίμνη αίματος με βγαλμένα τα σπλάχνα του. Το είχαν ξεκοιλιάσει με μαχαίρι. Το αγόρι της, ο 3χρονος Γιάννης, το βρήκα νεκρό στην αυλή με λιωμένο κεφάλι».
