Ο πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας έδωσε στο ΝΑΤΟ μια νέα αίσθηση και αναζωογόνησε τον ρόλο του στην άμυνα της Ευρώπης. Με τους κινδύνους κλιμάκωσης και μιας ευρύτερης σύγκρουσης, αυτή η περίοδος μπορεί να είναι τόσο σημαντική όσο καμία άλλη στην 73χρονη ιστορία της Συμμαχίας, η οποία δημιουργήθηκε για την αποτροπή της Σοβιετικής Ένωσης.
Με τη θητεία του σημερινού επικεφαλής του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, να ολοκληρώνεται το ερχόμενο φθινόπωρο, οι διεργασίες μεταξύ των συμμάχων του ΝΑΤΟ για το ποιος θα τον διαδεχθεί, έχουν αρχίσει, σύμφωνα με Αμερικανούς αξιωματούχους που γνωρίζουν το θέμα τους οποίους επικαλούνται οι «New York Times».
Επίσης, οι Αμερικανοί αξιωματούχοι προειδοποίησαν ότι είναι νωρίς για την οριστικοποίηση κάποιου ονόματος και συνήθως αυτά που γράφονται και λέγονται πρώτα-πρώτα, «καίγονται» κατά τη διάρκεια της διαδικασίας. Ωστόσο, κάποια πρόσωπα φαίνεται να έχουν το προβάδισμα και, μάλιστα, πρόκειται κυρίως για γυναίκες.
Πρώτη υποψηφιότητα της Καναδής Κρίστια Φρίλαντ
Η 54χρονη Κρίστια Φρίλαντ, πρώην δημοσιογράφος και άλλοτε υπουργός Εξωτερικών του Καναδά, προβάλλει ως πλεονεκτήματά της το ότι μιλάει Αγγλικά, Γαλλικά, Ιταλικά, Ουκρανικά και Ρωσικά. Μάλιστα, έχει περάσει από δύσκολα υπουργεία, είναι καλή στις συνεντεύξεις Τύπου και σε περίπτωση που επιλεγεί, θα είναι η πρώτη γυναίκα και η πρώτη Καναδή που θα διευθύνει το ΝΑΤΟ.
{https://www.instagram.com/p/ChpETEoOZoB/?hl=el}
Επισημαίνεται ότι οι ΗΠΑ δεν προτείνουν κάποιον υποψήφιο, δεδομένου ότι παραδοσιακά ο Ανώτατος Συμμαχικός Διοικητής για την Ευρώπη είναι Αμερικανός, αλλά είναι κατανοητό ότι θα έχουν ισχυρή φωνή ως προς την επιλογή του διαδόχου του Γενς Στόλτενμπεργκ.
Η Ε.Ε., όπως είναι φυσικό, θα ήθελε ο επόμενος επικεφαλής του ΝΑΤΟ να προέρχεται από κάποια χώρα-μέλος της. Υπενθυμίζεται ότι 21 κράτη που είναι μέλη της Ε.Ε., ανήκουν και στο ΝΑΤΟ. Μάλιστα, αν στον αριθμό αυτόν συνυπολογιστούν η Σουηδία και η Φινλανδία που είναι σε φάση ένταξης στη Συμμαχία, τότε η Ε.Ε. έχει 23 μέλη [από τα δυνητικά 32] στο ΝΑΤΟ.
Ποιοι Ευρωπαίοι διεκδικούν την ηγεσία του ΝΑΤΟ
Αν και οι Ευρωπαίοι δεν έχουν ακόμα συσπειρωθεί γύρω από μια υποψηφιότητα, τρεις γυναίκες και ένας άνδρας φαίνεται να έχουν προβάδισμα ως προς την κούρσα διαδοχής του Γενς Στόλτενμπεργκ.
Η 45χρονη πρωθυπουργός της Εσθονίας, Κάγια Κάλας, η 49χρονη Πρόεδρος της Σλοβακίας, Ζουζάνα Τσαπούτοβα, και 54χρονη τέως Πρόεδρος της Κροατίας, Κολίντα Γκράμπαρ-Κιτάροβιτς, διεκδικούν – όπως όλα δείχνουν – την ηγεσία του ΝΑΤΟ. Ακόμα, η τελευταία έχει διατελέσει και πρέσβειρα της Κροατίας στην Ουάσινγκτον και έχει εργαστεί στο ΝΑΤΟ ως βοηθός Γενικού Γραμματέα για τη Δημόσια Διπλωματία.
{https://www.instagram.com/p/CkDXlxDr29P/?hl=el}
Βέβαια, το Ηνωμένο Βασίλειο το οποίο αποχώρησε από την Ε.Ε. αλλά όχι από το ΝΑΤΟ, έχει έναν υποψήφιο, τον 52χρονο υπουργό Άμυνας, Μπεν Γουάλας. Ορισμένοι αξιωματούχοι εκτιμούν ότι παρέμεινε στη θέση αυτή παρά τις συνεχείς κυβερνητικές αλλαγές στη Μεγάλη Βρετανία όχι μόνο για να εξασφαλίσει σταθερότητα στην υποστήριξη της Ουκρανίας, αλλά και για να αυξήσει τις πιθανότητές του για τη θέση του Γ.Γ. στο ΝΑΤΟ, την οποία το Λονδίνο επιθυμεί διακαώς ως άλλο ένα σύμβολο της εμπλοκής του στον κόσμο μετά το Brexit.
{https://www.instagram.com/p/CGwtxxEg_6U/?hl=el}
Στο τραπέζι το ενδεχόμενο παράτασης της θητείας του Γενς Στόλτενμπεργκ
Το πρόσωπο που θα αναλάβει τη θέση του Γ.Γ., θα ηγηθεί της Συμμαχίας σε μια από τις πιο κρίσιμες καμπές στην ιστορία της. Ο πόλεμος στην Ουκρανία σήμανε περισσότερα στρατεύματα του ΝΑΤΟ στα σύνορα της Ρωσίας, πιθανά νέα μέλη όπως η Σουηδία και η Φινλανδία, καθώς και νέες απαιτήσεις για χρήματα και εξοπλισμό. Ενώ το ΝΑΤΟ λειτουργεί με συναίνεση, ο επικεφαλής του διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη συμφιλίωση των αιτημάτων των κρατών-μελών του και στη διατύπωση της θέσης της Δύσης στη διεθνή κοινότητα.
Υπάρχουν ζητήματα με όλους τους εν δυνάμει υποψηφίους και είναι επίσης πιθανό, όπως πρότεινε αξιωματούχος του ΝΑΤΟ, τα κράτη-μέλη να συμφωνήσουν να παρατείνουν τη θητεία του 63χρονου Γενς Στόλτενμπεργκ κατά ακόμα ένα έτος. Άλλωστε, ο ίδιος είχε ζητήσει διετή παράταση λόγω του πολέμου και του δόθηκε ήδη ένας χρόνος επιπλέον, που εκπνέει τον Σεπτέμβριο του 2023.
{https://www.instagram.com/p/Cj7_MC8KqGI/?hl=el}
Επισημαίνεται ότι η επιλογή του νέου Γ.Γ. του ΝΑΤΟ θα μπορούσε, επίσης, να γίνει πιο περίπλοκη λόγω των εκλογών, την άνοιξη του 2024, από τις οποίες θα αναδειχθεί η νέα ηγεσία της Ε.Ε.. Αυτό ενδέχεται να σημάνει μια βαθιά ανταγωνιστική διαδικασία μεταξύ των κρατών-μελών κατά την κατανομή των αξιωμάτων.
Σε γενικές γραμμές, όπως δήλωσε αξιωματούχος του ΝΑΤΟ, η Ουάσινγκτον θέλει να αποφευχθεί το ενδεχόμενο ο επόμενος ηγέτης του ΝΑΤΟ να θεωρηθεί ότι «παρηγορείται» μέσω της θέσης του Γ.Γ. της Συμμαχίας, επειδή δεν εξασφάλισε ένα σημαντικό αξίωμα στην Ε.Ε.. Με άλλα λόγια, οι ΗΠΑ θα προτιμούσαν η επιλογή να γίνει πριν από τις ευρωεκλογές του 2024. Τόσο η Ουάσινγκτον όσο και οι Βρυξέλλες, επίσης, επιθυμούν το θέμα να έχει διευθετηθεί πριν από τις επόμενες αμερικανικές προεδρικές εκλογές, οι οποίες αναμένεται να διεξαχθούν τον Νοέμβριο του 2024.
«Κλειδί» ο πόλεμος στην Ουκρανία
Οι δύο τελευταίοι επικεφαλής του ΝΑΤΟ, ο Γενς Στόλτενμπεργκ από τη Νορβηγία και ο Άντερς Φογκ Ράσμουσεν από τη Δανία, ήταν και οι δύο αρχηγοί κυβερνήσεων, αλλά αυτό δεν είναι απαραίτητα ο κανόνας. Αυτό που θα αποτελέσει κρίσιμο παράγοντα ως προς την επιλογή του επόμενου Γ.Γ. του ΝΑΤΟ είναι η στάση που θα κρατήσουν οι υποψήφιοι ως προς την υποστήριξη της Ουκρανίας στον πόλεμο κατά της Ρωσίας. Όσο έντονα και αν αντιτίθενται στην εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, οι χώρες της Δυτικής Ευρώπης, όπως η Γαλλία και η Γερμανία, θέλουν να κοιτάξουν την επόμενη ημέρα του πολέμου με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Επόμενως, λοιπόν, θα θέλουν κάποιον πρόθυμο ώστε να προσπαθήσει να δημιουργήσει μια νέα και πιο σταθερή σχέση με τη Μόσχα.
Επισημαίνεται ότι η Εσθονή Κάγια Κάλας έχει υποστηρίξει σθεναρά την Ουκρανία και έχει μιλήσει πολύ έντονα, μεγιστοποιώντας το διεθνές προφίλ της, αλλά είναι πιθανό οποιοσδήποτε υποψήφιος από τις χώρες της Βαλτικής ή την Πολωνία, ανεξάρτητα από τα προσόντα του, να θεωρηθεί έντονα αντιρωσικός από τα υπόλοιπα μέλη του ΝΑΤΟ. Η Κάγια Κάλας, μάλιστα, έχει αντιταχθεί σε οποιαδήποτε διαπραγμάτευση με τον Πρόεδρο της Ρωσίας, Βλαντίμιρ Πούτιν, και έχει κατηγορήσει τη Ρωσία για γενοκτονία στην Ουκρανία.
{https://www.instagram.com/p/Cj-zqNkNJsS/?hl=el}
Οι ανησυχίες για την υποψηφιότητα της Κρίστια Φρίλαντ
Από την πλευρά της, η Κρίστια Φρίλαντ είναι επίσης ισχυρή υποστηρίκτρια της Ουκρανίας και του αγώνα της κατά της ρωσικής επιθετικότητας, αλλά σε αντίθεση με την Εσθονία, τη Σλοβακία ή την Κροατία, ο Καναδάς είναι ουραγός του ΝΑΤΟ όσον αφορά στα ποσά που δαπανά για την άμυνα, δηλαδή πολύ μακριά από το 2% του ΑΕΠ που τα κράτη-μέλη της Συμμαχίας έχουν θέσει ως στόχο τους μέχρι το 2024.
Παρ' όλα αυτά, ο Καναδάς έχει παράσχει σημαντική οικονομική και στρατιωτική στήριξη στην Ουκρανία, αν και υπολείπεται αρκετά σε σχέση με τη Γερμανία, τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο. Οι απόψεις της Κρίστια Φρίλαντ για την Ουκρανία μπορεί, επίσης, να είναι πολύ έντονες για κάποιους. Η ίδια πήγε στο Κίεβο το 2014 για να γιορτάσει την ανατροπή του – υποστηριζόμενου από το Κρεμλίνο – τότε Ουκρανού Προέδρου, Βίκτορ Γιανουκόβιτς, και για να συναντηθεί με αξιωματούχους εκεί. Στη συνέχεια, η Ρωσία τη συμπεριέλαβε σε έναν κατάλογο με «απαγορευμένα πρόσωπα».
Ακόμα, υπάρχει ανησυχία, η οποία όμως απορρίφθηκε κατηγορηματικά από τον πρωθυπουργό του Καναδά, Τζάστιν Τριντό, σχετικά με τον Ουκρανό παππού της Κρίστια Φρίλαντ, που μετανάστευσε στον Καναδά και συμμετείχε σε ένα ουκρανικό εθνικιστικό κίνημα για την αντιμετώπιση των Σοβιετικών εκείνη την εποχή.
{https://www.instagram.com/p/CESSjOCJ0Ut/?hl=el}
Η Κρίστια Φρίλαντ, το 2015, σε ένα δοκίμιο με τίτλο «Η Ουκρανία μου», ανέφερε ότι οι παππούδες της «έβλεπαν τους εαυτούς τους ως πολιτικούς εξόριστους με την ευθύνη να διατηρήσουν ζωντανή την ιδέα μιας ανεξάρτητης Ουκρανίας, η οποία είχε υπάρξει για τελευταία φορά, για λίγο, κατά τη διάρκεια αλλά και μετά το χάος της Ρωσικής Επανάστασης του 1917». Μάλιστα, η ίδια είχε επισημάνει: «Αυτό το όνειρο διατηρήθηκε και στην επόμενη γενιά, και σε ορισμένες περιπτώσεις, στη μεθεπόμενη γενιά».
Ωστόσο, η Κρίστια Φρίλαντ, μέσω εκπροσώπου της, διευκρίνισε ότι δεν έχει θέσει υποψηφιότητα για το αξίωμα της Γενικής Γραμματείας του ΝΑΤΟ. «Η κ. Φρίλαντ έχει ήδη μια σημαντική δουλειά και επικεντρώνεται στην εξυπηρέτηση του Καναδά και των Καναδών», δήλωσε χαρακτηριστικά ο εκπρόσωπός της, Άλεξ Λόρενς.