«Διπλωματία είναι να ακούς τι χρειάζεται ο συνομιλητής σου», είχε πει κάποτε ο πρώην υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Κόλιν Πάουελ.
Ωστόσο, οι συνομιλίες που στοχεύουν στον τερματισμό του πολέμου που εξαπέλυσε η Ρωσία στην Ουκρανία, θα καταφέρουν να δώσουν στον ηγέτη κάθε πλευράς αυτό που επιθυμεί;
Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι, επέμεινε ότι ένα τετ α τετ με τον Βλαντιμίρ Πούτιν είναι ο μόνος τρόπος για να τερματιστούν οι εχθροπραξίες που ξεκίνησαν στις 24 Φεβρουαρίου.
Η έκκλησή του αυτή, όμως, έρχεται σε αντίθεση με την απόμακρη θέση του Κρεμλίνου, το οποίο την περασμένη εβδομάδα δήλωσε απλώς ότι μια τέτοια συνάντηση θα ήταν «εννοιολογικά δυνατή».
Οι αξιωματούχοι του Κιέβου και της Μόσχας αυτή την εβδομάδα φάνηκαν πιο θετικοί, με τον Ρώσο υπουργό Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ να αναφέρει την Τετάρτη (16/3) ότι οι δύο πλευρές είναι «κοντά σε συμφωνία».
Παράλληλα, ο Ζελένσκι υποστήριξε ότι οι απαιτήσεις της Ρωσίας είναι τώρα «πιο ρεαλιστικές».
Από την άλλη, «φωτιά» στο διπλωματικό παρασκήνιο έβαλε ένα δημοσίευμα των financial Times, το οποίο μίλησε για ένα πρώτο προσχέδιο συμφωνίας 15 σημείων ανάμεσα στις δύο χώρες, ωστόσο και οι δύο πλευρές σχολίασαν επιφυλακτικά τα όσα ήρθαν στο φως.
Το Newsweek δημοσίευσε τις απαντήσεις ορισμένων ειδικών, σχετικά με το αν πιστεύουν ότι υπήρξε πραγματική διπλωματική πρόοδος αυτή την εβδομάδα, αλλά και για το... πώς θεωρούν ότι θα μπορούσε να τελειώσει ο πόλεμος.
Οι περισσότεροι εξέφρασαν αμφιβολίες ότι οι παρούσες διαπραγματεύσεις θα κατορθώσουν να δώσουν τέλος στον πόλεμο, ενώ άλλο πιστεύουν ότι η παραδοχή του Ζελένσκι ότι το Κίεβο δεν θα ενταχθεί στο ΝΑΤΟ - βασικό αίτημα της Μόσχας - είναι απίθανο να αλλάξει την κατάσταση.
-
1. Rose Gottemoeller: Πρώην Αναπληρωτής Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ
«Χαίρομαι που φαίνεται να προχωρούν, και το κάνουν αθόρυβα - η "διπλωματία μεγαφώνων" δεν λειτουργεί. Χάρηκα που άκουσα τον Ρώσο υπουργό Εξωτερικών Λαβρόφ να λέει ότι οι διαπραγματευτές χρειάζονται απλώς ένα ήσυχο μέρος για να εργαστούν.
Δεν ξέρω ποια θα είναι η θέση του Προέδρου Ζελένσκι για τα εδάφη, αυτό θα εξαρτηθεί από τον ίδιο και την κυβέρνησή του. Αυτό που έχω πει, είναι ότι είναι σημαντικό να θυμόμαστε, πως ό,τι κι αν συμβαίνει υπό πίεση και εξαναγκασμό, δεν χρειάζεται να το αναγνωρίσουμε.
«Στα 70 χρόνια ύπαρξης της ΕΣΣΔ, εμείς, οι Ηνωμένες Πολιτείες, ποτέ δεν αναγνωρίσαμε ότι οι χώρες της Βαλτικής, η Εσθονία, η Λετονία και η Λιθουανία, ήταν μέρος της ΕΣΣΔ. Είναι τώρα, και οι τρεις, μέλη του ΝΑΤΟ και της ΕΕ».
-
2. Michal Baranowski: Διευθυντής Γραφείου Βαρσοβίας, German Marshall Fund
«Είμαι ιδιαίτερα δύσπιστος ότι ο τρέχων γύρος συνομιλιών θα τερματίσει τον πόλεμο. Αυτός ο πόλεμος δεν αφορούσε ποτέ την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ για τον Βλαντιμίρ Πούτιν. Ανησυχώ ότι από τη σκοπιά της Ρωσίας, οι συνομιλίες ίσως έχουν σκοπό να κερδίσουν χρόνο για τους Ρώσους, ώστε ο στρατός να ανασυνταχθεί.
Οι συνομιλίες είναι επίσης ένας τρόπος για τη Ρωσία να δώσει στη Δύση μια ψεύτικη ελπίδα για κατάπαυση του πυρός και χαμηλότερα δυτικά κίνητρα για περαιτέρω κυρώσεις και στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία.
Θα περάσει πολύς καιρός μέχρι να αρχίσουμε να βλέπουμε πώς μπορεί να τελειώσει όλο αυτό. Δυστυχώς, ανησυχώ ότι θα χειροτερέψει πριν βελτιωθεί. Στο τέλος, η Δύση και η Ουκρανία πρέπει να αρνηθούν στη Ρωσία τη νίκη.
Αυτό είναι δυστυχώς δύσκολο να οριστεί, αλλά το να έχουμε μια Ουκρανία που αναγκάζεται να αποδεχθεί την ουδετερότητα στην κάννη του ρωσικού όπλου, θα σήμαινε πράγματι ρωσική νίκη».
-
3. David Rivera: Επίκουρος Καθηγητής Κυβέρνησης, Hamilton College, Clinton (NY)
«Μια απλή υπόσχεση του Προέδρου Ζελένσκι ότι η Ουκρανία δεν θα επιδιώξει την ένταξη στο ΝΑΤΟ δεν θα είναι αρκετή για να παρακινήσει τη Ρωσία να τερματίσει την εισβολή της.
Ο Πούτιν έχει καταστήσει σαφές, ότι οι φιλοδοξίες του σχετικά με την Ουκρανία υπερβαίνουν κατά πολύ την επίσημη ουδετερότητά της και την πιθανή ένταξη στη συμμαχία.
Ήταν η πιθανότητα ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όχι το ΝΑΤΟ, που οδήγησε στην πρώτη του σημαντική στρατιωτική επίθεση εναντίον της Ουκρανίας το 2014.
Στην ομιλία του την Τρίτη... Ο Πούτιν κατέστησε σαφές ότι η αποφασιστικότητά του να φέρει την Ουκρανία πλήρως στη στρατηγική, οικονομική και πολιτιστική τροχιά της Μόσχας παραμένει μεγάλη.
Μόνο η ήττα στο πεδίο της μάχης ή η απομάκρυνση του Πούτιν από την εξουσία θα έχει ως αποτέλεσμα την αποχώρηση των ρωσικών στρατευμάτων από τα κατεχόμενα ουκρανικά εδάφη».
-
4. Andrew Latham: Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων, Macalester College, Saint Paul, (MN)
«Καμία πλευρά δεν είναι ακόμη έτοιμη για σοβαρές διαπραγματεύσεις. Για να συμβεί αυτό, δεδομένου ότι καμία τους δεν πρόκειται απλώς να παραδοθεί, αμφότερες θα πρέπει να έχουν φτάσει στο σημείο εξάντλησης στο οποίο πιστεύουν ότι δεν μπορούν να νικήσουν.
Οποιαδήποτε συμφωνία θα απαιτούσε κάποια μορφή ουδετερότητας για την Ουκρανία, που θα συνεπαγόταν τη μη ένταξη ούτε στο ΝΑΤΟ ούτε στην ΕΕ, καθώς και να τη «γλυτώσει» ο Πούτιν και αποφύγει να δικαστεί για εγκλήματα πολέμου, που θα επιτρέψει την επιστροφή κάποιας φαινομενικής κανονικότητας στη Ρωσία.
Ο Ζελένσκι πρέπει να είναι προσεκτικός όσον αφορά από τι παραιτείται. Το ίδιο και ο Πούτιν. Δεν μπορεί να βγει από αυτό χωρίς τουλάχιστον να φανεί στο εσωτερικό του κοινό ότι "η Ρωσία κέρδισε"».
-
5. Clifford Brown: Καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης, Union College (NY)
«Είμαι δύσπιστος όσον αφορά την πρόοδο στις ειρηνευτικές συνομιλίες. Δεδομένης της ομιλίας του Πούτιν, νομίζω ότι έχει αρχίσει να συμβιβάζεται με το γεγονός ότι το Σχέδιο Α δεν λειτούργησε, αλλά δεν είναι πρόθυμος να παραδεχτεί στον εαυτό του ότι τα πράγματα ξεπερνούν τις δυνατότητές του.
Ο Ζελένσκι προφανώς δεν μπορεί να εγκαταλείψει τα όπλα του ή το να δεχθεί εξωτερικό στρατιωτικό υλικό και βοήθεια πληροφοριών.
Η Ρωσία θα μπορούσε τελικά να συμφωνήσει να φύγει, αλλά ο Πούτιν θα έπρεπε να έχει κάτι να δείξει για τις τεράστιες προσπάθειες της Ρωσίας και το κόστος ζωής, εξοπλισμού και θησαυρού.
Ο Πούτιν θέλει το έδαφος, αλλά αυτό είναι και το σημείο τριβής. Η Ουκρανία θέλει πίσω το έδαφός της, αλλά η Ρωσία προφανώς δεν μπορεί να διαπραγματευτεί μια διευθέτηση αφήνοντάς της λιγότερη γη από αυτή που είχε πριν από τον πόλεμο.
«Απλώς δεν βλέπω μια διευθέτηση έως ότου ο ίδιος ο πόλεμος καθορίσει τη δομή των διαπραγματευτικών θέσεων πολύ πιο ξεκάθαρα από ό,τι συμβαίνει τώρα».
-
6. Douglas Page: Επίκουρος Καθηγητής Πολιτικών Επιστημών, Κολλέγιο Gettysburg (PA)
«Πιστεύω ότι είναι πολύ νωρίς για να πούμε πώς θα εξελιχθούν οι διπλωματικές προσπάθειες. Η πιθανή ήττα της Ρωσίας στην Ουκρανία μπορεί να δώσει κίνητρο για συνομιλίες διευθέτησης και/ή περαιτέρω κλιμάκωση της βίας από τον Πούτιν.
Μια συμφωνία σχετικά με την ένταξη στο ΝΑΤΟ θα μπορούσε να βοηθήσει στην προώθηση μιας ειρηνευτικής διευθέτησης, αλλά η επιθετικότητα του Πούτιν αυξάνει την πιθανότητα να σταματήσουν οι συνομιλίες και να αποσυρθούν».
-
7. William Muck: Καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης, North Central College, Naperville (IL)
«Τόσο ο Ζελένσκι όσο και ο Μπάιντεν έχουν μιλήσει τακτικά για τη σύγκρουση ως μια υπαρξιακή μάχη για την ελευθερία και τη δημοκρατία στον κόσμο.
Δεδομένης της σοβαρότητας αυτού που διακυβεύεται για την υπεράσπιση της δημοκρατίας στην Ουκρανία, φαίνεται απίθανο ο Ζελένσκι να μπορέσει να εγκαταλείψει μεγάλα κομμάτια της επικράτειάς του.
Ο άλλος σημαντικός παράγοντας για μια συμφωνία είναι ο διαχωρισμός του τι θέλει η κάθε πλευρά από το τι θα δεχτεί.
Οι συνθήκες στο έδαφος είναι πιθανό να καθορίσουν ποιος θα "ραγίσει" πρώτος. Θα ισοπεδώσει ο ανελέητος ρωσικός βομβαρδισμός τον πληθυσμό της Ουκρανίας ή ο παγκόσμιος οικονομικός πόλεμος θα "γονατίσει" τη ρωσική οικονομία;
Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα είναι πιθανό να καθορίσει ποιος θα είναι πιο επιδεκτικός να αναθεωρήσει τη θέση του στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων».
-
8. Peter Rutland: Καθηγητής Ρωσικών, Ανατολικοευρωπαϊκών και Ευρασιατικών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Wesleyan (CT)
Η εξασφάλιση μιας ουκρανικής δέσμευσης για την ελβετική ή αυστριακή ουδετερότητα είναι κάτι που η κυβέρνηση του Κιέβου θα μπορούσε να αποδεχθεί και ότι η Ρωσία θα μπορούσε να κηρύξει νίκη, καθώς η Ουκρανία δεν ήταν πρόθυμη να αναλάβει μια τέτοια δέσμευση πριν από τις 24 Φεβρουαρίου».
Η Ουκρανία πιθανότατα θα πρέπει επίσης να συμφωνήσει να μην επιτρέψει σε ξένες χώρες να δημιουργήσουν στρατιωτικές βάσεις στο έδαφός τους.
Το πρόβλημα ωστόσο βρίσκεται στις βοηθητικές συνθήκες. Πιθανώς όλα τα ρωσικά στρατεύματα να αποσυρθούν από εκεί που βρίσκονταν πριν από τις 24 Φεβρουαρίου.
Τις τελευταίες ημέρες η Ρωσία επιμένει να αναγνωρίσει η Ουκρανία νομικά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία και την ανεξαρτησία των δημοκρατιών του Ντόνετσκ και του Λουχάνσκ, την οποία το Κίεβο αρνείται να παραχωρήσει.
Έτσι η Ρωσία θα πρέπει να απορρίψει αυτήν την απαίτηση εάν πρόκειται να συμβεί αυτή η ειρηνευτική συμφωνία».
-
9. Ian Johnson: Επίκουρος Καθηγητής Στρατιωτικής Ιστορίας, Πανεπιστήμιο Notre Dame, South Bend, (IA)
«Ο Πρόεδρος Ζελένσκι φαινόταν να σκέφτεται μια ειρηνευτική συμφωνία με όρους που μπορεί να μοιάζουν με «Φινλανδοποίηση». Ο όρος, που χρησιμοποιείται για να περιγράψει τη θέση της Φινλανδίας στον Ψυχρό Πόλεμο, σήμαινε ανεξαρτησία, αλλά με περιορισμούς στην εξωτερική πολιτική της Φινλανδίας, ιδιαίτερα στην ικανότητά της να ενεργεί ενάντια στα σοβιετικά συμφέροντα.
Μια τέτοια συμφωνία μπορεί να απαιτήσει από την Ουκρανία να δεσμευτεί ότι δεν θα ενταχθεί στο ΝΑΤΟ και ίσως να παραχωρήσει βαθμούς ελέγχου σε περιοχές της Ανατολικής Ουκρανίας που κατέχονται από τη Ρωσία.
Ωστόσο, υπάρχουν σημαντικά εμπόδια για την επίτευξη συμφωνίας αυτού του είδους, καθώς θα ήταν πολύ μακριά από τον δεδηλωμένο στόχο του Πούτιν για «αποναζισμό και αποστρατιωτικοποίηση» της Ουκρανίας.
Θα ήταν επίσης ένα "πικρό χάπι" για την Ουκρανία να "καταπιεί" μετά τις πολύ καλύτερες από τις αναμενόμενες στρατιωτικές επιδόσεις της μέχρι σήμερα».
-
10. Katie Laatikainen: Καθηγήτρια Πολιτικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Adelphi (NY)
«Οι συζητήσεις αυτή τη στιγμή επικεντρώνονται σίγουρα σε μια κατάπαυση του πυρός παρά σε ένα τελικό συμπέρασμα κατόπιν διαπραγματεύσεων. Είναι πολύ δύσκολο να διαπραγματευτεί κανείς μια ειρήνη όταν συνεχίζουν να πετούν σφαίρες και πύραυλοι.
«Πιστεύω ότι ένα από τα κέρδη που ο Πούτιν θα ήθελε να είχε αναγνωρίσει είναι οι αλυτρωτικοί ισχυρισμοί που έχει στις περισσότερες ρωσικές περιοχές της Ουκρανίας, που βρίσκονται τώρα υπό τον έλεγχο του ρωσικού στρατού. Αλλά αυτό θα είναι πολύ πιο δύσκολο από την σχεδιασμένη προσάρτηση της Κριμαίας το 2014.
Το γεγονός ότι η εισβολή δεν αντιμετωπίστηκε με τους Ρωσόφωνους Ουκρανούς να υποστηρίζουν τη ρωσική κατοχή καθιστά αυτόν έναν πολύ πιο δύσκολο στόχο.
Έτσι, τα περιγράμματα μιας τελικής ειρηνευτικής συμφωνίας θα χρειαστούν πολύ χρόνο, και τα ουσιαστικά στοιχεία είναι δύσκολο να διακριθούν, επειδή αυτή η σύγκρουση έχει επίσης τεθεί ως "δοκιμασία" της φιλελεύθερης διεθνούς τάξης».