Στη δίνη νέας πολιτικής κρίσης βρίσκεται η Βρετανία, με την καρέκλα της πρωθυπουργού Λιζ Τρας να τρίζει μόλις πέντε εβδομάδες από την ημέρα που ανέλαβε την εξουσία.
Ήδη τρεις βουλευτές των Συντηρητικών δήλωσαν δημόσια προχθές, Κυριακή (16/10), ότι επιθυμούν την απομάκρυνση της από τον πρωθυπουργικό θώκο. Σύμφωνα δε με βρετανικά δημοσιεύματα, υπολογίζονται σε 100 οι βουλευτές των Συντηρητικών που παρασκηνιακά συζητούν την καθαίρεσή της, εξετάζοντας πιθανά σενάρια αντικατάστασης.
Κάν’ το όπως ο Ντράγκι και ο Παπαδήμος
Όπως αναφέρει αρθρογράφος του Reuters, στους βρετανούς πολιτικούς αρέσει να αναζητούν έμπνευση στην Αμερική. Μετά από έναν μήνα πολιτικής και οικονομικής αναταραχής στο εσωτερικό, θα ήταν καλύτερα να μελετήσουν την Ιταλία και την Ελλάδα. Αυτά τα έθνη αντιμετώπισαν προηγούμενες κρίσεις εγκαθιστώντας κυβερνήσεις με επικεφαλής μη πολιτικούς. Μετά από τέσσερις αποτυχημένους πρωθυπουργούς σε λίγο περισσότερο από έξι χρόνια, ήρθε η ώρα για τη Βρετανία να εξετάσει ένα παρόμοιο πείραμα.
Οι τεχνοκρατικές κυβερνήσεις τείνουν να αναλαμβάνουν την ευθύνη μετά την κατάρρευση μιας εκλεγμένης διοίκησης και να κυβερνούν για μια σύντομη περίοδο με περιορισμένη θητεία. Ο πρώην επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Μάριο Ντράγκι, για παράδειγμα, ολοκλήρωσε μια θητεία 20 μηνών ως πρωθυπουργός της Ιταλίας, παρόλο που δεν δοκιμάστηκε ποτέ σε εκλογές. Οι προηγούμενοι κάτοχοι του αξιώματός του είναι ο Μάριο Μόντι, ο πρώην Ευρωπαίος Επίτροπος που ανέλαβε την ευθύνη κατά τη διάρκεια της κρίσης της ευρωζώνης το 2011. Ο Λουκάς Παπαδήμος, ο πρώην διοικητής της κεντρικής τράπεζας της Ελλάδας, ορκίστηκε επικεφαλής της προσωρινής κυβέρνησης της χώρας του τον ίδιο μήνα.
Αβέβαιο αν θα σωθεί η καρέκλα της Λιζ Τρας
Η τεχνοσκεπτικιστική κυβέρνηση της πρωθυπουργού Λιζ Τρας προσπάθησε απερίσκεπτα να τονώσει την ανάπτυξη μειώνοντας τους φόρους, ξαφνιάζοντας τους επενδυτές και αναγκάζοντας την Τράπεζα της Αγγλίας να παρέμβει. Η κυβέρνηση καθυστερημένα έπαιξε το τεχνοκρατικό της χαρτί τοποθετώντας έναν νέο υπουργό Οικονομικών, τον Τζέρεμι Χαντ, ο οποίος τη Δευτέρα (17/10) ανέτρεψε το μεγαλύτερο μέρος των εξαγγελιών της βρετανικής κυβέρνησης. Αλλά ο Χαντ έκανε πολύ πρόσφατα στροφή σε πολιτικές αυστηρής δημοσιονομικής πειθαρχίας και δεν είναι σίγουρα ότι η Τρας θα επιβιώσει μετά στροφή 180 μοιρών.
Η λύση που δείχνει πιο ελκυστική
Σύμφωνα με το δημοσίευμα, ο καλύτερος τρόπος για να λυθεί το αδιέξοδο θα ήταν η διεξαγωγή εκλογών. Ωστόσο, οι Συντηρητικοί επιθυμούν απεγνωσμένα να αποφύγουν μια εθνική ψηφοφορία, η οποία σύμφωνα με δημοσκοπήσεις θα οδηγούσε σε μια καταστροφική ήττα. Το κυβερνών κόμμα θα μπορούσε ενδεχομένως να παραμείνει στην εξουσία για δύο ακόμη χρόνια. Επομένως, η τοποθέτηση ενός μη πολιτικού επικεφαλής για περιορισμένο χρονικό διάστημα αρχίζει να φαίνεται πιο ελκυστική. Η Βρετανία θα μπορούσε να δημιουργήσει ένα υπουργικό συμβούλιο με πρώην κεντρικούς τραπεζίτες, συνταξιούχους δημοσίους υπαλλήλους, ηγέτες επιχειρήσεων και πρώην Ευρωπαίους Επιτρόπους. Πολλοί από αυτούς είναι ήδη μέλη της Βουλής των Λόρδων.
Μια ένσταση σε κάτι τέτοιο είναι ότι, για περισσότερο από έναν αιώνα, οι βρετανοί πρωθυπουργοί είχαν μια θέση στη Βουλή των Κοινοτήτων. Ωστόσο, αυτό δεν είναι ανυπέρβλητο. Για παράδειγμα, ο Άλεκ Ντάγκλας-Χόουμ «προσγειώθηκε» σε κοινοβουλευτική έδρα λίγο αφότου έγινε πρωθυπουργός το 1963. Έτσι, η Βρετανία θα μπορούσε σίγουρα να βρει μια κενή εκλογική περιφέρεια για έναν καθησυχαστικά τεχνοκρατικό νέο ηγέτη.
Μια πιο θεμελιώδης ανησυχία είναι ότι οι τεχνοκρατικές κυβερνήσεις υπονομεύουν την πίστη στη δημοκρατία. Συχνά στερούνται νομιμότητας και τροφοδοτούν την υποστήριξη των ριζοσπαστικών κομμάτων. Ωστόσο, η σημερινή κυβέρνηση της Βρετανίας μετά βίας είναι αντιπροσωπευτική. Η Τρας κέρδισε την ηγεσία εξασφαλίζοντας μόλις 81.000 ψήφους από μέλη του κόμματός της. Εάν η Βρετανία πρόκειται να αντικαταστήσει πρωθυπουργό χωρίς εκλογές, θα μπορούσε να τα πάει πολύ χειρότερα από έναν τεχνοκράτη.
Η Λιζ Τρας ζήτησε συγγνώμη στις 17 Οκτωβρίου επειδή ταρακούνησε την οικονομική σταθερότητα της Βρετανίας, αφού αναγκάστηκε να καταργήσει τα τεράστια σχέδιά της για μείωση των φόρων και να ξεκινήσει ένα πρόγραμμα περικοπών των δημοσίων δαπανών.
«Θέλω να αναλάβω την ευθύνη και να ζητήσω συγγνώμη για τα λάθη που έγιναν», είπε η Τρας στο BBC. «Ήθελα να δράσω για να βοηθήσω τους ανθρώπους με τους λογαριασμούς ενέργειας, να αντιμετωπίσουν το ζήτημα των υψηλών φόρων, αλλά πήγαμε πολύ μακριά και πολύ γρήγορα».