Σε ισχύ τίθεται τη Δευτέρα, 5 Δεκεμβρίου, το πλαφόν των 60 δολ./βαρέλι στην τιμή του ρωσικού πετρελαίου που επιβάλλει η Δύση (G7, Ευρωπαϊκή Ένωση και Αυστραλία) με στόχο να περιορίσει τα έσοδα του καθεστώτος Πούτιν από εξαγωγές πετρελαίου, χωρίς ταυτόχρονα να προκληθεί «έμφραγμα» στην παγκόσμια αγορά από μια διακοπή των ρωσικών εξαγωγών.
Οι πρεσβευτές της Ευρωπαϊκής Ένωσης υποστήριξαν τον περιορισμό της τιμής του ρωσικού πετρελαίου, μιας βασικής πηγής εσόδων για την πολεμική μηχανή του Πούτιν, στα 60 δολάρια το βαρέλι. Αυτό το πλαφόν είναι πάνω από τα 50 δολάρια που διαπραγματεύεται ήδη το ρωσικό αργό Ουραλίων, σύμφωνα με στοιχεία της Argus Media, όπως σημειώνει το Bloomberg. Η προεδρία της Ουκρανίας υποστήριξε ένα πολύ χαμηλότερο πλαφόν, στα 30 δολ. το βαρέλι.
«Το βασικό σημείο κατά την άποψή μας είναι το μήνυμα ότι η G-7 επιδιώκει να κρατήσει το ρωσικό πετρέλαιο στην αγορά», δήλωσε στο Bloomberg ο Τζόελ Χάνκοκ, αναλυτής της Natixis. «Η αγορά έχει μετατοπιστεί σε μια άποψη ότι οι ρωσικές εξαγωγές αργού πετρελαίου θα παραμείνουν πιο ανθεκτικές από ό,τι αναμενόταν προηγουμένως και σε μεγάλο βαθμό ανεπηρέαστες από το ανώτατο όριο τιμών», πρόσθεσε.
Πράγματι, η αγορά πετρελαίου δεν έδειξε να πανικοβάλλεται, την Παρασκευή, από το γεγονός ότι οι συνομιλίες στην Ευρωπαϊκή Ένωση αναμενόταν να καταλήξουν σε επιβολή πλαφόν στο ρωσικό αργό. Αν και σε επίπεδο εβδομάδας το αμερικανικό αργό (WTI) κέρδισε 5% και το brent 2%, την Παρασκευή οι τιμές τους κινήθηκαν πτωτικά. Τις τρεις εβδομάδες που προηγήθηκαν, το WTI είχε υποχωρήσει κατά 19% και το brent κατά 16%, καθώς η αγορά βλέπει κάμψη της ζήτησης διεθνώς, χωρίς να υπάρχει προοπτική μείωσης της παραγωγής από τον ΟΠΕΚ+.
Την εκτίμηση της αγοράς ότι δεν θα υπάρξει διαταραχή από την επιβολή του πλαφόν φαίνεται να ενισχύει η στάση της Μόσχας, που έχει αφήσει κατά μέρος τις παλαιότερες απειλές της και συμβιβάζεται με το μέτρο. Η Ρωσία είχε αντιταχθεί πλαφόν είχε απειλήσει να σταματήσει την παραγωγή ως απάντηση. Ωστόσο, την Πέμπτη ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ δήλωσε ότι το πλαφόν δεν απασχολεί τη Μόσχα.
Άλλωστε, με ένα τόσο γενναιόδωρο ανώτατο όριο, οι αγοραστές και οι πωλητές μπορούν εύκολα να ισχυριστούν ότι οι συναλλαγές θα συνεχιστούν κανονικά. Το αργό των Ουραλίων που εξάγεται από τα δυτικά λιμάνια της Ρωσίας είναι περίπου 10 δολ. κάτω από το προτεινόμενο ανώτατο όριο. Το αργό της ανατολικής Σιβηρίας (ESPO), που εξάγεται από τα ανατολικά λιμάνια της Ρωσίας σε χώρες της Ασίας, είναι πάνω από το πλαφόν.
«Δεν μας ενδιαφέρει ποιο θα είναι το ανώτατο όριο τιμών. Θα διαπραγματευτούμε απευθείας με τους εταίρους μας», δήλωσε ο Λαβρόφ. «Και οι συνεργάτες που συνεχίζουν να συνεργάζονται μαζί μας δεν θα κοιτάξουν αυτά το πλαφόν», πρόσθεσε.
Η G-7 αποφάσισε ως επί το πλείστον να σταματήσει τις δικές της εισαγωγές ρωσικού αργού, οπότε η κίνηση απευθύνεται ξεκάθαρα σε άλλους μεγάλους αγοραστές όπως η Κίνα, η Ινδία και η Τουρκία. Αυτές οι χώρες δεν έχουν υπογράψει, αλλά οι ΗΠΑ ελπίζουν ότι θα χρησιμοποιήσουν το όριο ως διαπραγματευτικό χαρτί έναντι των Ρώσων. Άλλωστε, εάν δεν αγοράσουν κάτω από το όριο, δεν θα μπορούν να έχουν πρόσβαση σε ασφάλιση και μεταφορά από εταιρείες της Ευρώπης.
Το σχέδιο των G-7, έρχεται σε μια στιγμή που η Ευρώπη καταπολεμά τον υψηλό πληθωρισμό και κινδυνεύει με ύφεση. Οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά παραπαίουν από τους υπέρογκους λογαριασμούς ενέργειας που προκλήθηκαν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, και η Συμμαχία του ΟΠΕΚ+ ελέγχει στενά την προσφορά. Καθώς οι κυβερνήσεις ξοδεύουν δισεκατομμύρια για να αποτρέψουν την αντίδραση των ψηφοφόρων, οι αυξημένοι οικονομικοί κίνδυνοι λαμβάνονται τώρα υπόψη στη λήψη πολιτικών αποφάσεων.
«Το ανώτατο όριο τιμών θα ενθαρρύνει τη ροή του ρωσικού πετρελαίου με έκπτωση στις παγκόσμιες αγορές και έχει σχεδιαστεί για να βοηθήσει στην προστασία των καταναλωτών και των επιχειρήσεων από τις παγκόσμιες διαταραχές του εφοδιασμού», δήλωσε χθες η υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Τζάνετ Γέλεν, αφού η G-7 ανακοίνωσε την έγκρισή της για το επίπεδο των 60 δολαρίων. Πρόσθεσε ότι ακόμη και για τις χώρες που δεν συμμετέχουν στην επιβολή του πλαφόν, το μέτρο «θα τους επιτρέψει να διαπραγματευτούν για πιο μεγάλες εκπτώσεις στο ρωσικό πετρέλαιο και να επωφεληθούν από τη μεγαλύτερη σταθερότητα στις παγκόσμιες αγορές ενέργειας».
Οι κυρώσεις της ΕΕ, δηλαδή η πλήρης απαγόρευση συναλλαγών για ρωσικό πετρέλαιο, που συμφωνήθηκαν νωρίτερα φέτος είχαν αρχικά σοκάρει πολλούς στην αγορά επειδή ήταν εξαιρετικά αυστηρές. Η ιδέα ήταν να απαγορευτεί στις εταιρείες να παρέχουν ασφάλιση για τη μεταφορά ρωσικού πετρελαίου οπουδήποτε στον κόσμο. Αυτό θα σήμαινε ότι ακόμη και οι Κινέζοι και οι Ινδοί πελάτες θα έπρεπε να βρουν τη δική τους ασφάλιση από τις 5 Δεκεμβρίου.
Οι ΗΠΑ υποστήριξαν ότι οι κυρώσεις κινδύνευαν να προκαλέσουν άνοδο των τιμών του πετρελαίου που θα ήταν καταστροφική για την παγκόσμια οικονομία και επίσης δυνητικά θα κατέληγαν ακόμη και να ωφελήσουν τον Πούτιν. Το ανώτατο όριο τιμών ήταν ένας συμβιβασμός: αυτές οι υπηρεσίες θα ήταν διαθέσιμες, αλλά μόνο για πετρέλαιο που πωλείται κάτω από το καθορισμένο επίπεδο τιμής. Η ιδέα ήταν να περιοριστούν τα έσοδα, αλλά να διατηρηθεί η ροή του πετρελαίου στην παγκόσμια οικονομία.
«Πιστεύουμε ότι τα 60 δολάρια το βαρέλι είναι σωστό πλαφόν» για να εξισορροπήσει τον περιορισμό της ικανότητας της Μόσχας να κερδίσει και να διασφαλίσει ότι η προσφορά ανταποκρίνεται στη ζήτηση, δήλωσε ο Τζον Κίρμπι, εκπρόσωπος του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ, προσθέτοντας ότι το ανώτατο όριο μπορεί να προσαρμοστεί στο μέλλον.
Ορισμένοι στην Ευρώπη είδαν το σχέδιο των ΗΠΑ ως έναν τρόπο να αποδυναμώσουν τις κυρώσεις και η Πολωνία ηγήθηκε μιας ομάδας χωρών που πίεζαν για ένα ανώτατο όριο που θα ήταν πιο κοντά στο κόστος παραγωγής. Τα κράτη με μεγάλο ναυτιλιακό τομέα, δηλαδή η Ελλάδα, η Μάλτα και η Κύπρος, ήθελαν ένα πιο υψηλό επίπεδο, πάνω από 70 δολ. και οι συζητήσεις ήταν συχνά έντονες, καθώς τα συμφέροντα των χωρών δεν ευθυγραμμίζονταν πάντα.
Πρώτες αμφιβολίες
«Δεδομένου ότι το αργό Ουραλίων διαπραγματεύεται επί του παρόντος πολύ κάτω από το επίπεδο του ανώτατου ορίου, κατ’ αρχήν θα μπορούσε να είναι μια καλή συμφωνία», δήλωσε ο Χόρχε Λεόν της Rystad Energy στο Bloomberg.
Ένας περίπλοκος παράγοντας είναι ότι το πετρέλαιο τιμολογείται πολύ διαφορετικά στην Ασία. Εκεί, η βασική ποικιλία ESPO διαπραγματεύεται πάνω από 70 δολάρια το βαρέλι. Δεν είναι σαφές αν όλο αυτό το αργό θα καταλήξει να πωλείται σε τιμές χαμηλότερες από το πλαφόν των 60 δολ., αλλά αν αυτό συμβεί θα πρόκειται για μια σημαντική απώλεια για τη Μόσχα, που έχει επικεντρώσει μετά τον πόλεμο τις εξαγωγές της στην Κίνα και την Ινδία.
https://twitter.com/kajakallas/status/1598724455890444288
Όταν το ανώτατο όριο τιμών παρουσιάστηκε για πρώτη φορά ως ιδέα, πολλοί θεώρησαν ότι ήταν ανεφάρμοστο χωρίς τη συμμετοχή βασικών αγοραστών, όπως η Ινδία και η Τουρκία, ή την επιβολή κυρώσεων σε όσες χώρες παραβίαζαν το μέτρο. Τώρα φαίνεται ότι οι ΗΠΑ μπορούν να διεκδικήσουν κάποιο είδος νίκης, εάν η Ρωσία πουλήσει κάτω από το πλαφόν. Η Ουάσιγκτον υποστηρίζει επίσης ότι, εάν το ρωσικό πετρέλαιο διαπραγματεύεται ήδη με μεγάλη έκπτωση, αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην απειλή για την εφαρμογή του πλαφόν. Από την πλευρά της, η Πολωνία, μετά από μακρές διαπραγματεύσεις, εξασφάλισε ορισμένους πρόσθετους όρους, συμπεριλαμβανομένου ενός μηχανισμού επανεξέτασης που θα εφαρμοστεί το επόμενο έτος.
