Ολοκληρωτική η καταστροφή της πανίδας και της χλωρίδας σε μεγάλη έκταση στον ποταμό Δνείπερο, σε μήκος 400 χλμ. από την Ζαπορίζια μέχρι την Οδησσό. Τεράστιες περιβαλλοντικές επιπτώσεις θα επιφέρει η καταστροφή του φράγματος Νόβα Καχόβκα στην Χερσώνα της Ουκρανίας, όπως σημειώνει ο καθηγητής Δυναμικής Τεκτονικής Εφαρμοσμένης Γεωλογίας & Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών και πρόεδρος του ΟΑΣΠ.
Ο κ. Λέκκας αναφέρει ότι η ανατίναξη του φράγματος Νόβα Καχόβκα στην Χερσώνα θα επηρεάσει καταλυτικά την ευρύτερη περιοχή στη βόρεια ακτή της Μαύρης Θάλασσας και αποτελεί μία καταστροφική για το περιβάλλον ενέργεια.
Συγκεκριμένα, το φράγμα Νόβα Καχόβκα, μήκους σχεδόν 4 χλμ. διακρίνεται σε δύο τμήματα: το πρώτο που αποτελεί ένα φράγμα βαρύτητας με αδιαπέρατο πυρήνα και αδρόκοκκα υλικά εκατέρωθεν που παρέχουν υποστήριξη στον αργιλικό πυρήνα, και ένα δεύτερο με οπλισμένο σκυρόδεμα, στο κορυφαίο τμήμα του οποίου είναι κατασκευασμένοι οι υπερχειλιστές. Η ανατίναξη έγινε σε αυτό το τμήμα, λόγω της μεγάλης του τρωτότητας.
Marynske, Dnipropetrovsk region. A mass mortality of fish has begun. pic.twitter.com/HyruNRpb00
— NEXTA (@nexta_tv) June 7, 2023
Σύμφωνα με τον κ. Λέκκα οι τεράστιες περιβαλλοντικές επιπτώσεις μπορούν να συνοψιστούν στα ακόλουθα:
- Ολοκληρωτική καταστροφή της πανίδας και χλωρίδας μίας πολύ μεγάλης έκτασης εκατέρωθεν του ποταμού Δνείπερου σε ένα μήκος της τάξεως των τετρακοσίων χιλιομέτρων από την Ζαπορίζια έως σχεδόν την Οδησσό και σε πλάτος της τάξεως των 50, περίπου, χιλιομέτρων.
- Μεταφορά μεγάλων ποσοτήτων φερτών ιζημάτων, ενδεχομένως ρυπασμένων με υψηλά ποσοστά βαρέων μετάλλων, τα οποία θα διαχυθούν και σε περιοχές, οι οποίες παρουσίαζαν ήδη μεγάλη επιβάρυνση.
- Βίαιη αλλαγή στο καθεστώς των υπόγειων υδάτων και των υπόγειων υδροφόρων οριζόντων και ειδικότερα των ποιοτικών και των ποσοτικών χαρακτηριστικών τους.
- Μόνιμη κάλυψη αγροτικών και αστικών περιοχών από στρώμα λάσπης πάχους έως και 2 μέτρων, με δυσμενείς επιπτώσεις στην πρωτογενή παραγωγή, ιδιαίτερα τροφίμων, για μεγάλο χρονικό διάστημα, και μάλιστα σε μία ευαίσθητη περιοχή λόγω του πολέμου.
- Μόνιμες αλλαγές στο μικροκλίμα των περιοχών κατά μήκος του Δνείπερου ποταμού, με επίδραση σε ευρύτερες περιοχές και ενίσχυση των καταστροφικών φαινομένων που συνθέτουν την κλιματική κρίση.
«Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις όμως είναι μόνο μία από τις κατηγορίες επιπτώσεων που αποφέρει αυτή η καταστροφή, καθώς οι κοινωνικές συνέπειες είναι επίσης μεγάλες, δεδομένου ότι περισσότεροι από 20.000 άνθρωποι αναγκάζονται να μετακινηθούν άμεσα σε πιο ασφαλείς περιοχές», καταλήγει ο κ. Λέκκας.
Η χειρότερη περιβαλλοντική καταστροφή στην Ευρώπη από το Τσερνόμπιλ
Ο υφυπουργός Εξωτερικών της Ουκρανίας Άντριι Μέλνικ χαρακτήρισε την καταστροφή του φράγματος Νόβα Καχόβκα «τη χειρότερη περιβαλλοντική καταστροφή στην Ευρώπη από το Τσερνόμπιλ». Το εύρος των επιπτώσεων είναι τεράστιο — από τον εκτοπισμό ανθρώπων έως τον πνιγμό ζώων και τη ρύπανση του περιβάλλοντος.
«Τώρα γνωρίζουμε ότι δυνητικά 600 ή ίσως ακόμη και 800 τόνοι πετρελαίου έχουν απελευθερωθεί στο νερό», δήλωσε στις Βρυξέλλες ο υπουργός Περιβάλλοντος της Ουκρανίας Ρούσλαν Στρίλετς. «Αυτή η πετρελαιοκηλίδα θα παρασυρθεί στον ποταμό Δνείπερο και είμαι σίγουρος ότι θα φθάσει στη Μαύρη Θάλασσα».
Σύμφωνα με τον Oλέξιι Πασιούκ, ακτιβιστή της περιβαλλοντικής ομάδας CEE Bankwatch, οι «προσωρινές επιπτώσεις» των πλημμυρικών φαινομένων μπορεί να διαρκέσουν έως και μια εβδομάδα. «Ωστόσο, αργότερα ο μεγαλύτερος αντίκτυπος θα προκληθεί από την έλλειψη νερού καθώς η δεξαμενή Kαχόβκα είναι πηγή νερού για το σύστημα ποτίσματος της νότιας περιοχής της Χερσώνα», πρόσθεσε. «Ίσως δημιουργηθούν σημαντικά προβλήματα για τη γεωργία και για τους ντόπιους που ζουν από αυτήν».
Η αποστράγγιση της δεξαμενής θα μπορούσε επίσης να έχει δραματικό αντίκτυπο στην κατεχόμενη χερσόνησο της Κριμαίας, η οποία βασίζεται στην προμήθεια νερού από την ηπειρωτική Ουκρανία. Ένα από τα πρώτα πράγματα που έκαναν τα ρωσικά στρατεύματα πέρσι ήταν να ανοίξουν ξανά ένα κανάλι νερού που συνδέεται με τη δεξαμενή που είχε κλείσει από την Ουκρανία μετά την προσάρτηση του 2014.
«Θα είναι μια κοινωνικοοικονομική καταστροφή. Οι αγρότες δεν θα μπορούν να καλλιεργήσουν», δήλωσε ο Βιμ Ζουίζενμπουργκ της PAX, μιας ολλανδικής ΜΚΟ που συνεργάζεται με το ερευνητικό δίκτυο Bellingcat. «Η Ουκρανία είχε ήδη [αποκλείσει] τον ποταμό προς την Κριμαία πριν από τη σύγκρουση για να σταματήσει τη ροή του νερού , που ήδη οδήγησε σε κάποια ερημοποίηση στην περιοχή. Είναι δύσκολο να προβλέψεις οτιδήποτε – τα περισσότερα από τα αποτελέσματα πιθανότατα θα εμφανιστούν σε δύο έως τρία χρόνια».
Η Ιουλία Μαρχέλ, συντονίστρια του Let’s Do It Ukraine SOS, της μεγαλύτερης περιβαλλοντικής ΜΚΟ της χώρας, χαρακτήρισε την έκρηξη του φράγματος «καταστροφή». «Τα ζώα, τα είδη, θα καταστραφούν», είπε. «Θα αλλάξει το κλίμα ολόκληρης της περιοχής. Οι ουκρανικές αγροτικές εκτάσεις πιθανότατα θα καταστραφoύν. Η περιοχή θα πλημμυρίσει. Τα μέρη από τα οποία θα φύγει το νερό θα μετατραπούν σε έρημους, τα μέρη όπου θα μείνει το νερό θα γίνουν βάλτοι», λέει.
Συν το τεράστιο κόστος των περιβαλλοντικών επιπτώσεων του πολέμου, το οποίο έχει φτάσει τα 53 δισεκατομμύρια ευρώ, λέει το υπουργείο Περιβάλλοντος της Ουκρανίας.
Η καταστροφή του φράγματος δεν θα έχει άμεση επίδραση στο εθνικό δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας της Ουκρανίας, δήλωσε ο Βιτάλι Μούχιν, στρατηγικός σύμβουλος της κρατικής εταιρείας υδροηλεκτρικής ενέργειας του Κιέβου Ukrhydroenergo. Το Nόβα Καχόβκα, που κατασκευάστηκε τη δεκαετία του 1950, έχει χωρητικότητα 357 μεγαβάτ, αλλά δεν έχει συνεισφέρει μεγάλη ισχύ από τότε που τέθηκε υπό ρωσική κατοχή.
Ωστόσο, δεν θα είναι ξανά λειτουργικό σύντομα. Η Ukrhydroenergo είπε ότι «ως αποτέλεσμα των εκρήξεων στην αίθουσα μηχανών, ο υδροηλεκτρικός σταθμός Kαχόβκα καταστρέφεται ολοσχερώς. Είναι μια μη αναστρέψιμη κατάσταση». Ο Iχόρ Σιρότα, επικεφαλής της Ukrhydroenergo, είπε ότι το Κίεβο θα κατασκευάσει ένα νέο εργοστάσιο στην ίδια τοποθεσία μόλις απελευθερώσει την περιοχή.
Φόβοι για τη Ζαπορίζια
Άλλο ένα σοβαρό ζήτημα είναι το μέλλον του πυρηνικού σταθμού της Ζαπορίζια, ο οποίος έχει καταληφθεί από τα ρωσικά στρατεύματα και βασίζεται στο νερό της δεξαμενής του φράγματος προκειμένου να ψύχει τους αντιδραστήρες του.
Οι έξι αντιδραστήρες τώρα βρίσκονται στη λεγόμενη «κρύα διακοπή λειτουργίας» και η δεξαμενή ψύξης του εργοστασίου είναι γεμάτη, οπότε χρειάζονται μόνο «λίγα λίτρα την ημέρα», καθήσυχάζει ο Leon Cizelj, πρόεδρος της European Nuclear Society.
Ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας από πλευράς του δηλώνει ότι υπάρχει αρκετό νερό ψύξης στο εργοστάσιο για περίπου έξι μήνες. «Η εγκατάσταση έχει διαθέσιμες εφεδρικές επιλογές και δεν υπάρχει βραχυπρόθεσμος κίνδυνος για την πυρηνική ασφάλεια», δήλωσε ο Γενικός Διευθυντής, Ραφαέλ Μαριάνο Γκρόσι.
Σύσταση «διεθνούς επιτροπής έρευνας» προτείνει ο Εντογάν
Ο πρόεδρος της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν πρότεινε στους προέδρους της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι και της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν την σύσταση «διεθνούς επιτροπής έρευνας» μετά την καταστροφή του φράγματος της Καχόβκα.
Κατά την διάρκεια τηλεφωνικής του επικοινωνίας με τον πρόεδρο της Ουκρανίας, «ο πρόεδρος Ερντογάν δήλωσε ότι μπορεί να συσταθεί επιτροπή με την συμμετοχή ειδικών προερχόμενων από τις εμπόλεμες πλευρές, τα Ηνωμένα Εθνη και την διεθνή κοινότητα, περιλαμβανομένης της Τουρκίας», ανακοίνωσε η τουρκική προεδρία.
Η επιτροπή αυτή θα είχε ως αποστολή την διεξαγωγή «εις βάθος έρευνας» για την καταστροφή του φράγματος, διευκρινίζει η Αγκυρα.
Ο Ερντογάν, ο οποίος μίλησε και με τον Πούτιν, θέλει αυτή η έρευνα να επιτρέψει «να αρθεί οποιαδήποτε υπόνοια», αναφέρεται σε ανακοίνωση που εξέδωσε η τουρκική προεδρία.
