Πριν από μερικές ημέρες, ο ΠΟΥ πρόσθεσε τα φάρμακα τύπου GLP-1 για τη θεραπεία του διαβήτη, στη λίστα με τα βασικά φάρμακα. Στη λίστα για την θεραπεία του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, προστέθηκαν μεταξύ άλλων οι δραστικές ουσίες των φαρμάκων Ozempic και Mounjaro, όταν αυτός συνυπάρχει με καρδιαγγειακή νόσο, χρόνια νεφρική νόσο ή παχυσαρκία. Ειδικά το Οzempic, έχει προκαλέσει παγκόσμια φρενίτιδα τα τελευταία χρόνια, καθώς δύναται υπό προϋποθέσεις να οδηγήσει σε μείωση βάρους, μολονότι δεν προορίζεται για την παχυσαρκία. Άλλωστε, αρκετοί ειδικοί είναι επιφυλακτικοί για τη χρήση του, ειδικά όταν χρησιμοποιείται εκτός των εγκεκριμένων ενδείξεων.
Η απήχηση του Ozempic έχει οδηγήσει παγκοσμίως σε περιπτώσεις διακίνησής του στη μαύρη αγορά. Κι όπως φαίνεται, πρόκειται για ένα φαινόμενο που εντοπίζεται και στην Ελλάδα. Όπως άλλωστε προέκυψε από έρευνα που πραγματοποίησε το iEidiseis.gr, η πρόσβαση σε ιστοτόπους οι οποίοι δηλώνουν πως πουλάνε -παρανόμως- Ozempic, δεν ήταν ανέφικτος στόχος.
«Παράνομη κάθε διάθεση μέσω ηλεκτρονικών πλατφορμών»
Σύμφωνα με όσα σχολίασε στο iEidiseis.gr ο πρόεδρος του ΕΟΦ, Σπύρος Σαπουνάς, «δεν μπορεί να μιλήσει κανείς για αύξηση ή όχι του φαινομένου της πώλησης παράνομων φαρμάκων της κατηγορίας των αγωνιστών GLP-1, επειδή κανείς δεν έχει τη συνολική ευρωπαϊκή και παγκόσμια εικόνα. Σίγουρα όμως, εμφανίζονται πολλές καταγγελίες για παράνομη πώληση αντίστοιχων φαρμάκων».
Αναφορικά με το πότε η πώληση θεωρείται παράνομη, ο κ. Σαπουνάς ήταν κατηγορηματικός: «το ελληνικό πλαίσιο είναι ξεκάθαρο: Στην Ελλάδα, απαγορεύεται η διακίνηση φαρμάκου από ηλεκτρονικά φαρμακεία. Τα φάρμακα πωλούνται μόνο μέσω των φυσικών φαρμακείων. Επομένως, οποιαδήποτε διάθεση φαρμάκων μέσω ηλεκτρονικών πλατφορμών και ιστοσελίδων, είναι παράνομη».
«Εκατοντάδες καταγγελίες»
Μάλιστα, ο ίδιος σχολίασε πως ο ΕΟΦ δέχεται αρκετές καταγγελίες και για πώληση τέτοιων παράνομων σκευασμάτων και μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Γενικότερα, «είναι πολύ συχνό φαινόμενο οι καταγγελίες για παράνομη πώληση φαρμάκων στη χώρα μας. Κάθε χρόνο γίνονται εκατοντάδες καταγγελίες».
Σε ότι αφορά την Ελλάδα, ο ίδιος ανέφερε ότι «τα αντανακλαστικά των φορέων που ασχολούνται με τη δίωξη Οικονομικού Εγκλήματος και τις παράνομες ιστοσελίδες, είναι εξαιρετική. Με το που λαμβάνουμε καταγγελίες, αμέσως φροντίζουμε να ενημερώσουμε, ώστε να γίνει απόσυρση όσων προϊόντων κυκλοφορούν ή μαθαίνουμε ότι κυκλοφορούν».
Στο ερώτημα αν υπάρχουν ιστότοποι που πωλούν παράνομα φάρμακα με φυσική έδρα στην Ελλάδα, ο ίδιος απάντησε πως «αυτό δεν είναι αρμοδιότητα του ΕΟΦ. Άλλωστε, η διαδικτυακή πώληση έχει λάβει τεράστιες διαστάσεις. Το να χαρακτηρίσεις ευρύ ή όχι ένα τέτοιο φαινόμενο, είναι δύσκολο να αποτυπωθεί σε μια τόσο τεράστια αγορά».
Σε αυτό το πλαίσιο, «εμείς θέλουμε τη συμμετοχικότητα των πολιτών, προκειμένου να λαμβάνουμε γνώση και να διερευνούμε με τα αντίστοιχα τμήματα ελέγχου την όποια παρανομία γίνεται σε αυτά τα προϊόντα. Θέλουμε οι πολίτες να αξιολογούν μόνοι τους και να μπορούν να καταλάβουν αν βλέπουν κάτι ύποπτο».
«Παρόμοιες ονομασίες με τα αυθεντικά φάρμακα»
Παράλληλα, ο ίδιος ανέφερε πως «πολύ σημαντικό ζήτημα είναι και οι ισχυρισμοί υγείας, για τα συγκεκριμένα προϊόντα που υποτίθεται ότι θεραπεύουν καταστάσεις, γεγονός που δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα».
Σε ότι αφορά τις πρακτικές που ακολουθούν οι ιστότοποι οι οποίοι επιδίδονται σε αυτές τις πρακτικές, ο κ. Σαπουνάς ανέφερε πως μεταξύ άλλων, «πολύ συχνά, αυτά τα σκευάσματα έχουν παρόμοιες ονομασίες με τα αυθεντικά, προκειμένου να μπερδέψουν τους πολίτες»
Αναφορικά με τους κινδύνους που μπορεί να προκαλέσει η χρήση αυτών των παράνομων σκευασμάτων ο ίδιος σχολίασε πως «δεν έχουμε ιδέα τι μπορεί να βάλει κάποιος σε ένα τέτοιο προϊόν. Οποιοδήποτε φάρμακο δεν πωλείται από το φυσικό φαρμακείο, είναι επισφαλές. Το πόσο επισφαλές είναι, εξαρτάται από το κάθε προϊόν».
«Εκατοντάδες ψεύτικα προφίλ στο Facebook»
Σημειώνεται πως σε ότι αφορά την παράνομη πώληση αυτών των σκευασμάτων, έπειτα από σχετική ενημέρωση που παρείχε ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (EMA), ο ΕΟΦ ανακοίνωσε πρόσφατα πως «εκατοντάδες ψεύτικα προφίλ στο Facebook, καθώς επίσης διαφημίσεις και καταχωρίσεις ηλεκτρονικού εμπορίου σε κακόβουλους ιστοτόπους έχουν εντοπιστεί, πολλές από τις οποίες φιλοξενούνται εκτός της ΕΕ. Προκειμένου να παραπλανήσουν τους καταναλωτές, οι κακόβουλες πηγές κάνουν παράνομη χρήση επίσημων λογοτύπων και αναφορά σε ψευδείς εγκρίσεις και συστάσεις είτε φορέων, είτε προσώπων».
Άλλωστε, «τα παράνομα φάρμακα θέτουν σε σοβαρό κίνδυνο τη δημόσια υγεία, καθώς μπορεί να μην περιέχουν καθόλου τη δηλούμενη δραστική ουσία ή ακόμη να περιέχουν άλλες επιβλαβείς ουσίες που αποκρύπτονται από τη σύνθεσή τους».
Αναφορικά με το αν υπάρχουν κάποια προειδοποιητικά σημάδια ότι ένα φάρμακο είναι πιθανώς παράνομο, ο ΕΟΦ ενημέρωσε πως αυτό ενδεχομένως συμβαίνει εφόσον μεταξύ άλλων «διαφημίζεται ως “εγκεκριμένο” από εθνική αρχή ή φέρει επίσημους λογότυπους εθνικής αρχής ή του ΕΜΑ», ή «ισχυρίζεται ότι είναι ανώτερο από εγκεκριμένες θεραπείες χωρίς επιστημονικά στοιχεία».
«Ενέσεις σεμαγλουτίδης στην Αθήνα»
Έπειτα από αναζήτηση που πραγματοποίησε το iEidiseis.gr, η εύρεση ιστοσελίδων που υποστηρίζουν ότι πουλάνε διαδικτυακά μεταξύ άλλων Ozempic ή Wegovy (σ.σ. προϊόντα της φαρμακευτικής εταιρείας Novo Nordisk που εμπεριέχουν την ίδια δραστική ουσία, δηλαδή τη σεμαγλουτίδη-, δεν ήταν ιδιαιτέρως δύσκολη αποστολή. Είναι μάλιστα ενδεικτικό ότι ορισμένοι από τους επίμαχους ιστοτόπους ανέγραφαν χαρακτηριστικά: «Αγοράστε Ozempic φθηνά χωρίς ιατρική συνταγή στο διαδίκτυο».
Σε άλλη περίπτωση, ιστοσελίδα προσφέρει «Ενέσεις σεμαγλουτίδης στην Αθήνα». Ο ιστότοπος υποστηρίζει πως «προσφέρει βολικές θεραπείες στο σπίτι» και ότι «απαιτείται κλινική εξέταση και, εάν κριθεί σκόπιμο, θα υποβληθεί συνταγή», έπειτα από «εικονικές συμβουλές με τον ιατρό μας για να καθοριστεί η καταλληλότητά σας». Η υπηρεσία προσφέρει «προμήθεια 3 μηνών με σετ ενέσεων σεμαγλουτίδης που αποστέλλονται απευθείας σε εσάς». Οι ενέσεις σεμαγλουτίδης κοστολογούνται στα 300 δολάρια τον μήνα, ενώ οι ενέσεις Ozempic, Wegovy κι άλλων παρεμφερών φαρμάκων στα 1.999 δολάρια τον μήνα.
Παρόλα αυτά, στα «ψιλα γράμματα» της ιστοσελίδας, αναφέρεται ότι «οι παρεχόμενες υπηρεσίες δεν έχουν αξιολογηθεί από την Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA)», καθώς και ότι «οποιεσδήποτε αναφορές σε θεραπείες γίνονται αποκλειστικά για σκοπούς μάρκετινγκ και δεν αντιπροσωπεύουν το πραγματικό προϊόν»
Σε ακόμη μια περίπτωση αντίστοιχης ιστοσελίδας, η φερόμενη διαδικτυακή πώληση των δύο αυτών φαρμάκων, μπορούσε να επιτευχθεί, εφόσον ο καταναλωτής καλούσε έναν αριθμό στη διαδικτυακή πλατφόρμα επικοινωνίας WhatsApp.
Αξίζει επίσης να επισημανθεί πως δεν ήταν δυνατή η πρόσβαση σε ορισμένες ιστοσελίδες οι οποίες επίσης διαφήμιζαν την πώληση Ozempic, γεγονός που πιθανώς σημαίνει πως είχαν «κατέβει» από τις Αρχές.
Διαδικτυακά καταστήματα «φαντάσματα»
Είναι επίσης ενδεικτικό ότι σύμφωνα με πρόσφατο ρεπορτάζ της εφημερίδας «Guardian» της Αυστραλίας, τα διαδικτυακά καταστήματα «φαντάσματα» τα οποία «προσποιούνται ότι είναι αυστραλιανές επιχειρήσεις, έχουν επεκταθεί στη διαφήμιση θεραπειών απώλειας βάρους τύπου Ozempic και υποδύονται πραγματικά πρόσωπα, συμπεριλαμβανομένης μιας γνωστής διαιτολόγου για να προωθήσουν τα προϊόντα τους».
Ως παράδειγμα, το ρεπορτάζ αναφέρεται σε μια σελίδα στο Facebook, η οποία δημοσίευσε διαφήμιση για ένα προϊόν που ισχυριζόταν ότι ήταν ένα «φυτικό πόσιμο διάλυμα GLP-1».
Η διαφήμιση περιελάμβανε μια υπογεγραμμένη μαρτυρία από μια γυναίκα 68 ετών, που φαινόταν να θεωρεί το προϊόν «ένα από τα καλύτερα δώρα που έχω κάνει στον εαυτό μου τα τελευταία χρόνια». Η προώθηση χρησιμοποιούσε μια σειρά από φωτογραφίες «πριν και μετά», οι οποίες σύμφωνα με το δημοσίευμα, «φαινόταν να έχουν δημιουργηθεί από την τεχνητή νοημοσύνη».
Επίσης, υπήρχαν πολυάριθμα σχόλια με ενθουσιώδεις μαρτυρίες που φέρονταν να είχαν δημοσιευθεί από γυναίκες στην Αυστραλία, όμως οι φωτογραφίες τους «είχαν κλαπεί από πραγματικές γυναίκες».
Κατάσχεση 3,4 εκατομμυρίων χαπιών
Πάντως, το φαινόμενο της διακίνησης παράνομων σκευασμάτων, έχει επεκταθεί σε μεγάλο βαθμό και στην ΕΕ. Είναι άλλωστε ενδεικτικό, ότι όπως ανακοινώθηκε τον περασμένο Ιανουάριο, η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF), προχώρησε στην κατάσχεση 3,4 εκατομμυρίων χαπιών στο πλαίσιο της επιχείρησης SHIELD V, η οποία πραγματοποιήθηκε σε 14 χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα. Παράλληλα, κατασχέθηκαν και 59.000 συσκευασίες (φακελάκια, σπρέι, πακέτα, στυλό).
