Την εποχή που η Τζόρτζια Μελόνι ανέλαβε τη διακυβέρνηση της Ιταλίας το 2022, οι δυτικές ελίτ έτρεφαν αμφιβολίες για μία πρωθυπουργό που στο παρελθόν είχε εκδηλώσει θαυμασμό για τον φασισμό.
Ωστόσο, δύο χρόνια μετά, η ακροδεξιά πολιτικός πέτυχε ένα πολιτικό κατόρθωμα. Έπεισε τους δυτικούς ηγέτες για την αταλάντευτη υποστήριξή της στον αγώνα της Ουκρανίας κατά της Ρωσίας, ενώ εκμεταλλεύτηκε το κύρος για να αναδειχθεί σε μια ηγετική θέση μεταξύ των δυνάμεων της Δεξιάς στην Ευρώπη, αναφέρει σε δημοσίευμα του το Politico και στη συνέχεια εξηγεί το σκεπτικό.
Τι κατάφερε η Μελόνι μέσα σε 2 χρόνια
Ήταν η πίεση της Μελόνι, μεταξύ άλλων δεξιών ηγετών, που ανάγκασε τις Βρυξέλλες να καταργήσουν τους προγραμματισμένους περιορισμούς στη χρήση φυτοφαρμάκων και να περιορίσουν τη δέσμη μέτρων για το κλίμα. Ήταν επίσης η πίεση της Μελόνι, σε μεγάλο βαθμό, που άλλαξε τη στάση της Ευρώπης στο μεταναστευτικό από μια στάση που επικεντρωνόταν στο άσυλο και την ανακατανομή μεταξύ των κρατών της ΕΕ, προς την πληρωμή τρίτων χωρών για να κρατήσουν τους μετανάστες εκτός των συνόρων της Ε.Ε.
Και συνεχίζει να ασκεί μια αθόρυβη αλλά ισχυρή επιρροή σε κορυφαίους πολιτικούς της ΕΕ, όπως η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Την Κυριακή, η Μελόνι πέταξε για την Αίγυπτο δίπλα στη φον ντερ Λάιεν καθώς αυτή υπέγραψε μια συμφωνία για το μεταναστευτικό, σύμφωνα με την οποία η ΕΕ θα καταβάλει στο Κάιρο έως και 7,4 δισεκατομμύρια ευρώ για να στηρίξει τα κρατικά οικονομικά και να περιορίσει τη μετανάστευση.
Σε ένδειξη της επιρροής και του βασικού ρόλου της Μελόνι στη διαμόρφωση της πορείας της ΕΕ προς μια στροφή προς τα δεξιά στη μετανάστευση – και της πολιτικής εξάρτησης της φον ντερ Λάιεν από αυτήν – είναι και πάλι μαζί της για να υπογράψει μια τέτοια συμφωνία, μετά από ένα παρόμοιο ταξίδι στην Τυνησία το 2023.
Παρόλα αυτά, η επιρροή της Μελόνι έχει πολλά περιθώρια περαιτέρω αύξησης.
Τον Ιούνιο, οι Ευρωπαίοι ψηφίζουν στις Ευρωεκλογές, οι οποίες είναι πιθανό να οδηγήσουν σε ένα διευρυμένο δεξιό μπλοκ στην Ευρωβουλή, σύμφωνα με τη δημοσκόπηση του «Politico». Η Ιταλίδα πρωθυπουργός είναι έτοιμη να γίνει η πνευματική ηγέτιδα αυτού του μπλοκ, ωθώντας τις Βρυξέλλες προς τα Δεξιά σε όλα, από τη μεταναστευτική πολιτική μέχρι την Πράσινη Συμφωνία, ένα φιλόδοξο νομοθετικό πακέτο για το κλίμα που έχει γίνει σάκος του μποξ για τη Δεξιά.
Οι επικριτές σπεύδουν να διαψεύσουν την υπόθεση της επιρροής του Μελόνι στην παγκόσμια σκηνή. Παρά τα αισιόδοξα πρωτοσέλιδα, η οικονομία της Ιταλίας έχει κολλήσει σε δεύτερη ταχύτητα, αποδυναμώνοντας την αξιοπιστία της Ρώμης σε μεγάλες πολιτικές αποφάσεις. Και παρά την τρέχουσα θλιβερή κατάσταση των γαλλογερμανικών σχέσεων, το Παρίσι και το Βερολίνο εξακολουθούν, από δομική άποψη, να δίνουν τον ρυθμό της ευρωπαϊκής πολιτικής, με την Πολωνία υπό τον πρωθυπουργό Ντόναλντ Τουσκ να αποτελεί έναν ολοένα και πιο κρίσιμο παίκτη.
Οι αντίπαλοι στην Ιταλία προειδοποιούν επίσης ότι η κυβέρνηση Μελόνι χρησιμοποιεί μια εκστρατεία κατά των παρένθετων κυήσεων για να υπονομεύσει αθόρυβα τα δικαιώματα των LGBTQ+. «Όπως είναι αναμενόμενο από ένα συντηρητικό δόγμα τύπου ‘Θεός, πατρίδα, οικογένεια’, η Μελόνι και το κόμμα της είναι εδώ και καιρό εχθρικοί προς την προώθηση της ισότητας των ΛΟΑΤΚΙ+ στο πεδίο της οικογενειακής ζωής, αντιδρώντας σθεναρά στην ομοφυλοφιλική γονεϊκότητα», έγραψε ο Andrea Carlo, ένας βρετανοϊταλός ερευνητής, σε ένα δημοσίευμα για το POLITICO πέρυσι.
Τον Νοέμβριο, οι Αμερικανοί ψηφοφόροι θα επιλέξουν μεταξύ του νυν προέδρου Τζο Μπάιντεν και του πρώην προέδρου Ντόναλντ Τραμπ. Εάν επικρατήσει ο πρώτος, η Μελόνι μπορεί κάλλιστα να συνεχίσει μια σχέση, που, τόσο ο Λευκός Οίκος όσο και το ίδιο της το γραφείο ορίζουν ως «θετική». Αν είναι ο Τραμπ νικητής, θα μπορούσε να εξαργυρώσει μήνες διακριτικών προσπαθειών για να προσεταιριστεί τη δεξιά της «MAGA», να γίνει ένας Ευρωπαίος σύμμαχος λιγότερο τοξικός από τον Βίκτορ Όρμπαν της Ουγγαρίας – ένα είδος Μάγκι Θάτσερ με Ρόναλντ Ρίγκαν.
«Είναι μακράν στην Ιταλία η πιο κοντινή πολιτικός στον Τραμπ», δήλωσε ο Μάρκο Νταμιλάνο, ένας Ιταλός πολιτικός αναλυτής. «Και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η κυβέρνησή της θα ήταν στην καλύτερη θέση» για να οικοδομήσει δεσμούς με την κυβέρνηση Τραμπ.
Παρά την πρόσφατη εκλογική ήττα της στη Σαρδηνία, η δημοτικότητα της Μελόνι -41%- παραμένει εξαιρετικά υψηλή για πρωθυπουργό της Ιταλίας δύο χρόνια μετά την ανάληψη των καθηκόντων της. Το ερώτημα λοιπόν είναι: Τι θα κάνει με το πολιτικό της κεφάλαιο, και θα παραμείνει πιστή στο φιλοουκρανικό, φιλονατοϊκό στρατόπεδο σε περίπτωση που ο Τραμπ επιστρέψει στον Λευκό Οίκο και γίνει η Πρωθιέρεια της ευρωπαϊκής Δεξιάς;
Προς το παρόν, η Μελόνι αποδεικνύεται ιδιαίτερα επιδέξια στην ιταλική διπλωματική παράδοση να παίζει και στις δύο πλευρές. Αντί να γίνει ένας ευρωπαϊκός μπαμπούλας αλά Όρμπαν, η Μελόνι παρέμεινε μέσα στη σκηνή, ενώ άσκησε αυξανόμενη επιρροή στην πολιτική της ΕΕ τα τελευταία δύο χρόνια.
Τραμπ ή Μπάιντεν; Και τους δύο!
Κληθείς να περιγράψει το αποτέλεσμα που θα προτιμούσε για τις προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ, ο Nicola Procaccini, ο οποίος ηγείται της ομάδας της Μελόνι στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, δήλωσε: «Ελπίζουμε ότι ο Τραμπ θα κερδίσει», αν και έσπευσε να ακολουθήσει τη δήλωση αυτή με τη φράση: «Αλλά προφανώς η Τζόρτζια είναι επίσης η ηγέτιδα της ιταλικής κυβέρνησης και έχει πολύ καλή σχέση με τον πρόεδρο των ΗΠΑ, τον Τζο Μπάιντεν».
Το στρατόπεδο της Μελόνι προσπαθεί να τα έχει και τα δύο. Από τη μία πλευρά, κάνει πολλά για να διασφαλίσει ότι τα διαπιστευτήριά της υπέρ της Ουκρανίας και του ΝΑΤΟ είναι σε καλή κατάσταση, συμπεριλαμβανομένου του ταξιδιού της στο Κίεβο κατά τη δεύτερη επέτειο της ρωσικής εισβολής τον Φεβρουάριο και της φιλοξενίας μιας ειδικής, εστιασμένης στην Ουκρανία, συνάντησης των χωρών της G7 τον ίδιο μήνα.
Από την άλλη, κάνει ό,τι μπορεί για να φλερτάρει τους αντι-ουκρανικούς MAGA Ρεπουμπλικάνους, δημιουργώντας δεσμούς με το στρατόπεδο του Τραμπ χάρη σε μέλη του ακροδεξιού κόμματός της Αδελφοί της Ιταλίας που εδρεύουν στη Φλόριντα.
Η Μελόνι συγκέντρωσε πλήθος κόσμου όταν συμμετείχε στο CPAC 2020 στη Φλόριντα. Και το στρατόπεδό της εργάζεται σκληρά για να οικοδομήσει δεσμούς με το περιβάλλον του Τραμπ στις Ηνωμένες Πολιτείες. «Ως ηγέτιδα μιας μεγάλης ευρωπαϊκής οικονομίας, θα ήταν το σημείο αναφοράς για τον Τραμπ στην Ευρώπη», υποστήριξε ο Αντρέα ντι Τζουζέπε, βουλευτής των Αδελφών της Ιταλίας που εδρεύει στη Βόρεια Αμερική και είναι υπεύθυνος για την προσέγγιση των Ρεπουμπλικάνων.
Το άνοιγμα της Μελόνι προς τον Τραμπ είναι βέβαιο ότι θα βαθύνει την καχυποψία μεταξύ των πιο ένθερμων συμμάχων της Ουκρανίας στην Ευρώπη σχετικά με τη μακροπρόθεσμη θέση της, ιδίως αφότου η Ιταλίδα πρωθυπουργός πιάστηκε να διαμαρτύρεται τον περασμένο Νοέμβριο για «κόπωση της Ουκρανίας» σε έναν Αφρικανό ηγέτη, ο οποίος αποδείχθηκε ότι ήταν φαρσέρ.
Η Μελόνι «κοντρόλαρε» τον Όρμπαν
Αλλά εν μέσω μιας αντιπαράθεσης μεταξύ των Βρυξελλών και της Ουγγαρίας για τη βοήθεια προς την Ουκρανία, η Μελόνι ήταν αυτή που βοήθησε να πεισθεί ο Όρμπαν να υπογράψει ένα πακέτο βοήθειας ύψους 50 δισεκατομμυρίων ευρώ για την Ουκρανία – ένα επίτευγμα που είχε τις ρίζες του σε μια πολύμηνη επίθεση γοητείας για να προσεταιριστεί τον επαναστατημένο ηγέτη.
Η Μελόνι ήταν η πρωταγωνίστρια στη συνάντηση του Όρμπαν με συντηρητικές προσωπικότητες στη Βουδαπέστη τον περασμένο Σεπτέμβριο. Οι δύο ηγέτες μοιράστηκαν στη συνέχεια κοινή δήλωση με την οποία καταδίκασαν την επιθετικότητα της Ρωσίας στην Ουκρανία – μια απόδειξη της επιρροής της Μελόνι.
Όσοι έχουν ασχοληθεί στενά με τη Μελόνι επισημαίνουν μια βασική διαφορά μεταξύ αυτής και ανθρώπων όπως ο Όρμπαν ή ο πρώην πρωθυπουργός της Πολωνίας, Ματέους Μοραβιέτσκι. Είναι σχολαστική στο να μην ξεπεράσει τις κόκκινες γραμμές της Ε.Ε όσον αφορά στο κράτος δικαίου ή να μην φανεί μη πιστή στην -υπό την ηγεσία των ΗΠΑ- τάξη του ΝΑΤΟ.
Εδώ θα πρέπει να προστεθεί η κατανόηση των ξένων γλωσσών -ανώτερη από πολλούς προκατόχους της- και τον νικηφόρο, ανεπίσημο τρόπο της στις διεθνείς συναντήσεις (είναι γνωστή για την τοποθέτηση της μολυβοθήκης της, σαν μαθήτρια, μπροστά της κατά τη διάρκεια των συγκεντρώσεων των ηγετών) και έχετε ένα υψηλό υπόδειγμα της ιταλικής διπλωματίας.
Πώς η φον ντερ Λάιεν εξαρτάται από τη Μελόνι
Εάν η φον ντερ Λάιεν πάει για μια δεύτερη θητεία, θα έχει πιθανότατα να αντιμετωπίσει ένα Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο όπου, σύμφωνα με τη δημοσκόπηση του POLITICO, τα δεξιά κόμματα θα κατέχουν σημαντικά περισσότερες έδρες από ό,τι κατά τη διάρκεια αυτής της θητείας- και όπου η Μελόνι, για άλλη μια φορά, είναι πιθανό να διαδραματίσει κρίσιμο ρόλο.
Η επιρροή του Μελόνι στις υποθέσεις της ΕΕ φαίνεται ότι θα αυξηθεί τους επόμενους μήνες. Και η φον ντερ Λάιεν θα χρειαστεί την υποστήριξη της Μελόνι για να εξασφαλίσει μια ειδική πλειοψηφία μεταξύ των άλλων 26 ηγετών της ΕΕ υπέρ της χορήγησης δεύτερης θητείας της.
Ως μέλος της μεγαλύτερης ομάδας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, η φον ντερ Λάιεν είναι πιθανό να έχει την αυτόματη υποστήριξη 12, ενδεχομένως 13 συντηρητικών ηγετών, εάν η Μαρίγια Γκάμπριελ γίνει πρωθυπουργός της Βουλγαρίας πριν από τις εκλογές. Όμως, προκειμένου να καλύψει το όριο των 15 χωρών για την ειδική πλειοψηφία, θα χρειαστεί την υποστήριξη τουλάχιστον δύο ακόμη ηγετών που δεν είναι του ΕΛΚ.
Σύμφωνα με το ίδιο στέλεχος του ΕΛΚ που μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας, οι δύο ηγέτες, στην υποστήριξη των οποίων θα βασιστεί πιθανότατα η φον ντερ Λάιεν για να εξασφαλίσει δεύτερη θητεία, είναι ο Πετρ Φιάλα, πρωθυπουργός της Τσεχίας, και ο Μελόνι.
Εξ ου και το πυρετώδες πρόγραμμα ταξιδιών της φον ντερ Λάιεν στην Ιταλία. Βρέθηκε στη Ρώμη δύο φορές το 2023 και μία στις αρχές του 2024, δύο φορές στην Εμίλια Ρομάνια και μία φορά στη Λαμπεντούζα, ένα hotspot για τους μετανάστες που φτάνουν με βάρκες στα ανοιχτά της Σικελίας, σε συνδυασμό με αρκετές κατ’ ιδίαν συναντήσεις στο περιθώριο διεθνών συνεδρίων.
«Η Μελόνι είναι αναπόφευκτη, αν η φον ντερ Λάιεν θέλει να είναι σίγουρη ότι διαθέτει ειδική πλειοψηφία στο Συμβούλιο», δήλωσε ο πράκτορας. «Τα συνεχή ταξίδια στην Ιταλία τα λένε όλα».
Παρόλο που η δεξιά κομματική ομάδα της Μελόνι δεν θα είναι η μεγαλύτερη στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (είναι πιθανό η πρωτιά να παραμείνει στο ΕΛΚ, το οποίο βρίσκεται σε πορεία να συγκεντρώσει 177 έδρες, σύμφωνα με τη δημοσκόπηση του POLITICO), θεωρείται όλο και περισσότερο ως ιδεολογικός μοχλός που πιέζει το ΕΛΚ προς τα δεξιά. Όπως και η φον ντερ Λάιεν, ο πρόεδρος του ΕΛΚ Μάνφρεντ Βέμπερ έχει φλερτάρει τη Μελόνι κατά τη διάρκεια μιας σειράς κατ’ ιδίαν συναντήσεων, τροφοδοτώντας τη συζήτηση ότι η ιταλίδα πρωθυπουργός θα μπορούσε να κάνει μια προσπάθεια να ενταχθεί στη συντηρητική ομάδα.
Στελέχη του ΕΛΚ διαψεύδουν το ενδεχόμενο επίσημης ένταξης της Μελόνι στην ομάδα τους. Αλλά δεν υπάρχει καμία απαγόρευση για ad hoc συμμαχίες με το συντηρητικό μπλοκ – μια ιδέα που ο Procaccini, συμπρόεδρος της ομάδας, φαίνεται να ασπάζεται.
«Έχω μια πολύ ειλικρινή συζήτηση καθημερινά με τον Μάνφρεντ Βέμπερ», δήλωσε. «Έχουμε πολλά κοινά σημεία με το ΕΛΚ. Έχουμε επίσης κοινή στρατηγική. Οι πλειοψηφίες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν είναι ίδιες με εκείνες στα εθνικά κοινοβούλια – μπορούν να αλλάξουν με κάθε ψηφοφορία».
Το «όνειρο» της Μελόνι
Η Μελόνι μπορεί επίσης να προεδρεύσει μιας σημαντικά μεγαλύτερης ομάδας των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών, εάν το κόμμα Fidesz του Όρμπαν ενταχθεί, φέρνοντας μαζί του τουλάχιστον 12 βουλευτές (το Fidesz εκδιώχθηκε από το ΕΛΚ το 2019). Ενώ ο Procaccini δήλωσε ότι είναι «πολύ νωρίς για να πούμε» αν το Fidesz θα μπορούσε να ενταχθεί στο ECR, είπε ότι η απόφαση θα ληφθεί μετά τις εκλογές, εάν το Fidesz υποβάλει επίσημη πρόταση για ένταξη.
Με το Fidesz στο πλευρό της, η Μελόνι -ως ηγέτιδα μιας χώρας της G7- θα προεδρεύει μιας διευρυμένης δεξιάς παράταξης στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η οποία θα μπορούσε να σχηματίσει ad hoc συμμαχίες με την ακροδεξιά ομάδα ID.
«Η ίδια [η Μελόνι] ήταν σαφής σχετικά με το τι θέλει να κάνει», δήλωσε ο Λέο Γκορέτι, ειδικός στην ιταλική εξωτερική πολιτική στο Ινστιτούτο Διεθνών Υποθέσεων της Ρώμης. «Θέλει να φέρει κοντά τους συντηρητικούς και τους εθνικιστές, αντικατοπτρίζοντας τις τάσεις του δικού της κεντροδεξιού συνασπισμού».
Ερωτηθείς για το πώς η Μελόνι θα μπορούσε να ασκήσει τη νεοαποκτηθείσα επιρροή της στην ευρωπαϊκή και παγκόσμια σκηνή μετά τις ευρωεκλογές, ένας άλλος αξιωματούχος του ΕΛΚ δήλωσε, υπό τον όρο της ανωνυμίας: «Ως πρωθυπουργός και πρόεδρος του ECR, θα απαιτήσει πράγματα, πιθανότατα ένα πολύ μεγάλο χαρτοφυλάκιο για τον Ιταλό Ευρωπαίο επίτροπο».
Το αν αυτό θα συμβεί μεταξύ του κατακερματισμένου συνονθυλεύματος δεξιών και ακροδεξιών κομμάτων που απαρτίζουν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μένει να φανεί, πρόσθεσε ο αξιωματούχος. Αλλά η Μελόνι θα προσπαθήσει, δήλωσε ο αξιωματούχος.
«Θα παρουσιάσει τον εαυτό της ως την άτυπη ηγέτιδα όλων όσων βρίσκονται στα δεξιά του ΕΛΚ – αυτό είναι το όνειρό της», πρόσθεσε ο πράκτορας.
