Σοβαρά ερωτήματα για τη διαχείριση δημοσίου χρήματος και τη τήρηση της νομιμότητας εγείρονται στον Δήμο Χαλκιδέων, υπό τη διοίκηση της Δημάρχου Έλενας Βάκα. Σύμφωνα με πληροφορίες που έχουν δει το φως της δημοσιότητας, τόσο ο ίδιος ο Δήμος όσο και τα νομικά του πρόσωπα φέρονται να έχουν προχωρήσει σε μια σειρά απευθείας αναθέσεων για υπηρεσίες ενημέρωσης, όλες προς την ιδιοκτήτρια ενός συγκεκριμένου τοπικού blog ενώ παρόλη την κατακραυγή που υπήρξε στο παρελθόν για αυτό το φαινόμενο η Δημοτική αρχή συνεχίζει ακάθεκτη την ίδια πρακτική. Το αξιοσημείωτο είναι πως, ενώ κάθε μεμονωμένη ανάθεση αναφέρεται πως δεν ξεπερνά τις 9.000 ευρώ, το συνολικό ποσό αυτών των αναθέσεων αθροιστικά προσεγγίζει τις 100.000 ευρώ. Καταγγελίες αναφέρουν επίσης ότι για τις υπηρεσίες αυτές δεν υπήρξε ποτέ πρόσκληση προς άλλα τοπικά μέσα ενημέρωσης για να καταθέσουν τις δικές τους προσφορές.
Τι είναι η «Απευθείας ανάθεση» και πότε επιτρέπεται;
Η απευθείας ανάθεση είναι μια διαδικασία με την οποία το κράτος ή ένας Δήμος μπορεί να προμηθευτεί αγαθά, υπηρεσίες ή να αναθέσει έργα χωρίς να κάνει ανοιχτό διαγωνισμό, όπου πολλοί θα μπορούσαν να συμμετάσχουν. Είναι μια εξαίρεση στον κανόνα των ανοιχτών διαγωνισμών και προβλέπεται κυρίως για λόγους ταχύτητας και ευελιξίας, όταν η αξία της σύμβασης είναι χαμηλή.
- Ο βασικός νόμος που ρυθμίζει τις δημόσιες συμβάσεις είναι ο Νόμος 4412/2016.
- Για τις γενικές υπηρεσίες (όπως η ενημέρωση), η απευθείας ανάθεση επιτρέπεται όταν η εκτιμώμενη αξία της σύμβασης (χωρίς ΦΠΑ) δεν υπερβαίνει τις 30.000 ευρώ (Άρθρο 118 του Ν.4412/2016, όπως ισχύει μετά και τις τροποποιήσεις του Ν.4782/2021).
- Για συμβάσεις εξαιρετικά χαμηλής αξίας, έως 2.500 ευρώ (χωρίς ΦΠΑ), η διαδικασία είναι ακόμα πιο απλή (Άρθρο 328 του Ν.4412/2016).
Είναι πράγματι αξιοσημείωτο που βλέπουμε την πρόσφατη ανάθεση των 2.480 ευρώ προς το συγκεκριμένο πρόσωπο, να δίνεται μαζεμένη για τέσσερις μήνες προώθησης. Αν σκεφτούμε όμως πώς γινόταν παλιότερα, το 2023 ή και πιο πρόσφατα μέσα στο 2024, όπου ο ίδιος άνθρωπος έπαιρνε συχνά μικρότερα ποσά, π.χ. 600 ή 1.200 ευρώ, για κάθε δουλειά ξεχωριστά, εδώ είναι που προβληματίζεται κανείς. Μήπως όλες αυτές οι μικρές αναθέσεις, αν τις βάλουμε κάτω για όλο τον χρόνο, ξεπερνούσαν τελικά το όριο των 30.000 ευρώ που λέει ο νόμος; Αν ναι, τότε η λογική λέει πως θα έπρεπε να είχε γίνει ένας κανονικός διαγωνισμός, για να είναι όλα πιο καθαρά και να μην υπάρχει η υποψία ότι απλώς ‘σπάμε’ μια μεγάλη δουλειά σε μικρά κομμάτια για να αποφύγουμε τις προβλεπόμενες διαδικασίες.
Το “Κόκκινο πανί”: Η απαγορευμένη κατάτμηση σύμβασης
Εδώ ακριβώς εντοπίζεται η πρώτη μεγάλη ανησυχία στην περίπτωση του Δήμου Χαλκιδέων. Ακόμα κι αν κάθε επιμέρους ανάθεση (π.χ. 8.000 ή 9.000 ευρώ) είναι κάτω από το όριο των 30.000 ευρώ, το ερώτημα που τίθεται είναι: μήπως αυτές οι πολλαπλές “μικρές” αναθέσεις στο ίδιο πρόσωπο για παρόμοιες υπηρεσίες υποκρύπτουν στην πραγματικότητα μια ενιαία, μεγαλύτερη ανάγκη του Δήμου;
Αν ναι, τότε βρισκόμαστε μπροστά σε αυτό που ο νόμος ονομάζει “κατάτμηση σύμβασης”. Δηλαδή, το “σπάσιμο” μιας μεγάλης σύμβασης (που θα απαιτούσε ανοιχτό διαγωνισμό) σε πολλές μικρότερες, για να αποφευχθεί ο διαγωνισμός και να γίνει απευθείας ανάθεση.
- Η κατάτμηση σύμβασης ρητά απαγορεύεται από το Άρθρο 6, παράγραφος 11 του Ν.4412/2016. Σκοπός της απαγόρευσης είναι να διασφαλιστεί ο ανταγωνισμός και η διαφάνεια.
- Εάν η συνολική ανάγκη του Δήμου για τις υπηρεσίες ενημέρωσης από το εν λόγω blog για μια συγκεκριμένη περίοδο (π.χ. ένα έτος) εκτιμάται ότι αγγίζει τις 100.000 ευρώ, τότε θα έπρεπε να έχει προκηρυχθεί ανοιχτός διαγωνισμός, δίνοντας την ευκαιρία σε όλους τους ενδιαφερόμενους να καταθέσουν προσφορά.
Έλλειψη έρευνας αγοράς και ανταγωνισμού
Ένα άλλο κρίσιμο σημείο είναι η καταγγελία ότι “ποτέ δεν κλήθηκαν μέσα να δώσουν προσφορά”. Ακόμα και στις περιπτώσεις που επιτρέπεται η απευθείας ανάθεση (δηλαδή για ποσά κάτω των 30.000 ευρώ), η αναθέτουσα αρχή (ο Δήμος) οφείλει να δρα με γνώμονα το δημόσιο συμφέρον.
- Ο νόμος (Άρθρο 118, παρ. 2 του Ν.4412/2016) αναφέρει ότι η αναθέτουσα αρχή “δύναται να απευθύνεται σε έναν ή περισσότερους οικονομικούς φορείς”. Παρόλο που δεν είναι πάντα νομικά υποχρεωτικό να ζητηθούν τρεις προσφορές για κάθε απευθείας ανάθεση, η συστηματική επιλογή ενός και μόνο παρόχου χωρίς καμία έρευνα αγοράς ή πρόσκληση σε άλλους, εγείρει σοβαρά ερωτήματα για:
- Διαφάνεια: Γιατί επιλέγεται μόνο αυτό το πρόσωπο;
- Οικονομικότητα: Πώς ξέρει ο Δήμος ότι πετυχαίνει την καλύτερη τιμή για τις υπηρεσίες που λαμβάνει, αν δεν συγκρίνει προσφορές;
- Ίση μεταχείριση: Γιατί δεν δίνεται η ευκαιρία και σε άλλους επαγγελματίες του χώρου;
Για συμβάσεις αξίας άνω των 2.500 ευρώ (χωρίς ΦΠΑ), η αναθέτουσα αρχή υποχρεούται να αναρτά στο ΚΗΜΔΗΣ (Κεντρικό Ηλεκτρονικό Μητρώο Δημοσίων Συμβάσεων) όχι μόνο την απόφαση ανάθεσης, αλλά και την πρόσκληση (εφόσον εκδόθηκε) ή την τεκμηρίωση της έρευνας αγοράς που έκανε. Είναι άραγε διαθέσιμα τέτοια έγγραφα για όλες τις αναθέσεις;
Ο Ρόλος των Νομικών Προσώπων και η “Εντολή”
Η εμπλοκή και των νομικών προσώπων του Δήμου (π.χ. ΔΕΥΑΧ, ΔΟΑΠΠΕΧ κ.λπ.) που φέρονται να προβαίνουν σε παρόμοιες αναθέσεις στο ίδιο πρόσωπο, ενισχύει τις υποψίες για έναν κεντρικό σχεδιασμό. Εάν υπήρξε “εντολή” από τη δημοτική αρχή, όπως αναφέρεται, αυτό θα μπορούσε να υποδηλώνει συντονισμένη προσπάθεια κατάτμησης ή συστηματικής εύνοιας.
Γιατί Πρέπει να μας Απασχολεί;
Οι πρακτικές αυτές, εάν ευσταθούν, δεν είναι απλά τεχνικές παρατυπίες. Αφορούν τον τρόπο που διαχειρίζονται τα χρήματα των δημοτών. Η έλλειψη ανταγωνισμού μπορεί να οδηγήσει σε:
- Υψηλότερες τιμές για τις παρεχόμενες υπηρεσίες.
- Χαμηλότερη ποιότητα υπηρεσιών.
- Ευνοιοκρατία και δημιουργία σχέσεων εξάρτησης.
- Απώλεια εμπιστοσύνης των πολιτών στους θεσμούς.
Τι Μπορεί να συμβεί;
Εάν οι καταγγελίες αποδειχθούν βάσιμες, οι συνέπειες μπορεί να είναι σοβαρές:
- Οι συμβάσεις που έχουν συναφθεί κατά παράβαση του νόμου (π.χ. λόγω κατάτμησης) μπορεί να ακυρωθούν.
- Μπορεί να αναζητηθούν πειθαρχικές ευθύνες για τους αιρετούς και τους υπαλλήλους που ενέκριναν αυτές τις διαδικασίες.
- Σε ακραίες περιπτώσεις, εάν αποδειχθεί ζημία του δημοσίου ή δόλος, μπορεί να υπάρξουν και ποινικές ευθύνες (π.χ. για απιστία ή παράβαση καθήκοντος).
- Οι αρμόδιες ελεγκτικές αρχές, όπως η Ενιαία Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων (ΕΑΔΗΣΥ), το Ελεγκτικό Συνέδριο ή ακόμα και οι εισαγγελικές αρχές, θα μπορούσαν να επιληφθούν της υπόθεσης.
Η περίπτωση του Δήμου Χαλκιδέων, χρήζει άμεσης και ενδελεχούς διερεύνησης. Οι δημότες έχουν το δικαίωμα να γνωρίζουν πώς δαπανώνται τα χρήματά τους και να είναι βέβαιοι ότι τηρούνται οι αρχές της διαφάνειας, του ανταγωνισμού και της χρηστής διοίκησης. Η απλή επίκληση της “ευελιξίας” των απευθείας αναθέσεων δεν μπορεί να αποτελεί άλλοθι για πρακτικές που υπονομεύουν τον υγιή ανταγωνισμό και εγείρουν ερωτήματα για την ακεραιότητα των διαδικασιών. Αναμένουμε τις επίσημες απαντήσεις και τις όποιες ενέργειες από τις αρμόδιες αρχές.
Ως ύποπτη για κακουργήματα καλείται η Δήμαρχος μετά το πόρισμα της Αρχής Διαφάνειας
Επιπλέον, η κυρία Βάκα αντιμετωπίζει σοβαρές κατηγορίες για κακουργηματικές παραβάσεις, οι οποίες, σύμφωνα με το πόρισμα της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας για την υπόθεση της ΔΕΥΑ Χαλκίδας, αφορούν οικονομική ζημία εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ εις βάρος του δημοσίου. Το συγκεκριμένο πόρισμα της ΕΑΔ, που διαπιστώνει συνολική ζημία άνω των 2 εκατομμυρίων ευρώ και την αποδίδει σε συγκεκριμένα πρόσωπα, έχει ήδη διαβιβαστεί στην Εισαγγελία Εφετών Αθηνών και στο Ελεγκτικό Συνέδριο. Βάσει αυτού, η Δήμαρχος Έλενα Βάκα, η πρόεδρος της ΔΕΥΑΧ Ιωάννα Δαριβέρη, καθώς και 25 ακόμη άτομα, κυρίως μέλη των διοικητικών συμβουλίων της επιχείρησης, έχουν κληθεί από την Ειδική Ανακρίτρια, κυρία Μαγδαληνή Παπανίκου, να καταθέσουν ως ύποπτοι τέλεσης κακουργηματικών πράξεων, κατόπιν παραγγελίας της Εισαγγελίας Εφετών Αθηνών. Η κυρία Βάκα, μάλιστα, κλήθηκε για τον σκοπό αυτό τη Δευτέρα (26/5) όπως και όλα τα μέλη του συμβουλίου που εμπλέκονται.
Πηγή: aftodioikisi.gr
