Στο αποκορύφωμα της μεταναστευτικής κρίσης, πριν από δέκα χρόνια, μέχρι και 3.500 μετανάστες την ημέρα αποβιβάζονταν στη Λέσβο, έχοντας κάνει το επικίνδυνο ταξίδι μέσω του Αιγαίου Πελάγους με αυτοσχέδιες βάρκες και φτηνές λέμβους.
Ωστόσο, σύμφωνα με τη The Sun, χάρη στη στιβαρή πολιτική της Ελλάδας για τις «επαναπροωθήσεις» («pushbacks»), αναχαιτίζοντας τις βάρκες και επιστρέφοντάς τες στα τουρκικά ύδατα, ο αριθμός αυτός έχει μειωθεί σε μόλις 1.700 μέχρι στιγμής φέτος.
«Είδα πτώματα να επιπλέουν με τα ίδια μου τα μάτια»
Η Aegean Boat Report, μια νορβηγική μη κυβερνητική οργάνωση που παρακολουθεί τις μεταναστευτικές ροές στην περιοχή, αναφέρει ότι η Τουρκία αναχαιτίζει επίσης τακτικά τις βάρκες πριν φτάσουν στα ελληνικά νησιά και τις επιστρέφει στην ηπειρωτική χώρα.
Οι ακτιβιστές έχουν καταγγείλει την πρακτική αυτή, υποστηρίζοντας ότι είναι παράνομη, αλλά οι ντόπιοι λένε ότι η καταστολή έχει σώσει το νησί από την οικονομική καταστροφή και, το πιο σημαντικό, έχει σώσει ζωές.
Από την πλευρά του, ο ψαράς, Θανάσης Μαρμαρινός, θυμάται τη φρίκη όταν έβλεπε τα πτώματα των μεταναστών στη θάλασσα πριν από την εκλογή της σκληροπυρηνικής αντιμεταναστευτικής κυβέρνησης της Ελλάδας, δηλαδή πριν από το 2019.
Ειδικότερα, ο ίδιος ανέφερε: «Δεν μπορώ να φανταστώ ότι θα είναι χειρότερα. Κάθε μέρα περνούσαν χιλιάδες μετανάστες. Για πέντε μήνες δεν μπορούσα να βγάλω χρήματα, γιατί ξόδευα όλο μου τον χρόνο προσπαθώντας να τους εμποδίσω να πνιγούν. Οι άνθρωποι ζητούσαν βοήθεια και πέθαιναν στο νερό, οπότε δεν είχα άλλη επιλογή. Είδα τα πτώματα να επιπλέουν στη θάλασσα με τα ίδια μου τα μάτια».
Ο Θανάσης Μαρμαρινός, στη συνέχεια, πρόσθεσε: «Το 2015 υπήρχε μόνο ένα πλοίο της Ακτοφυλακής και ήταν υπερφορτωμένο, οπότε εγώ και άλλοι τέσσερις ψαράδες κάναμε ό,τι μπορούσαμε για να βοηθήσουμε να σωθούν ζωές. Οι διακινητές χρέωναν περίπου 2.000 ευρώ ανά άτομο για το 90λεπτο ταξίδι προς τη Λέσβο, αλλά για να εξοικονομήσουν χρήματα έδιναν στους μετανάστες φτηνές, κινεζικής κατασκευής βάρκες που είχαν δύο τμήματα στις μηχανές τους – το ένα γεμάτο καύσιμα και το άλλο γεμάτο νερό, ώστε να σταματήσουν να λειτουργούν στα μισά της διαδρομής».
Συνδρομή από τη Frontex
Το 2015, με αφορμή τον πόλεμο και τις πολιτικές αναταραχές στη Μέση Ανατολή και sτην Αφρική, η προσφυγική κρίση είχε μια από τις πιο θανατηφόρες χρονιές για τις διελεύσεις με μικρές βάρκες. Συνολικά 805 άνθρωποι πνίγηκαν καθώς προσπαθούσαν να διασχίσουν αυτό που ονομάστηκε ως «διάδρομος της Ανατολικής Μεσογείου» από τη Frontex, δηλαδή από την Υπηρεσία Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής της Ε.Ε..
Περίπου 800.000 αποβιβάστηκαν στην Ελλάδα την ίδια χρονιά, εκ των οποίων το 60% έφτασε στη Λέσβο, σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες.
Έκτοτε, η Frontex έχει επεκταθεί σε τεράστιο βαθμό, από ένα μικρό διοικητικό γραφείο στη Βαρσοβία στη μεγαλύτερη υπηρεσία της Ε.Ε., με 10.000 ένοπλους φρουρούς που υποστηρίζονται από ελικόπτερα, μη επανδρωμένα αεροσκάφη και πλοία και με ετήσιο προϋπολογισμό άνω του ενός δισεκατομμυρίου ευρώ. Άλλα έξι δισεκατομμύρια ευρώ έχουν καταβληθεί στην Τουρκία για την ενίσχυση της ασφάλειας των συνόρων, και σε αντίθεση με την τριετή συμφωνία της Βρετανίας με τη Γαλλία, έχει οδηγήσει σε απότομη πτώση της διακίνησης παράνομων μεταναστών.
Μείωση των μεταναστευτικών ροών στη Λέσβο
Πέρυσι, 54.000 μετανάστες με μικρά σκάφη έφτασαν στα ελληνικά νησιά από την Τουρκία και, την περασμένη εβδομάδα, η Frontex κατέγραψε περαιτέρω μείωση κατά 29% της παράτυπης μετανάστευσης μέσω των συνόρων της στην Ανατολική Μεσόγειο κατά το πρώτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους.
Οι λιγότερες διελεύσεις έχουν οδηγήσει σε μείωση των θανάτων κατά περισσότερο από 75% από το 2015, με 191 αιτούντες άσυλο να αναφέρονται ως αγνοούμενοι ή νεκροί στην ίδια περιοχή πέρυσι.
Αυτό συμβαίνει παρά το γεγονός ότι η ελληνική κυβέρνηση απαγόρευσε σε φιλανθρωπικές οργανώσεις και ιδιώτες να βοηθούν μετανάστες με μικρές βάρκες ενώ βρίσκονται στη θάλασσα. Έτσι, στη Λέσβο, στους νεοαφιχθέντες δεν δίνεται δωμάτιο σε ξενοδοχείο και επί του παρόντος περίπου 1.100 άτομα φιλοξενούνται σε κοντέινερ στο Κέντρο Κλειστού Ελέγχου Πρόσβασης στη βορειοανατολική ακτή, όπου οι παροχές είναι στοιχειώδεις.
Η πολιτική της Ν.Δ. για τους μετανάστες
Αυτό έρχεται σε αντίθεση με δύο χρόνια πριν, όταν έως και 5.000 άνθρωποι είχαν υποβάλει τις αιτήσεις τους εκεί, ενώ 20.000 κρατούνταν στο παλιό «στρατόπεδο της ντροπής» της Μόριας πριν καταστραφεί από πυρκαγιά το 2020.
Ο Θανάσης Μαρμαρινός, έπειτα, ανέφερε: «Όλα άλλαξαν όταν εξελέγη η Ν.Δ. και άρχισε να στέλνει τους μετανάστες πίσω στην Τουρκία. Ύστερα από αυτό, έγινε μια κακή συμφωνία το να πληρώσεις για να περάσεις στην Ελλάδα, γιατί θα κατέληγες πάλι εκεί από όπου ξεκίνησες».
Μάλιστα, όταν η «Τhe Sun» επισκέφθηκε τη Λέσβο αυτή την εβδομάδα, δεν υπήρχε ούτε μία θαλάσσια άφιξη στη Λέσβο, παρά το γεγονός ότι το Αιγαίο ήταν απόλυτα ήρεμο. Το κλειδί για την αλλαγή ήταν η απόφαση να επαναπροσδιοριστεί η Τουρκία ως «ασφαλής τρίτη χώρα» για τους αιτούντες άσυλο.
«Συστηματική διαδικασία οι απωθήσεις»
Ωστόσο, οι φιλανθρωπικές οργανώσεις επιμένουν ότι οι επαναπροωθήσεις είναι παράνομες και η Frontex διερευνά επί του παρόντος φερόμενες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από την Ελληνική Ακτοφυλακή.
Σε δήλωση του Aegean Boat Report αναφέρεται: «Οι συστηματικές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα ελληνικά θαλάσσια σύνορα συνεχίζονται για πάνω από πέντε χρόνια. Σχεδόν 100.000 άνθρωποι έχουν απομακρυνθεί παράνομα και βίαια από το ελληνικό έδαφος και έχουν απωθηθεί προς την Τουρκία, πάνω από 1.000 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί σε αυτές τις παράνομες επιχειρήσεις».
Ο Χοακίν Ο’Ράιαν, της ανθρωπιστικής ομάδας «Europe Cares», η οποία παρέχει γεύματα και δραστηριότητες στους ανθρώπους που ζουν στον καταυλισμό, δήλωσε: «Αυτές οι απωθήσεις είναι παράνομες, αλλά πρόκειται για μια συστημική διαδικασία – δεν πραγματοποιούνται από ένα μόνο άτομο – οπότε μπορούν να κάνουν ό,τι θέλουν, βασικά. Μερικές φορές, όταν οι πρόσφυγες φτάνουν εδώ [σ.σ. στη Λέσβο], τους πιάνουν, τους βάζουν σε μια βάρκα και τους ρίχνουν στη μέση του ωκεανού σε μια σωσίβια σχεδία.
Η ακτοφυλακή της Λέσβου διαθέτει τώρα περίπου έξι φρεγάτες, μερικές από τις οποίες τις προμηθεύτηκε από τη Frontex, και οι περισσότεροι από τους κατοίκους του νησιού, φαίνεται να υποστηρίζουν τη σκληρή δράση που αναλαμβάνουν οι Αρχές, σύμφωνα με το βρετανικό μέσο ενημέρωσης.
