500 άνθρωποι εξακολουθούν να ζουν σε κοντέινερ. Χιλιάδες έχουν εγκαταλείψει την περιοχή. Τεράστιος αριθμός κατοίκων μένει σε σπίτια με μεγάλες ζημιές. Εκατοντάδες επικίνδυνα κτίρια δεν έχουν ακόμη κατεδαφιστεί. «Άστεγοι» παραμένουν 700 μαθητές. Οι ναοί δεν έχουν επισκευαστεί και οι άνθρωποι θάβουν τους νεκρούς τους σε αίθουσες πολιτιστικών εκδηλώσεων.
Τέσσερα περίπου χρόνια μετά τον καταστροφικό σεισμό 6 Ρίχτερ που έπληξε την περιοχή του Αρκαλοχωρίου, στις 27 Σεπτεμβρίου 2021, οι κάτοικοι εξακολουθούν να βιώνουν ένα Γολγοθά γραφειοκρατίας και κρατικής αδιαφορίας. Ο χρόνος μοιάζει να έχει παγώσει και η ζωή στην περιοχή δεν λέει να επανέλθει.
«Ακόμη δεν έχουν κατεδαφιστεί»
Σύμφωνα με όσα σχολίασε στο iEidiseis.gr ο Κωνσταντίνος Γκαντάτσιος, πρόεδρος του Συλλόγου Σεισμόπληκτων Δήμου Μινώα Πεδιάδας «Η Ελπίδα», ακόμη «δεν έχει αλλάξει τίποτα απολύτως. Μόνο στο δήμο μας, η Πολιτεία έχει χαρακτηρίσει ως “κόκκινα” περίπου 400 ιδιωτικά κτίρια τα οποία πρέπει να κατεδαφιστούν. Ακόμη όμως δεν έχουν κατεδαφιστεί. Δόθηκαν κάποιες πενιχρές χρηματοδοτήσεις για να καλύψουν αυτό το εύρος».
Όπως ενδεικτικά περιγράφει ο ίδιος, χωριά όπως «το Αρκαλοχώρι, η Βόνη, ο Γαλατάς, το Χουμέρι, η Πάρτιρα και τα Ρουσσοχώρια είναι ολοσχερώς κατεστραμμένα. Έμεναν περίπου 200 άτομα στο καθένα και τώρα μένουν 20».
«Είμαστε κάτω από το 11%»
Αξιοσημείωτο είναι επίσης ότι σύμφωνα με τον κ. Γκαντάτσιο, «έχουν εγκριθεί περίπου 370 άδειες αποκατάστασης από τις συνολικά περίπου 3.500 αιτήσεις ανοικοδόμησης για σοβαρές ζημιές. Είμαστε κάτω από το 11%. Κανένα σπίτι δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη μέσω της διαδικασίας της αρωγής. Κάποιοι επισκεύασαν μόνοι τα σπίτια τους, με κίνδυνο να μην τα φτιάξουν όπως θέλει το υπουργείο και να μην πάρουν πίσω τα χρήματά τους».
Βασική αιτία αυτής της καθυστέρησης, είναι σύμφωνα με τον κ. Γκαντάτσιο, «η υποστελέχωση του τμήματος του Τομέα Αποκατάστασης Φυσικών Καταστροφών, που λειτουργεί ως ενιαίο κέντρο ευθύνης για την προώθηση των έργων αποκατάστασης. Μόλις τον περασμένο Μάιο ήρθε μόνιμος προϊστάμενος και 9 υπάλληλοι με 8μηνες συμβάσεις. Έπρεπε να έρθουν πολύ νωρίτερα και να είναι μόνιμοι».
«Οι πληγέντες κάτοικοι βρίσκονται σε απόγνωση»
Όπως σημειώνεται σε υπόμνημα που κατέθεσε πριν από μερικές ημέρες ο σύλλογος «Η Ελπίδα» στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση Κρήτης, τον Μάρτιο του 2022, με απόφαση του τότε αναπληρωτή υπουργού Οικονομικών, δόθηκε η δυνατότητα παροχής εγγύησης του Ελληνικού Δημοσίου σε ποσοστό 75% και μέχρι ποσού έως 21.913.680 ευρώ για την χορήγηση άτοκων δανείων», σε φυσικά πρόσωπα προς αποκατάσταση κτιριακών ζημιών εξαιτίας των σεισμών στην περιοχή του Αρκαλοχωρίου.
Παρόλα αυτά, σύμφωνα με το υπόμνημα, «εδώ και καιρό, δεκάδες συμπολίτες μας καταγγέλλουν επώνυμα», πως όσοι ζητούν «την εφαρμογή της παραπάνω ανακουφιστικής διάταξης, συναντούν πρωτίστως της άγνοια των υπαλλήλων, την αδιαφορία των υπευθύνων και τέλος την άρνηση των τραπεζών να συμμετέχουν στο εν λόγω “προϊόν” όπως το αποκαλούν».
Ως αποτέλεσμα, «οι πληγέντες κάτοικοι βρίσκονται σε απόγνωση και μπροστά σε ένα νέο αδιέξοδο καθιστώντας πλέον πρακτικά αδύνατον να αποκαταστήσουν τα σπίτια τους ακόμη κι αν αυτά έχουν μικρές ζημιές».
«Τα περισσότερα κόκκινα κτίρια παραμένουν ακατεδάφιστα»
Κι αυτό συμβαίνει ενώ σύμφωνα με τον κ. Γκαντάτσιο, «οι αυτοψίες έβγαλαν περίπου 8.500 ακίνητα στον δήμο μας με ζημίες. Από αυτά, περίπου 4.500 είναι σπίτια και επιχειρήσεις».
Σύμφωνα με το υπόμνημα που κατατέθηκε, το γεγονός ότι «τα περισσότερα κόκκινα κτίρια παραμένουν ακατεδάφιστα», αποτελεί «κίνδυνο για την ασφάλεια και τη ζωή των κατοίκων ενώ η Πολιτεία έχει -με σειρά αποφάσεων και νόμων- εξαιρέσει την σεισμόπληκτη περιοχή από χρηματοδοτικά εργαλεία και ευνοϊκές ρυθμίσεις».
Μάλιστα, όπως συμπλήρωσε ο κ. Γκαντάτσιος, «λαμαρίνες και μπαλκόνια κρέμονται, καμινάδες είναι σπασμένες, ενώ παλιά χρησιμοποιούσαν και αμίαντο στις στέγες. Όλα αυτά είναι στα πόδια μας. Κι αυτό συμβαίνει σε κεντρικούς δρόμους». Σύμφωνα με τον ίδιο, το κόστος που απαιτείται για την απομάκρυνση των μπαζών από τα επικίνδυνα σπίτια και τους δρόμους, εκτιμάται σε περίπου 4 εκατομμύρια ευρώ. Ένα αντίστοιχο ποσό απαιτείται και για την κατεδάφιση των επικίνδυνων κτιρίων.
«55 κατασχετήρια»
Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, βάσει όσων αναγράφονται στο υπόμνημα, «παραχωρήθηκε μόνο εξάμηνη αναστολή πλειστηριασμών, η οποία έληξε τον Μάρτιο του 2022». Ως αποτέλεσμα, «ήδη μέχρι τον Δεκέμβριο του 2023 είχαν επιδοθεί τουλάχιστον 55 κατασχετήρια σε ακίνητα σεισμόπληκτων στους δήμους Μινώα Πεδιάδας και Αρχανών-Αστερουσίων».
Παράλληλα, οι επιχειρήσεις και οι πολίτες του δήμου, «πήραν μόνο μια αρχική αναστολή πληρωμών για λίγους μήνες, χωρίς δυνατότητα αποπληρωμής σε 72 δόσεις όπως στη Θεσσαλία». Άλλωστε, σύμφωνα με τον κ. Γκαντάτσιο, «στους πληγέντες στο Μάτι, δόθηκε -και ορθώς-, αναστολή πλειστηριασμών μέχρι το 2025. Δεν υπάρχει ισονομία».
Σύμφωνα με τον κ. Γκαντάτσιο, «κάποιοι πλειστηριασμοί κηρύχθηκαν άγονοι, κάποια άλλα σπίτια όμως χάθηκαν. Υπήρξε πλειστηριασμός σε δώμα. Έχουν χαθεί αγροτεμάχια, αποθήκες, μικρές επιχειρήσεις και βιοτεχνικοί χώροι. Έπρεπε να υπάρχει ένα δίκτυο προστασίας και κριτήρια ευαλωτότητας».
«Μένουν άνθρωποι σε σπίτια με ζημιές»
Παράλληλα, ο κ. Γκαντάτσιος σημείωσε «πως υπάρχουν πάρα πολλά σπίτια που έχουν ζημιές -από απλές έως πολύ βαριές- και στα οποία μένουν άνθρωποι με κίνδυνο της ζωής τους».
Αντίστοιχα, «υπάρχουν περίπου 700-800 κτίρια που έχουν βαριές ζημιές και είναι ασύμφορο να επιδιορθωθούν. Αυτά τα κτίρια δεν έχουν υποστεί κάποια παρέμβαση, με αποτέλεσμα να χειροτερέψει η κατάστασή τους».
Από την άλλη πλευρά, «υπάρχουν περίπου 2.000-3.000 σπίτια με ελαφρύτερες ζημιές. Αν δοθεί άπαξ ένα ποσό, τουλάχιστον αυτά τα σπίτια θα αποχαρακτηριστούν και θα φύγουν από τη μέση». Σημειώνεται πως αν δεν αποχαρακτηριστούν, τα συγκεκριμένα ακίνητα δεν μπορούν να πωληθούν.
«Θάβουμε τους νεκρούς μας σε αίθουσες πολιτιστικών εκδηλώσεων»
Όπως περιέγραψε ο κ. Γκαντάτσιος, «αν περάστε από τον κεντρικό δρόμο στο Αρκαλοχώρι, θα δείτε 60 καταστήματα ρημαγμένα, με τις τζαμαρίες τους σπασμένες. Όλα είναι όπως την ημέρα του σεισμού».
Ως αποτέλεσμα, «έχουν εγκαταλείψει την περιοχή περίπου 3.500 άτομα. Ποιος θα έρθει να βάλει τα παιδιά του σε κοντέινερ;».
Κι όλα αυτά ενώ «ακόμη και σήμερα, περίπου 500 άνθρωποι ζουν σε κοντέινερ σε 7 οικισμούς. Μόνο σε έναν οικισμό, έχουν φύγει ήδη 15 υπερήλικες. Αυτοί οι άνθρωποι δεν κατάφεραν να ξαναδούν τα σπίτια τους. Η ψυχολογία των ανθρώπων είναι χάλια. Υπάρχει απογοήτευση. Ακόμη κι αν έχεις φτιάξει το σπίτι σου, όταν βλέπεις το απέναντι ρημάδι, όταν βλέπεις την αγορά κλειστή, δεν μπορείς να ανέβεις ψυχολογικά».
Παράλληλα, «υπάρχουν 52 δημόσια κτίρια που παραμένουν άφτιαχτα. Θάβουμε τους νεκρούς μας, κάνουμε γάμους και βαφτίσεις σε αίθουσες πολιτιστικών εκδηλώσεων, επειδή στην ίδια κατάσταση βρίσκονται και περίπου 50 ναοί».
«Ο κόσμος τρέμει την εφορία»
Σύμφωνα με το υπόμνημα, «δεν υπάρχει καμία ειδική μνεία ή ένταξη του σεισμόπληκτου δήμου Μινώα στον Αναπτυξιακό Νόμο υπό καθεστώς ειδικής ενίσχυσης». Αυτό σημαίνει ότι «οι επιχειρήσεις και οι επενδυτικές προσπάθειες στον σεισμόπληκτο δήμο δεν απολαμβάνουν τα φορολογικά και χρηματοδοτικά πλεονεκτήματα που παρέχονται αλλού ως μέτρα ανάκαμψης».
Όπως ενδεικτικά σχολίασε ο κ. Γκαντάτσιος, «στις επιχειρήσεις της Μαγνησίας και της Θεσσαλίας, δόθηκε δυνατότητα αποπληρωμής σε 72 δόσεις για ασφαλιστικές και λοιπές οφειλές. Εδώ όμως, ο κόσμος δεν μπορεί να ανοίξει το μαγαζί του επειδή τρέμει την εφορία».
Μαθήματα σε κοντέινερ
Ένα από τα πιο κρίσιμα ζητήματα, είναι ότι για τέταρτο συνεχόμενο έτος, περίπου 700 μαθητές -σε 2 Δημοτικά και ένα Γυμνάσιο Σχολείο-, εξακολουθούν να κάνουν μαθήματα σε κοντέινερ. Όπως σημειώνεται στο υπόμνημα, ακόμη δεν έχει ξεκινήσει καν η κατασκευή ή επισκευή κάποιου από τα τρία σχολεία.
Μοναδική εξέλιξη είναι «η αγορά νέου οικοπέδου και η αόριστη πρόθεση χρηματοδότησης».
«Καλούνται να πληρώσουν από την τσέπη τους»
Σημειώνεται πως στο υπόμνημα αναγράφεται πως «δεν έχει ληφθεί καμία ευνοϊκή ρύθμιση για τον ΦΠΑ στις επισκευές και ανακατασκευές, γεγονός που επιβαρύνει ακόμη περισσότερο το τελικό κόστος για τους σεισμόπληκτους». Ως αποτέλεσμα, «οι πολίτες καλούνται να καλύψουν από την τσέπη τους τεράστια ποσά που δεν διαθέτουν, με συνέπεια να μην μπορούν να ανακατασκευάσουν ή να επισκευάσουν τα σπίτια τους».
Δισεπίλυτο ζήτημα εξακολουθεί να παραμένει και η απασχόληση των κατοίκων. Βάσει όσων αναγράφονται στο υπόμνημα, «δεν θεσπίστηκε κανένα ειδικό σχέδιο πρόσληψης ανέργων σεισμόπληκτων, ούτε πρόγραμμα κοινωφελούς εργασίας για έργα αποκατάστασης, αφήνοντας πολλούς κατοίκους χωρίς ευκαιρίες απασχόλησης στη φάση ανάκαμψης».
