Τον μεγαλύτερο σεισμό που σημειώθηκε τις τελευταίας ημέρες στην περιοχή ανάμεσα σε Σαντορίνη, Αμοργό, Ίο και Ανάφη έδωσε ο Εγκέλαδος το βράδυ της Τετάρτης (5/2).
Η τελική εκτίμηση του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου υπολόγισε τον σεισμό που σημειώθηκε στις 21:09 στα 5,2 Ρίχτερ, το επίκεντρό του στα 16 χιλιόμετρα νότια/νοτιοδυτικά της Αρκεσινής Αμοργού και το εστιακό του βάθος στα 11,2 χιλιόμετρα.
Η δόνηση που έγινε αισθητή στην ευρύτερη περιοχή, ακόμη και στην Αττική, προκάλεσε ανησυχία στους κατοίκους που παραμένουν στα νησιά της Σαντορίνης και της Αμοργού.
Νωρίτερα είχε σημειωθεί σεισμός μεγέθους 4,7 Ρίχτερ στην ίδια περιοχή των Κυκλάδων, στο ρήγμα που δίνει τις συνεχείς δονήσεις τα τελευταία 24ωρα.
Οι επιστήμονες παρατηρούν λεπτό προς λεπτό την εξέλιξη του φαινομένου, ενώ κάτοικοι και τουρίστες συνεχίζουν να εγκαταλείπουν την περιοχή.
Τα σενάρια που εξετάζουν οι σεισμολόγοι
Ενδεικτικά είναι όσα είπε στην εκπομπή «Χωρίς Μακιγιάζ» του καναλιού Attica ο Δημήτρης Παπανικολάου. Ο ομότιμος Καθηγητής Γεωλογίας και πρώην πρόεδρος του ΟΑΣΠ εκτίμησε «θα ακολουθήσει κάποιος μεγάλος σεισμός, της τάξεως μέχρι και 6 (Ρίχτερ), ο οποίος θα σηματοδοτήσει την κορύφωση και λήξη της δράσης», με αποτέλεσμα στη συνέχεια να υπάρξει μια φυσιολογική μετασεισμική ακολουθία.
«Εξακολουθούμε να είμαστε στη σεισμική έξαρση», είχε δηλώσει νωρίτερα ο Ευθύμης Λέκκας, ο οποίος εκτίμησε πως «έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας τον οποίο θα πρέπει να διανύσουμε».
Σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΟΑΣΠ, υπάρχουν τρία σενάρια που συγκεντρώνουν τις περισσότερες πιθανότητες. Μάλιστα, το ένα φρόντισε ο Εγκέλαδος να το «κάψει», με τη δόνηση των 5,2 Ρίχτερ.
Όπως είχε σημειώσει ο κ. Λέκκας, «αν διατηρηθεί αυτή η έντονη σεισμική δραστηριότητα και δεν έχουμε μεγαλύτερο σεισμό, θα αποσβεστεί όλη η κατάσταση σε τρεις, τέσσερις, πέντε εβδομάδες, ίσως να πάρει και έναν και δύο μήνες».
Το δεύτερο σενάριο είναι «να έχουμε έναν μεγαλύτερο σεισμό, μέχρι 5,5 Ρίχτερ που δεν θα προκαλέσει καμία επίπτωση», και ο οποίος θα δώσει «μια γρήγορη εκτόνωση των φαινομένων». Μάλιστα, ήταν αυτό που προτιμά, όπως ανέφερε, καθώς «δεν θα προκαλέσει άλλες ζημιές» και «θα ξεμπλέξουμε από τη σεισμική δραστηριότητα».
Το τρίτο σενάριο, «το οποίο όμως συγκεντρώνει πολύ μικρές πιθανότητες, είναι να φτάσουμε μέχρι το 6 Ρίχτερ». Μια εκτίμηση που συγκλίνει με του κ. Παπανικολάου.
Πάντως, ο Ευθύμης Λέκκας φάνηκε καθησυχαστικός, αφού όπως τόνισε χαρακτηριστικά, σενάριο για σεισμό «πάνω από 6 Ρίχτερ το αποκλείσαμε».
Η Σαντορίνη θα άντεχε σεισμό των 6 Ρίχτερ
«Δεν είμαστε ακόμα σε θέση να καθησυχάσουμε τον κόσμο ότι τα χειρότερα έχουν περάσει, ωστόσο σήμερα έχουμε μία πιο ξεκάθαρη εικόνα για το πού είναι οι σεισμοί.», εκτίμησε ο Κώστας Παπαζάχος, ο οποίος επέστρεψε στη Σαντορίνη μετά τη σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη (5/2) στην Αθήνα υπό τον πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη.
«Υπάρχει ακόμα ένα κομμάτι του ρήγματος που δεν έχει σπάσει. Το κομμάτι αυτό δεν είναι πολύ μικρό και αυτό σημαίνει ότι μπορεί να υπάρξει μία πιο ισχυρή σεισμική δόνηση, σε κλίμακα μέχρι και 6 Ρίχτερ», πρόσθεσε ο καθηγητής με δηλώσεις του στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων του Action 24.
«Σε κάθε περίπτωση, φαίνεται ότι η κατάσταση είναι καλύτερη σήμερα. Το προηγούμενο διάστημα είχαμε στο μυαλό μας χειρότερα σενάρια, λόγω του μεγέθους του ρήγματος», επισήμανε ο κ. Παπαζάχος.
Στην ερώτηση της δημοσιογράφου αναφορικά με το εάν η Σαντορίνη θα άντεχε έναν σεισμό της κλίμακας των 6 Ρίχτερ, απάντησε θετικά. «Είναι προφανές πως ναι. Μιλάμε για μία εστία που έχει μετακινηθεί προς τα βορειοανατολικά, έχει κυκλώσει το νησί της Ανύδρου, γύρω στα 25 χιλιόμετρα από το νησί. Ένας τέτοιος σεισμός σαφώς έχει επιπτώσεις, αλλά πολύ πιο περιορισμένες», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Πάνω από 6.400 δονήσεις σε 10 ημέρες
Πριν τον σεισμό των 5,2 Ρίχτερ η Διεπιστημονική Επιτροπή Διαχείρισης Κινδύνων και Κρίσεων του ΕΚΠΑ είχε εκδώσει ανακοίνωση, σύμφωνα με την οποία προειδοποιούσε ότι όλοι οι προηγούμενοι σεισμοί που είχαν σημειωθεί, δεν ήταν οι κύριοι.
Ειδικότερα, αναφερόταν: «Η έως τώρα σεισμική δραστηριότητα στη ζώνη Σαντορίνης-Αμοργού πιθανώς φέρει τα χαρακτηριστικά ενός σεισμικού σμήνους, καθώς δεν διακρίνεται κάποιος σεισμός με μέγεθος σαφώς μεγαλύτερο από όλους τους υπόλοιπους, ο οποίος θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως κύριος σεισμός. Επιπλέον, ο ρυθμός σεισμικότητας βαίνει αυξανόμενος, ενώ οι μετασεισμικές ακολουθίες χαρακτηρίζονται από φθίνουσα χρονική κατανομή σεισμών, με το μέγεθος του μεγαλύτερου μετασεισμού συνήθως να είναι μικρότερο από ~0.5 συγκριτικά με τον κύριο σεισμό».
Παράλληλα, το ΕΚΠΑ σημειώνει πως έχουμε πάνω από «6,400 σεισμούς από τις 26 Ιανουαρίου μέχρι και τις 3 Φεβρουαρίου, εκ των οποίων πάνω από 4,800 είχαν μέγεθος Μ³1.0 και πάνω από 800 είχαν μέγεθος Μ³2.5».
Ολόκληρη η ανακοίνωση:
Κατά την περίοδο από 2 Φεβρουαρίου έως και τις πρώτες ώρες της 5ης Φεβρουαρίου 2025, η σεισμικότητα στη ζώνη Σαντορίνης-Αμοργού εντάθηκε ακόμη περισσότερο. Η ανάλυση σεισμολογικών δεδομένων έως και την 3η Φεβρουαρίου, η οποία επικαιροποιήθηκε με τη χρήση μηχανικής μάθησης, απέδωσε ένα πλήθος άνω των 1,300 σεισμών την 2η Φεβρουαρίου και άνω των 1,400 σεισμών την 3η Φεβρουαρίου, ξεπερνώντας συνολικά τους 6,400 σεισμούς από τις 26 Ιανουαρίου μέχρι και τις 3 Φεβρουαρίου, εκ των οποίων πάνω από 4,800 είχαν μέγεθος Μ³1.0 και πάνω από 800 είχαν μέγεθος Μ³2.5.
Ο αριθμός σεισμών με μέγεθος Μ³2.5 αυξάνεται σταδιακά ανά ημέρα, με πλήθος 0, 1, 2, 6, 9, 25, 45, 340, και 437 σεισμούς από τις 26 Ιανουαρίου μέχρι και τις 3 Φεβρουαρίου. Στις 2 Φεβρουαρίου εκδηλώθηκαν 5 σεισμοί με Μ³4.5, στις 3 Φεβρουαρίου 7 σεισμοί και στις 4 Φεβρουαρίου 9 σεισμοί. Το μέγεθος του μεγαλύτερου σεισμού ήταν 4.6 στις 2 Φεβρουαρίου, ενώ στις 3 και 4 Φεβρουαρίου εκδηλώθηκαν τρεις σεισμοί με μεγέθη 4.9-5.0 και άλλοι τέσσερις με μέγεθος 4.8. Κατά τις πρώτες ώρες της 5ης Φεβρουαρίου, η σεισμική δραστηριότητα συνεχίζεται πλησίον της Ανύδρου. Έχουν εντοπιστεί πάνω από 30 σεισμοί, με το μέγεθος του μεγαλύτερου σεισμού να φτάνει το 4.4.
Η κατανομή των σεισμικών επικέντρων στις 2 Φεβρουαρίου ξεκίνησε συγκεντρωμένη περίπου στο μέσο της απόστασης Ανύδρου-Σαντορίνης, και στη συνέχεια μετανάστευσε στα ΒΑ προς την Άνυδρο. Στις 3 Φεβρουαρίου, η σεισμικότητα παρέμεινε συσσωρευμένη κυρίως στα νοτιοδυτικά της Ανύδρου, ενώ μικρές συστάδες σεισμών εκδηλώθηκαν και σε περιοχές δυτικά και βόρεια της Ανύδρου, σε αποστάσεις γενικά μικρότερες των 10 km από αυτήν. Σύμφωνα με τα στοιχεία καθημερινής ανάλυσης σεισμικών δεδομένων του Εργαστηρίου Σεισμολογίας του ΕΚΠΑ, στις 4 Φεβρουαρίου παρέμεινε στην περιοχή κυρίως δυτικά της Ανύδρου, αλλά εξαπλώθηκε και λίγο ανατολικότερα. Κατά την περίοδο από 1 Φεβρουαρίου έως 4 Φεβρουαρίου, το άκρο της σεισμικά ενεργοποιημένης ζώνης φαίνεται να μετανάστευσε προς τα βορειοανατολικά με ταχύτητα ~4-5 χλμ/ημέρα (km/day) σε κατεύθυνση ~Β40°Α. Από την ανάλυση με μέθοδο μηχανικής μάθησης φαίνεται κατά τη διάρκεια διαφόρων εξάρσεων, η μετανάστευση να γίνεται με ακόμη μεγαλύτερη ταχύτητα κατά περιοχές, καλύπτοντας μικρότερες αποστάσεις.
Η έως τώρα σεισμική δραστηριότητα στη ζώνη Σαντορίνης-Αμοργού πιθανώς φέρει τα χαρακτηριστικά ενός σεισμικού σμήνους, καθώς δεν διακρίνεται κάποιος σεισμός με μέγεθος σαφώς μεγαλύτερο από όλους τους υπόλοιπους, ο οποίος θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως κύριος σεισμός. Επιπλέον, ο ρυθμός σεισμικότητας βαίνει αυξανόμενος, ενώ οι μετασεισμικές ακολουθίες χαρακτηρίζονται από φθίνουσα χρονική κατανομή σεισμών, με το μέγεθος του μεγαλύτερου μετασεισμού συνήθως να είναι μικρότερο από ~0.5 συγκριτικά με τον κύριο σεισμό. Αν και πιθανώς να πρόκειται για σμήνος που εμπεριέχει σεισμούς μεγάλων μεγεθών, συγκριτικά με άλλα πρόσφατα σεισμικά σμήνη στον Ελλαδικό χώρο, ένα ενδεχόμενο είναι να συνεχιστεί η δράση του αλλά με σταδιακά μικρότερα μεγέθη και μικρότερο πλήθος σεισμών, αλλά να διαρκέσει πολλούς μήνες, όπως στην περίπτωση του σεισμικού σμήνους της Θήβας. Ωστόσο, ένα δεύτερο ενδεχόμενο είναι το σμήνος αυτό να διεγείρει τη διάρρηξη ενός σημαντικού τμήματος μεγάλου ενεργού ρήγματος της περιοχής, δίνοντας έτσι έναν κύριο σεισμό, και στη συνέχεια η δραστηριότητα να πάρει τη μορφή μιας τυπικής μετασεισμικής ακολουθίας. Σε μια τέτοια περίπτωση, το σεισμικό σμήνος που έχει προηγηθεί του κύριου σεισμού θα χαρακτηριστεί (εκ των υστέρων) ως προσεισμική ακολουθία. Αν και η παρατηρούμενη σεισμική έξαρση λαμβάνει χώρα εντός του ενεργού ηφαιστειακού τόξου του Νοτίου Αιγαίου, δεν σχετίζεται άμεσα με κάποιο γνωστό ηφαιστειακό κέντρο, αλλά φαίνεται να έχει ενεργοποιήσει ένα σύστημα κανονικών ρηγμάτων, διεύθυνσης ΝΔ-ΒΑ στη θαλάσσια λεκάνη της Ανύδρου. Τα σεισμικά σμήνη, και ιδιαίτερα αυτά που βρίσκονται μέσα ή κοντά σε ηφαιστειακά περιβάλλοντα, συχνά διεγείρονται από διείσδυση ρευστών στον ρηξιγενή ιστό, τα οποία διευκολύνουν τις διαρρήξεις, σε συνδυασμό με τη μεταφορά τάσης που προκαλείται από τους ίδιους τους τεκτονικούς σεισμούς.
Οι δυνατότητες ανιχνευσιμότητας μικροσεισμών αναμένεται να βελτιωθούν, και οι αβεβαιότητες εντοπισμού των υποκέντρων να μειωθούν τις προσεχείς ημέρες, καθώς όλοι οι φορείς του Ενιαίου Εθνικού Δικτύου Σεισμογράφων εργάζονται για την πύκνωση του δικτύου τοπικών σταθμών. Σημειώνεται ότι στο πλαίσιο της εντατικής παρακολούθησης της τρέχουσας σεισμικής δραστηριότητας στη περιοχή Σαντορίνης-Αμοργού, μέλη των δύο Εργαστηρίων (Σεισμολογίας και Γεωφυσικής) του Τομέα Γεωφυσικής και Γεωθερμίας καθώς και της Διεπιστημονικής Επιτροπής Διαχείρισης Κινδύνων και Κρίσεων του ΕΚΠΑ θα μεταβούν στην Ίο και τη Σαντορίνη για εγκατάσταση και συντήρηση σεισμογράφων καθώς και για μετρήσεις εδαφικής παραμόρφωσης.
