Παρότι, σύμφωνα με τη νομοθεσία, οι παραλίες και οι αιγιαλοί ανήκουν στο Δημόσιο, η εφαρμογή των κανόνων στην πράξη αποδεικνύεται εξαιρετικά περίπλοκη.
Η σύγκρουση με ιδιωτικά συμφέροντα, η ασαφής πληροφόρηση για τα όρια δόμησης κοντά στη θάλασσα και η συχνή παραβίαση της πρόσβασης των πολιτών μέσω περιφράξεων, δημιουργούν ένα θολό νομικό τοπίο.
Παρά τις διαδοχικές νομοθετικές παρεμβάσεις, για πολλούς πολίτες οι διατάξεις που ρυθμίζουν τον αιγιαλό και την παραλία παραμένουν δυσνόητες.
Η σύγχυση αφορά συχνά τις βασικές έννοιες, όπως η διάκριση μεταξύ αιγιαλού και παραλίας ή οι αποστάσεις που απαιτούνται για δόμηση κοντά στο νερό.
Ένα ακόμη κομβικό ζήτημα είναι οι περιφράξεις, οι οποίες συχνά συνδυάζονται με αυθαίρετα κτίσματα, διαμορφώνοντας φραγμούς στην ελεύθερη πρόσβαση των πολιτών στις παραλίες. Παρότι στα χαρτιά οι προβλέψεις είναι ξεκάθαρες, στην πράξη οι κανόνες συχνά παραβιάζονται.
Η τοπογράφος-πολεοδόμος Γραμματή Μπακλατσή, και η εφημερίδα «Τα Νέα» παρουσιάζουν έναν οδηγό επιβίωσης μέσα από βασικές ερωτήσεις και απαντήσεις για το νομικό καθεστώς του αιγιαλού και της παραλίας.
Τι ισχύει για τις περιφράξεις κοντά στη θάλασσα
Σύμφωνα με το άρθρο 23 του Ν. 1337/83 (γνωστού ως νόμος Τρίτση), απαγορεύεται η περίφραξη σε περιοχές εκτός εγκεκριμένων σχεδίων πόλεων ή οικισμών προ του 1923 και σε ζώνη πλάτους 500 μέτρων από την ακτή ή την όχθη δημόσιων λιμνών (εκτός εάν υπάρχει διαφορετική πρόβλεψη από Ζώνες Οικιστικού Ελέγχου).
Ποιες κατασκευές επιτρέπονται στον αιγιαλό και την παραλία;
Η κατασκευή κτισμάτων ή άλλων κατασκευών στους χώρους αυτούς απαγορεύεται. Εξαίρεση αποτελούν μόνο έργα που εξυπηρετούν τον κοινόχρηστο χαρακτήρα της ζώνης ή διευκολύνουν την πρόσβαση ατόμων με αναπηρία.
Μεταβιβάζεται η ζώνη παραλίας μαζί με το ακίνητο;
Ναι, υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις:
- Να μην έχει συντελεστεί απαλλοτρίωση.
- Να μην έχει παραχωρηθεί σε κοινή χρήση μέσω οικοδομικής άδειας.
- Να αναφέρεται ρητά στο τοπογραφικό ως ρυμοτομούμενο τμήμα χωρίς πράξη αναλογισμού.
- Το εμβαδόν αφαιρείται από την ιδιοκτησία και δεν λαμβάνεται υπόψη για την αρτιότητα ή την οικοδομησιμότητα.
Επιτρέπεται η τακτοποίηση αυθαιρέτων εντός ζώνης παραλίας;
Ναι, εφόσον το κτίσμα ανεγέρθηκε πριν τη δημοσίευση της χάραξης του αιγιαλού στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.
Ποια η διαφορά αιγιαλού και παραλίας;
Και οι δύο ζώνες (αιγιαλός, παραλίες) ανήκουν στα κοινόχρηστα αγαθά. Η διαφορά είναι ότι ο αιγιαλός είναι φυσικός σχηματισμός, ενώ η παραλία καθορίζεται με διοικητική πράξη. Για να αποκτήσει κοινόχρηστο χαρακτήρα, απαιτείται η ολοκλήρωση της σχετικής διαδικασίας απαλλοτρίωσης.
Ποια είναι η ελάχιστη απόσταση δόμησης από τον αιγιαλό;
Η ελάχιστη απόσταση δόμησης από τη γραμμή του αιγιαλού, ανάλογα με την θέση του ακινήτου, δηλαδή αν βρίσκεται εντός ή εκτός σχεδίου πόλης ή ορίων οικισμού, καθορίζεται από ένα πλέγμα πολεοδομικών διατάξεων και είναι:
- 50 μέτρα από τη γραμμή αιγιαλού για κτίρια τουριστικών καταλυμάτων και σύνθετα τουριστικά καταλύματα
- 30 μέτρα για τουριστικές επιπλωμένες κατοικίεςεντός σύνθετων τουριστικών καταλυμάτων και μικτών τουριστικών καταλυμάτων μικρής κλίμακας, μη αμιγώς τουριστικές εγκαταστάσεις εντός Περιοχής Ολοκληρωμένης Τουριστικής Ανάπτυξης (ΠΟΤΑ) καθώς και τις κατοικίες εντός οργανωμένων υποδοχέων τουριστικών δραστηριοτήτων, ύψους μέχρι και 7,5 μέτρα (νόμοι 4179/2013 και 5092/2024)
- 30 μέτρα για κατοικίες εκτός σχεδίου και ορίων οικισμών
- 15 μέτρα για κατοικίες εντός οικισμώνυφιστάμενων προ του 1923
- 15 μέτρα για κατοικίες εντός οικισμώνμε λιγότερους από 2.000 κατοίκους
Εξαίρεση προβλέπεται από τον νόμο 4179/2013 (παρ. 4 αρθ. 5), σύμφωνα με τον οποίο «σε οργανωμένους υποδοχείς τουριστικών δραστηριοτήτων, σε σύνθετα τουριστικά καταλύματα, καθώς και σε τουριστικά καταλύματα πέντε αστέρων, που διαθέτουν συνολικό πρόσωπο σε παραλία άνω των 100 μέτρων, επιτρέπεται, επί τμημάτων με συνολικό μήκος μέχρι το 20% του συνολικού επί παραλίας προσώπου, η εγκατάσταση χώρων εστίασης και αναψυχής, αποδυτηρίων, συγκροτημάτων υγιεινής, εγκαταστάσεων αθλοπαιδιών και παιδικών χαρών, μέγιστου ύψους 3,5 μέτρων μέχρι τη γραμμή παραλίας ή σε απόσταση 10 μέτρων τουλάχιστον από τη γραμμή αιγιαλού, εφόσον δεν έχει καθοριστεί παραλία».
- Σε περίπτωση σχεδίου πόλης η γραμμή παραλίας είναι συνήθως και η ρυμοτομική γραμμή.
- Σε περίπτωση που υπάρχει στην περιοχή Ζώνη Οικιστικού Ελέγχου(Ζ.Ο.Ε.) υφίστανται συνήθως μεγαλύτερες αποστάσεις.
