Υψηλές θερμοκρασίες καταγράφηκαν στη χώρα μας σήμερα, Κυριακή 20 Ιουλίου, ξεπερνώντας το όριο των 37 βαθμών σε πολλές περιοχές.
Σύμφωνα με το δίκτυο αυτόματων μετεωρολογικών σταθμών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, η μέγιστη θερμοκρασία καταγράφηκε στην Ξυλοκέριζα Κορίνθου (39.0 βαθμούς Κέλσιου) και ακολούθησαν η Λίνδος και τα Πλατανούλια Λάρισας (38.8 βαθμούς Κέλσιου).
Στον παρακάτω χάρτη παρουσιάζεται η κατανομή της μέγιστης θερμοκρασίας στη χώρα και οι οκτώ σταθμοί με τις υψηλότερες μέγιστες.
Όπως εξηγεί το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, οι λευκοί κύκλοι, υποδηλώνουν τους σταθμούς όπου η μέγιστη θερμοκρασία ξεπέρασε τους 37 βαθμούς Κέλσιου.
Όπως προκύπτει από τις υπόλοιπες πληροφορίες, η θερμοκρασία ξεπέρασε τους 35 βαθμούς Κέλσιου σε 201 από τους 538 επί του παρόντος ενεργούς σταθμούς (ποσοστό 37%) και, τους 37 βαθμούς Κέλσιου σε 63 σταθμούς (ποσοστό 12%).
Έκτακτα μέτρα με παύση εργασιών και τηλεργασία – Τι ισχύει για την Αττική
Το υπουργείο Εργασίας προχωρά σε έκτακτα μέτρα για την αντιμετώπιση του καύσωνα και της θερμικής καταπόνησης των εργαζομένων του ιδιωτικού τομέα.
Οι εργοδότες λαμβάνουν τεχνικά και οργανωτικά μέτρα προστασίας, σύμφωνα με τον ενδεικτικό και όχι περιοριστικό κατάλογο της υπ’ αριθμ. 34666/03.06.2024 εγκυκλίου με τίτλο «Πρόληψη της θερμικής καταπόνησης των εργαζομένων» (ΑΔΑ: ΡΓ1Ν46ΝΛΔΓ-ΩΟ6).
- Υποχρεωτική παύση εργασιών σε υπαίθριες δραστηριότητες
Για τους εργαζόμενους επιχειρήσεων που βρίσκονται σε περιοχές, στις οποίες σύμφωνα με τα νεότερα προγνωστικά στοιχεία της ΕΜΥ αναμένεται να επικρατήσουν ιδιαίτερα υψηλές θερμοκρασίες και επίπεδα δυσφορίας (WBGT), καθίσταται υποχρεωτική η παύση εργασιών τη Δευτέρα 21.07.2025, κατά το χρονικό διάστημα 12.00- 17.00, σε χειρωνακτικές εργασίες που εκτελούνται σε εξωτερικό χώρο, όπως εργασίες σε τεχνικά και οικοδομικά έργα, εργοτάξια, ναυπηγοεπισκευαστικές ζώνες, διανομή και μεταφορά προϊόντων και αντικειμένων με δίτροχο όχημα, πατίνι, τροχοπέδιλα (delivery), κ.λπ.
Η υποχρεωτική παύση εργασιών αφορά στις πεδινές περιοχές των Περιφερειακών Ενοτήτων Έβρου (περιοχή Σουφλίου), Σερρών (περιοχή Σερρών), Λάρισας (περιοχή Λάρισας), Βοιωτίας (περιοχή Αλιάρτου), Χαλκιδικής (περιοχή Πολυγύρου), Ημαθίας (περιοχή Βέροιας), στις Περιφερειακές Ενότητες Τρικάλων, Φθιώτιδας, Αιτωλοακαρνανίας, καθώς και στα νησιά του Ιονίου, την ανατολική Ρόδο και τις παραθαλάσσιες περιοχές των Περιφεριακών Ενοτήτων Κορινθίας, Αργολίδας, Αρκαδίας, Λακωνίας και Μεσσηνίας,
Στις περιπτώσεις υποχρεωτικής παύσης εργασιών εντάσσονται όλοι οι εργαζόμενοι ανεξαρτήτως του είδους απασχόλησής τους, συμπεριλαμβανομένων των ψηφιακών πλατφορμών του άρθρου 68 του ν. 4808/2021.
Στην περίπτωση που εφαρμοστεί το μέτρο της παύσης εργασιών διανομής για τις επιχειρήσεις delivery, αφορά όλες τις επιχειρήσεις που διενεργούν delivery, είτε διατηρούν φυσικό κατάστημα είτε ψηφιακή πλατφόρμα, δύναται ωστόσο να διατηρείται ενεργή η επιλογή της παραγγελιοληψίας με παραλαβή του χρήστη απευθείας από το κατάστημα/σημείο παραλαβής (takeaway) καθώς και η ενδεχόμενη δυνατότητα εκτέλεσης της παραγγελίας με οχήματα ιδιωτικής και δημόσιας χρήσης εκτός των κάθε μορφής δικύκλων και μοτοποδηλάτων, όπως ορίζονται στις διατάξεις του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, εφόσον αυτά διαθέτουν κλιματισμό.
Η παύση εργασιών δεν εφαρμόζεται σε οικονομικές δραστηριότητες που αφορούν σημαντικές και κοινωνικά κρίσιμες υποδομές στους τομείς της υγείας, των μεταφορών και της κοινής ωφέλειας (π.χ. υγειονομικές μονάδες, ύδρευση, ηλεκτρισμός, αεροπορικές μεταφορές, handling, θαλάσσιες, χερσαίες και σιδηροδρομικές μεταφορές), υπό την προϋπόθεση της λήψης των λοιπών τεχνικών και οργανωτικών μέτρων της υπ’ αριθμ. 34666/03.06.2024 εγκυκλίου «Πρόληψη της θερμικής καταπόνησης των εργαζομένων», συμπεριλαμβανομένης της οργάνωσης του χρόνου εργασίας.
Σε περίπτωση μη τήρησης των υποχρεώσεων της παρούσας επιβάλλεται από την Επιθεώρηση Εργασίας, σύμφωνα με τα άρθρα 23 και 24 του ν. 3996/2011 (Α’ 170), χρηματικό πρόστιμο δυο χιλιάδων (2.000) ευρώ ανά εργαζόμενο της επιχείρησης.
- Παροχή εξ’ αποστάσεως εργασίας με το σύστημα της τηλεργασίας
Για εργαζόμενους με σχέση εξαρτημένης εργασίας στον ιδιωτικό τομέα που ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου και ειδικά στις περιπτώσεις έκθεσής τους σε επιβαρυντικές συνθήκες, θα πρέπει να λαμβάνεται μέριμνα από τις επιχειρήσεις ώστε να δίνεται η δυνατότητα να εργάζονται με εξ αποστάσεως εργασία εφόσον είναι εφικτό από τη φύση της εργασίας τους.
- Έκτακτα μέτρα για την οργάνωση του χρόνου εργασίας
Για την αντιμετώπιση της θερμικής καταπόνησης των εργαζομένων στις περιοχές της της παρούσας εγκυκλίου και για τη διευκόλυνση των εργαζομένων κατά την τυχόν αλλαγή χρόνου προσέλευσης και αποχώρησής τους από την εργασία, οι εργοδότες δύνανται να μην καταχωρούν εκ των προτέρων στο Π.Σ. ΕΡΓΑΝΗ κάθε αλλαγή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας.
Τα μέτρα που αποφασίστηκαν σε έκτακτη διυπουργική σύσκεψη
Διυπουργική-συντονιστική σύσκεψη συγκάλεσε το πρωί της Κυριακής ο υπουργός Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας Γιάννης Κεφαλογιάννης, λόγω των πολύ υψηλών θερμοκρασιών που θα επικρατήσουν από αύριο Δευτέρα στο εσωτερικό της ηπειρωτικής χώρας.
Νωρίτερα είχε προηγηθεί συνεδρίαση της επιστημονικής Επιτροπής Εκτίμησης Κινδύνου.
Στη σύσκεψη αποφασίστηκαν τα παρακάτω:
- Το Πυροσβεστικό Σώμα θα είναι σε κατάσταση επιφυλακής σύμφωνα με τον επιχειρησιακό σχεδιασμό.
- Σε αυξημένη ετοιμότητα τα υπουργεία Εσωτερικών, Υγείας, Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης και Τουρισμού.
- Οι Ένοπλες Δυνάμεις θα πραγματοποιούν περιπολίες και θα έχουν σε ετοιμότητα τα μηχανήματα έργου, προκειμένου να επιχειρήσουν άμεσα εφόσον χρειαστεί.
- Σε αυξημένη ετοιμότητα η ΕΛΑΣ και το ΛΣ-ΕΛΑΚ.
- Σε αυξημένη ετοιμότητα ο μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας των Περιφερειών και των Δήμων (μηχανήματα έργου, υδροφόρες, εθελοντικές ομάδες), καθώς και η Δασική Υπηρεσία.
- Τέλος, σε αυξημένη ετοιμότητα οι ΔΕΔΔΗΕ. ΑΔΜΗΕ και το ΕΚΑΒ.
Έκτακτο δελτίο καιρού για τον καύσωνα
Σύμφωνα με το Έκτακτο Δελτίο Επιδείνωσης Καιρού (ΕΔΕΚ) που εκδόθηκε σήμερα από την Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία (ΕΜΥ), υψηλές θερμοκρασίες προβλέπονται στη χώρα μας σχεδόν ολόκληρη την εβδομάδα που ξεκινά αύριο Δευτέρα (21-7-2025). Πιθανή λήξη του καύσωνα το Σάββατο (26-7-2025). Οι υψηλότερες τιμές (μέγιστες τιμές άνω των 41 βαθμών) θα σημειωθούν από την Τρίτη (22-7-2025) και μετά, στο εσωτερικό της ηπειρωτικής Ελλάδας.
Επισημαίνεται ότι:
Α. Στις παραθαλάσσιες περιοχές της ηπειρωτικής χώρας η μέγιστη τιμή της θερμοκρασίας θα είναι 2 με 4 βαθμούς χαμηλότερη από τη θερμοκρασία στο εσωτερικό της ηπειρωτικής Ελλάδας.
Β. Οι ελάχιστες θερμοκρασίες από την Τετάρτη στα αστικά κέντρα θα διατηρηθούν σε υψηλά επίπεδα και θα κυμαίνονται περί τους 26 με 28 βαθμούς Κελσίου.
Αναλυτικά:
► Τη Δευτέρα (21-07-25) υψηλές θερμοκρασίες θα επικρατήσουν σε όλα τα ηπειρωτικά, το Ιόνιο και τα Δωδεκάνησα. Οι μέγιστες τιμές θα φτάσουν:
α) στα ηπειρωτικά τους 38 με 40 και πιθανώς τοπικά στη Θεσσαλία και την κεντρική Μακεδονία τους 41 βαθμούς Κελσίου. Στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη τους 38 βαθμούς.
β) στα νησιά του Ιονίου και τα Δωδεκάνησα τους 35 με 36 βαθμούς Κελσίου.
► Την Τρίτη (22-07-25) η θερμοκρασία θα σημειώσει περαιτέρω άνοδο. Οι μέγιστες τιμές θα φτάσουν:
α) στην ηπειρωτική Ελλάδα τους 39 με 41, κατά τόπους στην κεντρική Μακεδονία τους 42 και στη Θεσσαλία τους 43 βαθμούς Κελσίου. Στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη τους 39 με 40 βαθμούς.
β) στα νησιά του Ιονίου και τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου τους 37 με 38 και στα Δωδεκάνησα τοπικά τους 39 βαθμούς Κελσίου.
► Την Τετάρτη (23-07-25) η θερμοκρασία θα παραμείνει σε υψηλά επίπεδα. Εκτιμάται πως οι μέγιστες τιμές θα φτάσουν:
α) στα ηπειρωτικά τους 40 με 41 και τοπικά στα ανατολικά τους 42 με 43 βαθμούς Κελσίου. Στην Αθήνα τους 40 και στη Θεσσαλονίκη τους 39 βαθμούς.
β) στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου και τα Δωδεκάνησα τους 38 με 40 βαθμούς Κελσίου.
γ) στα νησιά του Ιονίου τους 37 με 39 βαθμούς Κελσίου.
Οι πολίτες μπορούν να ενημερώνονται καθημερινά για την εξέλιξη των έκτακτων καιρικών φαινομένων στα τακτικά δελτία καιρού της ΕΜΥ και στην ιστοσελίδα της ΕΜΥ στην ηλεκτρονική διεύθυνση www.emy.gr, (www.oldportal.emy.gr)
Συστάσεις Πολιτικής Προστασίας προς τους πολίτες
Η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας του υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, έχει ενημερώσει τις αρμόδιες υπηρεσιακά εμπλεκόμενες κρατικές υπηρεσίες, καθώς και τις περιφέρειες και τους δήμους της χώρας, ώστε να βρίσκονται σε αυξημένη ετοιμότητα πολιτικής προστασίας, προκειμένου να αντιμετωπίσουν άμεσα τις επιπτώσεις από την επικράτηση υψηλών θερμοκρασιών.
Παράλληλα, η ΓΓΓΠ απευθύνει συστάσεις στους πολίτες προκειμένου να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί, μεριμνώντας για τη λήψη μέτρων αυτοπροστασίας από κινδύνους που προέρχονται από την επικράτηση υψηλών θερμοκρασιών.
Στις περιοχές όπου προβλέπεται η επικράτηση υψηλών θερμοκρασιών, η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας εφιστά την προσοχή στα άτομα που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί, ώστε να αποφευχθούν προβλήματα υγείας, όπως θερμική εξάντληση και θερμοπληξία, που μπορεί να προκληθούν εξαιτίας των υψηλών θερμοκρασιών που θα επικρατήσουν.
Ειδικότερα, σύμφωνα με τις οδηγίες αυτοπροστασίας από τις υψηλές θερμοκρασίες, συνιστάται στους πολίτες:
- Να παραμένουν σε χώρους δροσερούς και σκιερούς μακριά από συνωστισμό, να χρησιμοποιούν κλιματιστικά μηχανήματα ή ανεμιστήρες και να αποφεύγουν τη βαριά σωματική εργασία σε χώρους με υψηλή θερμοκρασία, άπνοια και μεγάλη υγρασία.
- Να αποφεύγουν την ηλιοθεραπεία, όπως και το βάδισμα ή το τρέξιμο κάτω από τον ήλιο και να φορούν καπέλο και γυαλιά ηλίου και ρούχα ανοιχτόχρωμα από ύφασμα που επιτρέπει στο δέρμα να αερίζεται και διευκολύνει την εξάτμιση του ιδρώτα, αποφεύγοντας τα συνθετικά υφάσματα.
- Να καταναλώνουν ελαφρά γεύματα με φρούτα και λαχανικά, περιορίζοντας τα λιπαρά και την ποσότητα του φαγητού.
- Να πίνουν άφθονο νερό και χυμούς φρούτων, αποφεύγοντας τα οινοπνευματώδη.
- Ιδιαίτερη μέριμνα συνιστάται για τα μωρά και τα μικρά παιδιά, καθώς και τους ηλικιωμένους και τους πάσχοντες από χρόνια νοσήματα για την προστασία τους από τις υψηλές θερμοκρασίες.
Για περισσότερες πληροφορίες και οδηγίες αυτοπροστασίας από τις υψηλές θερμοκρασίες, οι πολίτες μπορούν να επισκεφθούν την ιστοσελίδα της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας στην ηλεκτρονική διεύθυνση civilprotection.gov.gr και στο σχετικό έγγραφο του υπουργείου Υγείας «Πρόληψη των επιπτώσεων από την εμφάνιση υψηλών θερμοκρασιών και καύσωνα».
Ειδικότερα θέματα που αφορούν την πρόληψη της θερμικής καταπόνησης των εργαζομένων δίνονται στο ακόλουθο έγγραφο του Υπουργείου Εργασίας & Κοινωνικής Ασφάλισης «Πρόληψη της θερμικής καταπόνησης των εργαζομένων».
Για περισσότερες πληροφορίες και οδηγίες αυτοπροστασίας από την επικράτηση υψηλών θερμοκρασιών, οι πολίτες μπορούν να επισκεφθούν την ιστοσελίδα της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας.
Έκτακτη σύσκεψη και για τη διασφάλιση της ηλεκτροδότησης
Έκτακτη σύσκεψη συντονισμού της Ομάδας Εργασίας μεταξύ υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ΑΔΜΗΕ, ΔΕΔΔΗΕ και ΡΑΑΕΥ συγκάλεσε σήμερα ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σταύρος Παπασταύρου, στο πλαίσιο της προετοιμασίας για τη διασφάλιση της ομαλής ηλεκτροδότησης της χώρας εν όψει των επερχόμενων υψηλών θερμοκρασιών λόγω καύσωνα.
Στη σύσκεψη συμμετείχαν ο υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Νίκος Τσάφος, η γενική γραμματέας Ενέργειας και Ορυκτών Πρώτων Υλών Δέσποινα Παληαρούτα, ο αντιπρόεδρος Κλάδου Ενέργειας της ΡΑΑΕΥ Δημήτρης Φούρλαρης, ο γενικός διευθυντής Λειτουργίας, Υποδομών και Αγοράς του ΑΔΜΗΕ Δημήτρης Μίχος και ο γενικός διευθυντής Λειτουργίας και Εκμετάλλευσης Δικτύου του ΔΕΔΔΗΕ Νίκος Σκιαθίτης.
Η εν λόγω Ομάδα Εργασίας έχει αναπτύξει από τον Απρίλιο συστηματική επικοινωνία για την αποφυγή προβλημάτων ηλεκτροδότησης.
Στη σύσκεψη πραγματοποιήθηκε παρουσίαση των μέχρι τώρα επιπτώσεων που είχαν οι υψηλές θερμοκρασίες στα υπόγεια και εναέρια καλώδια, καθώς και των άμεσων επεμβάσεων που χρειάστηκαν, προκειμένου να μη διαταραχθεί η συνεχής ηλεκτροδότηση νοικοκυριών και επιχειρήσεων κατά τις πρώτες 45 ημέρες της θερινής περιόδου.
Σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη από 01/06/2025 έως και 15/07/2025 αποκαταστάθηκε σε λιγότερο από 2 ώρες το συντριπτικό ποσοστό των βλαβών που ανέκυψαν (53,85% στο εναέριο δίκτυο, 75,76% στο υπόγειο δίκτυο, 100% σε υποσταθμούς υψηλής και μεσαίας τάσης).
Τέλος, στη σύσκεψη συζητήθηκαν οι προβλέψεις για το επόμενο διάστημα και το σχέδιο κάλυψης επάρκειας εφοδιασμού του συστήματος ακόμη και υπό έκτακτες συνθήκες, με την παράλληλη αξιοποίηση των προληπτικών μέτρων που έχουν αναπτυχθεί από τους Διαχειριστές.
Ο κ. Παπασταύρου εξέφρασε την ικανοποίησή του για τον βαθμό ετοιμότητας του συστήματος και των αρμόδιων φορέων, ενώ παράλληλα ζήτησε αυξημένη επιχειρησιακή εγρήγορση εν όψει του καύσωνα των επόμενων ημερών, αλλά και των υψηλών θερμοκρασιών καθ’ όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού.
Συμβουλές για τον καύσωνα – Τι πρέπει να προσέξουν οι καρδιοπαθείς και οι ευπαθείς ομάδες
O Πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών καθηγητής Γεράσιμος Σιάσος, ενόψει και του νέου κύματος καύσωνα που θα διαρκέσει από τη Δευτέρα (21/07) έως το Σάββατο (26/07) αναφέρθηκε στην θερμική καταπόνηση και τα μέτρα πρόληψης ιδιώς για τις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού.
Ο κ. Σιάσος, μιλώντας στον Alpha, εξήγησε ποιες πληθυσμιακές ομάδες οφείλουν να είναι προσεκτικές και τα μέτρα που πρέπει να λάβουν. Η κλιματική αλλαγή έχει εντείνει τα ακραία φαινόμενα ζέστης, όπως επισήμανε ο Πρύτανης και το ΕΚΠΑ έχει ήδη εκδώσει σχετικές αναλυτικές οδηγίες.
Τα τελευταία χρόνια, η κλιματική αλλαγή έχει εντείνει τα φαινόμενα ακραίας ζέστης, με δύο χαρακτηριστικές εκφάνσεις να ξεχωρίζουν: τον παρατεταμένο καύσωνα με ασυνήθιστα υψηλές θερμοκρασίες και το φαινόμενο του θερμικού θόλου (heat dome) κατά την οποία σταθερά υψηλές πιέσεις παγιδεύουν θερμό αέρα στην κατώτερη ατμόσφαιρα, δημιουργώντας ένα «θόλο» που αποτρέπει την ψύξη και εντείνει τη ζέστη.
Αυτές οι καταστάσεις όχι μόνο αυξάνουν τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος σε κρίσιμο βαθμό, αλλά και διατηρούν τη θερμική καταπόνηση για ημέρες ή και εβδομάδες, με σημαντικές συνέπειες για τη δημόσια υγεία σε παγκόσμιο επίπεδο. Η συνεχής έκθεση σε υψηλές θερμοκρασίες προκαλεί πολυσυστηματικές διαταραχές, αυξάνοντας τη νοσηρότητα και θνησιμότητα, ιδιαίτερα μεταξύ των ευπαθών πληθυσμών.
Οι βασικές διαταραχές από τον καύσωνα
Όταν ο ανθρώπινος οργανισμός εκτίθεται για μεγάλο χρονικό διάστημα σε ακραία θερμικά φορτία, οι φυσιολογικοί μηχανισμοί διατήρησης της ισορροπίας (ομοιόστασης) αρχίζουν να δυσλειτουργούν ή ανεπαρκούν. Οι βασικές διαταραχές περιλαμβάνουν.
- Ανεπαρκή αποβολή – διασπορά θερμότητας:Όταν ο οργανισμός αδυνατεί να αποβάλλει αποτελεσματικά τη θερμότητα — λόγω μειωμένης εφίδρωσης ή αγγειοδιαστολής — η θερμοκρασία του σώματος αυξάνεται επικίνδυνα, οδηγώντας σε υπερθερμία.
- Διαταραχές ηλεκτρολυτών:Η αφυδάτωση από την αυξημένη απώλεια υγρών διαταράσσει τις συγκεντρώσεις βασικών ηλεκτρολυτών, όπως το νάτριο, το κάλιο και το ασβέστιο. Αυτή η ανισορροπία επηρεάζει άμεσα τη λειτουργία της καρδιάς και των μυών και συνολικά τη νευρομυϊκή λειτουργία.
- Οξειδωτικό στρες και φλεγμονώδης αντίδραση:Η υπερθερμία προκαλεί κυτταρική βλάβη, ενεργοποίηση φλεγμονωδών μηχανισμών και απελευθέρωση προφλεγμονωδών κυτταροκινών (π.χ. IL-6, TNF-α) με εικόνα συστηματικής φλεγμονής .
- Μειωμένη αιμάτωση ζωτικών οργάνων:Η καταπόνηση από τη ζέστη μπορεί να προκαλέσει πτώση της αρτηριακής πίεσης, κατακράτηση υγρών και μικροκυκλοφορικές διαταραχές. Έτσι, περιορίζεται η παροχή οξυγόνου σε ευαίσθητα όργανα όπως ο εγκέφαλος, η καρδιά και οι νεφροί, οδηγώντας σε ισχαιμικές βλάβες.
Κλινικές εκδηλώσεις της θερμικής καταπόνησης
Η θερμική καταπόνηση μπορεί να εκδηλωθεί με διάφορους τρόπους, ανάλογα με την ένταση, τη διάρκεια της έκθεσης και την ευαλωτότητα του ατόμου. Από ήπιες ενοχλήσεις έως απειλητικές για τη ζωή καταστάσεις, οι κλινικές εικόνες περιλαμβάνουν:
- Θερμική εξάντληση:Πρόκειται για μια πρώιμη και συχνή εκδήλωση, που χαρακτηρίζεται από έντονη κόπωση, ζάλη, ταχυκαρδία, μυϊκές κράμπες, αυξημένη εφίδρωση. Το άτομο εμφανίζει γενική αδυναμία και συχνά αίσθημα λιποθυμίας.
- Θερμοπληξία: Η πιο σοβαρή μορφή θερμικής καταπόνησης. Αποτελεί επείγουσα ιατρική κατάσταση έκτακτης ανάγκης και εκδηλώνεται με υψηλό πυρετό (συνήθως άνω των 40°C), νευρολογικές διαταραχές όπως σύγχυση, λήθαργο ή σπασμούς, ενώ χαρακτηριστικό είναι η απουσία εφίδρωσης. Εάν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα, μπορεί να εξελιχθεί σε πολυοργανική ανεπάρκεια.
- Επιδείνωση χρόνιων νοσημάτων: Τα καρδιαγγειακά επεισόδια (όπως οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου), οι αναπνευστικές κρίσεις (άσθμα, ΧΑΠ), αλλά και η νεφρική δυσλειτουργία, επιδεινώνονται σημαντικά υπό συνθήκες αφυδάτωσης και ηλεκτρολυτικών διαταραχών.
- Ηπατική και νευρολογική βλάβη: Σε βαριές περιπτώσεις, η υπερθερμία μπορεί να οδηγήσει σε ιστική νέκρωση του ήπατος και σε σοβαρή εγκεφαλική δυσλειτουργία (εγκεφαλοπάθεια), με απώλεια συνείδησης ή ακόμη και κώμα.
Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο
Ορισμένες κατηγορίες του πληθυσμού είναι ιδιαίτερα ευάλωτες στις επιπτώσεις της θερμικής καταπόνησης, είτε λόγω φυσιολογικών περιορισμών είτε λόγω παθολογικών καταστάσεων που μειώνουν την ικανότητα του οργανισμού να προσαρμοστεί στη ζέστη. Τέτοιες πληθυσμιακές ομάδες είναι:
- Ηλικιωμένοι: Διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο, καθώς παρουσιάζουν μειωμένη ικανότητα θερμορύθμισης, συχνά πάσχουν από χρόνιες παθήσεις, ενώ είναι πιθανό να έχουν περιορισμένη πρόσληψη υγρών και μειωμένη αίσθηση δίψας.
- Βρέφη και νήπια: Οι μηχανισμοί ρύθμισης της θερμοκρασίας του σώματός τους δεν έχουν ακόμη αναπτυχθεί πλήρως, γεγονός που τα καθιστά ιδιαιτέρως ευάλωτα σε συνθήκες υψηλής θερμοκρασίας.
- Άτομα με χρόνια νοσήματα: Καρδιοπαθείς, νεφροπαθείς, ασθενείς με χρόνια αναπνευστικά ή νευρολογικά προβλήματα είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν επιπλοκές, καθώς η θερμική καταπόνηση αποσταθεροποιεί την ήδη εύθραυστη ομοιόστασή τους.
- Άτομα με ψυχιατρικα νοσήματα: Εκτός από τις δυσκολίες στην αντίληψη του κινδύνου ή στην αυτοφροντίδα, πολλά από τα φαρμακευτικά σχήματα που λαμβάνουν (όπως αντιψυχωσικά) επηρεάζουν τη θερμορύθμιση του σώματος.
- Εργαζόμενοι σε εξωτερικούς χώρους και αθλητές: Η αυξημένη σωματική δραστηριότητα με αυξημένη μεταβολική παραγωγή θερμότητας σε συνδυασμό με την έκθεση στον ήλιο και τις υψηλές θερμοκρασίες αυξάνει σημαντικά τη θερμική επιβάρυνση, με αποτέλεσμα τον υψηλότερο κίνδυνο αφυδάτωσης και θερμικής εξάντλησης.
Πρόληψη και Αντιμετώπιση
Η πρόληψη της θερμικής καταπόνησης ξεκινά με την έγκαιρη αναγνώριση των κινδύνων και την υιοθέτηση πρακτικών μέτρων που προστατεύουν την υγεία, ιδιαίτερα σε περιόδους υψηλού θερμικού φορτίου. Η έγκαιρη παρέμβαση σώζει ζωές και μειώνει σημαντικά τις επιπλοκές.
- Επαρκής Ενυδάτωση: Η συστηματική πρόσληψη υγρών — ακόμη και χωρίς αίσθημα δίψας — αποτελεί βασικό προληπτικό μέτρο. Καλό είναι να αποφεύγονται τα αλκοολούχα και τα καφεϊνούχα ποτά, που έχουν διουρητική δράση και εντείνουν την αφυδάτωση.
- Προσαρμογή περιβαλλοντικών συνθηκών: Η παραμονή σε σκιερά ή κλιματιζόμενα σημεία, η αποφυγή δραστηριοτήτων κατά τις θερμότερες ώρες της ημέρας, και η χρήση δροσερού, ανοιχτόχρωμου ρουχισμού συμβάλλουν ουσιαστικά στην αποφόρτιση του οργανισμού από τη ζέστη.
- Ιατρική παρακολούθηση: Ευπαθείς ομάδες θα πρέπει να παρακολουθούνται συστηματικά, ιδιαίτερα τις ημέρες καύσωνα. Η άμεση αναγνώριση συμπτωμάτων όπως κόπωση, ζάλη ή σύγχυση επιτρέπει την έγκαιρη παρέμβαση πριν την επιδείνωση της κατάστασης και την εμφάνιση συμπτωμάτων θερμικής εξάντλησης ή θερμοπληξίας
- Αντιμετώπιση της Θερμοπληξίας: Η θερμοπληξία είναι μια επείγουσα κατάσταση που απαιτεί άμεση δράση. Προτεραιότητα έχει η ταχεία μείωση της θερμοκρασίας σώματος μέσω φυσικών μεθόδων ψύξης (ψυχρά επιθέματα, εμβάπτιση σε δροσερό νερό, χρήση ανεμιστήρων). Παράλληλα, είναι απαραίτητη η ενυδάτωση με ισοτονικά υγρά και η διόρθωση των ηλεκτρολυτικών διαταραχών. Αν χρειαστεί, εφαρμόζεται υποστήριξη των ζωτικών λειτουργιών σε νοσοκομειακό περιβάλλον.
Η αυξανόμενη συχνότητα και διάρκεια των καυσώνων, καθώς και των φαινομένων θερμικού θόλου, αποτελούν πλέον ένα κρίσιμο ζήτημα δημόσιας υγείας. Η βαθύτερη κατανόηση της παθοφυσιολογίας και της κλινικής εικόνας της θερμικής καταπόνησης είναι απαραίτητη, όχι μόνο για την έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση των περιστατικών, αλλά και για την πρόληψη σοβαρών επιπλοκών σε ευάλωτους πληθυσμούς. Η λήψη προληπτικών μέτρων και η έγκαιρη ιατρική παρέμβαση αποτελούν βασικούς πυλώνες στη μείωση των συνεπειών αυτών των φαινομένων.
Η Ιατρική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών απευθύνει έκκληση προς όλους τους επαγγελματίες υγείας, τους κρατικούς φορείς και την ευρύτερη κοινωνία να ενισχύσουν την ενημέρωση, την εκπαίδευση και τη διατομεακή συνεργασία. Μόνο μέσα από συντονισμένες και ολιστικές δράσεις μπορούμε να διασφαλίσουμε την προστασία της δημόσιας υγείας απέναντι σε μια πραγματικότητα που εξελίσσεται με αυξανόμενη ένταση.
