Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και ο πόλεμος ο οποίος συνεχίζεται για τρίτη εβδομάδα, έχει επιδεινώσει την ζωή αλλά τις συνθήκες διαβίωσης των πολιτών, που βλέπουν να καταστρέφονται τα πάντα γύρω τους. Μαζί με τα συντρίμμια των σπιτιών τους οι Ουκρανοί βλέπουν και τον κίνδυνο να χάσουν τις δουλειές και τους μισθούς τους από τον πόλεμο.
Τις πρώτες ημέρες μετά τη ρωσική επίθεση, σύμφωνα με τα ουκρανικά μέσα ενημέρωσης, πολλές εταιρείες πλήρωσαν τους μισθούς τους, ακόμη και προκαταβολικά. Αλλά τώρα η κατάσταση αλλάζει, καθώς οι επιχειρήσεις σταματούν τις εργασίες τους και το προσωπικό απλώς «απολύεται».
Ωστόσο, αυτή η επιδείνωση των συνθηκών εργασίας για τους Ουκρανούς κατά τη διάρκεια του πολέμου έχει ήδη νομιμοποιηθεί επίσημα.
Χθες το Κοινοβούλιο της Ουκρανίας ψήφισε νομοσχέδιο για τις συνθήκες εργασίας σε καιρό πολέμου και προβλέπει σημαντική αύξηση της εβδομαδιαίας εργασίας, έως και 60 ώρες, τη δυνατότητα καθυστέρησης των μισθών και την απόλυση ανά πάσα στιγμή
Η αλήθεια είναι ότι στις δύο πρώτες εβδομάδες του πολέμου η οικονομία της Ουκρανίας μειώθηκε στο μισό, πολλές επιχειρήσεις απλά έκλεισαν, ενώ άλλες μείωσαν την παραγωγή τους.
Τα ερωτήματα όμως είναι αμείλικτα για τους εργαζόμενους καθώς οι συνθήκες του πολέμου διαφοροποίησαν ακόμα και τα πιο απλά πράγματα.
Για παράδειγμα, εάν μια εταιρεία λειτουργεί αλλά ένα άτομο απλά δεν μπορεί να φτάσει στο χώρο εργασίας του γιατί βρίσκεται υπό κατοχή ή έχει διαφύγει από τον πόλεμο σε άλλες περιοχές, ποιο είναι το καθεστώς του, μπορεί να απολυθεί και να μην πληρωθεί;
Ή μια άλλη κατάσταση - αν μια εταιρεία κλείσει λόγω του πολέμου, τι πρέπει να κάνουν οι εργαζόμενοι; Θα μπορούσαν να περιμένουν κάποια αμοιβή;
Σύμφωνα με τον δικηγόρο Ρόστισλαβ Κράβετς, που επικαλείται το Strana, μέχρι στιγμής τα θέματα αυτά αντιμετωπίζονται κατά περίπτωση, όμως όλα εξαρτόνται από τον εργοδότη.
Το κενό, ποιος να το περίμενε άλλωστε, για τις εργασιακές σχέσεις σε περίοδο πολέμου, ψήφισε το Ουκρανικό κοινοβούλιο, διαμορφώνοντας ένα περιβάλλον αβεβαιότητας και εργασιακού μεσαίωνα στους εργαζόμενους.
Αρκετές μεγάλες επιχειρηματικές ενώσεις και το Ουκρανικό Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο έστειλαν επιστολή στον Πρόεδρο, στο Κοινοβούλιο και στο Υπουργικό Συμβούλιο με αίτημα να βοηθήσουν τις επιχειρήσεις να επανεκκινήσουν μετά τον πόλεμο. Μεταξύ των προτάσεων, ειδικότερα, περιλαμβάνεται η απελευθέρωση των εργασιακών σχέσεων. Οι επιχειρήσεις επιμένουν στην έγκριση του σχεδίου νόμου που υποβλήθηκε στη Βουλή το περασμένο έτος και προβλέπει την εργασία με συμβάσεις που επέτρεπαν τις γρήγορες απολύσεις.
Όμως η Ουκρανική Βουλή αποφάσισε να ακολουθήσει διαφορετικό δρόμο με το νομοσχέδιο που κατατέθηκε και ψηφίστηκε στις 15 Μαρτίου να προβλέπει ορισμένες καινοτομίες για την περίοδο του στρατιωτικού νόμου.
Συγκεκριμένα, θέλουν να επιτρέψουν στους εργοδότες να μεταθέτουν άτομα σε άλλες θέσεις εργασίας (που δεν καθορίζονται στη σύμβαση) χωρίς τη συγκατάθεσή τους. Προτάθηκε επίσης να καταργηθεί η απαίτηση του Εργατικού Κώδικα να ενημερώνεται ο κόσμος για την αλλαγή των υλικών συνθηκών εργασίας τουλάχιστον δύο μήνες πριν. Μία από τις ρήτρες του νέου σχεδίου νόμου προβλέπει ότι ο εργοδότης μπορεί να απολύσει ένα άτομο κατά τη διάρκεια προσωρινής ανικανότητας προς εργασία ή διακοπών. Επιπλέον, οι εργοδότες θα μπορούν να καθιερώσουν πενθήμερες ή εξαήμερες εργάσιμες εβδομάδες κατά την κρίση τους και η συνολική διάρκεια μιας εβδομάδας εργασίας μπορεί να φτάσει τις 60 ώρες, να αναστείλουν την καταβολή των μισθών, εάν είναι αδύνατη η καταβολή τους λόγω πολέμου, να διακόψουν τη λειτουργία της σύμβασης εργασίας κ.λπ.
Όπως σημειώνει η ΜΚΟ "Κοινωνικό Κίνημα", πρόκειται για σημαντική επιδείνωση των συνθηκών εργασίας για τους Ουκρανούς. Οι επιχειρήσεις, ωστόσο, υποστηρίζουν ότι κατά τη διάρκεια του πολέμου πολλοί κανόνες του Εργατικού Κώδικα είναι απλώς μη ρεαλιστικοί. Για παράδειγμα, πώς μπορεί ένας εργαζόμενος να ειδοποιηθεί δύο μήνες νωρίτερα, αν η κατάσταση αλλάζει σχεδόν κάθε μέρα.
Σύμφωνα με μελέτη της Advanter Group και του Συνδέσμου Επιχειρηματικών Συλλόγων της Ουκρανίας, το 79% των ατόμων που παρακολουθούνται σταμάτησαν εντελώς ή σχεδόν εντελώς την εργασία τους (54% σταμάτησαν εντελώς την εργασία τους), 14% εργάζονται με μερική απασχόληση και 5% μείωσαν τον όγκο παραγωγής. Μόνο το 2% των εταιρειών δήλωσε ότι ο πόλεμος δεν άλλαξε τίποτα στην εργασία τους.
Οι επιχειρήσεις που διέκοψαν τις εργασίες τους σημαίνουν εκατοντάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας, οι οποίες "παγώνουν" για αόριστο χρονικό διάστημα.
Σύμφωνα με τον επικεφαλής της γραμματείας του συμβουλίου των επιχειρηματιών στο υπουργικό συμβούλιο Αντρίι Ζαμπλόφσκι, η επιχείρηση δεν έχει ενιαίο αλγόριθμο τώρα - κάποιος στέλνει τους ανθρώπους σε άδεια (με δικά τους έξοδα ή εν μέρει με αμοιβή), κάποιος τους μεταφέρει σε εργασία από το σπίτι, κάποιος κατάφερε να διατηρήσει όλες τις θέσεις εργασίας και τους μισθούς συνήθως οι επιχειρήσεις πληροφορικής.
«Ορισμένες εταιρείες, μαζί με τους μισθούς του Φεβρουαρίου, κατέβαλαν επίσης βοήθεια στους εργαζόμενους. Όσον αφορά τους μισθούς του Μαρτίου, πολλά θα εξαρτηθούν από την κατάσταση των επιχειρήσεων. Αν και ορισμένες μεγάλες εταιρείες θα συνεχίσουν σίγουρα να πληρώνουν μισθούς», δήλωσε ο Ζαμπλόφσκι.
Σύμφωνα με την έρευνα της Advanter Group και του Συνδέσμου Επιχειρηματικών Συλλόγων της Ουκρανίας, το 33% των επιχειρήσεων που συμμετείχαν στην έρευνα έχουν ήδη μειώσει το προσωπικό τους ή σχεδιάζουν να το κάνουν.
Το πόσες ακριβώς εταιρείες στέλνουν ανθρώπους σε άδεια άνευ αποδοχών είναι άγνωστο - για προφανείς λόγους οι επιχειρήσεις δεν αποκαλύπτουν πολλά για τέτοιες "αποφάσεις προσωπικού".
Ταυτόχρονα, πολλοί επιχειρηματίες λένε ότι θα πλήρωναν ευχαρίστως τους μισθούς των εργαζομένων τους, αλλά δεν έχουν τίποτα για να τους πληρώσουν.