Κορυφώνεται η μάχη για την πρωθυπουργία του Ηνωμένου Βασιλείου, με τους δύο φιναλίστ Ρίσι Σούνακ και Λιζ Τρας να «κονταροχτυπιούνται» για την πρωτοκαθεδρία.
Για να ανακηρυχθεί και επίσημα ο διάδοχος του Μπόρις Τζόνσον, θα πρέπει να αναδειχθεί ο καινούριος αρχηγός του κόμματος των Συντηρητικών (Τόρις) μέσα από ψηφοφορία, στην οποία θα συμμετέχουν τα 200.000 περίπου μέλη της παράταξης.
Εφόσον ήδη το κυβερνών κόμμα έχει κερδίσει την ψήφο εμπιστοσύνης στο βρετανικό κοινοβούλιο (με 349 ψήφους έναντι 238), ο επόμενος ηγέτης των Τόρις θα είναι και ο νέος πρωθυπουργός της Βρετανίας, έπειτα από την παραίτηση του αμφιλεγόμενου Τζόνσον.
Με βάση το τρέχον πρωτόκολλο, τα μέλη του κόμματος θα μπορούν να ψηφίζουν μέχρι τις 2 Σεπτεμβρίου, ενώ το αποτέλεσμα θα ανακοινωθεί στις 5 του μήνα.
Ποιοι είναι οι δύο φιναλίστ
Ο πρώην υπουργός Οικονομικών της Βρετανίας Ρίσι Σουνάκ και η εν ενεργεία υπουργός Εξωτερικών Λιζ Τρας εισήλθαν στον τελικό γύρο της κούρσας για την ηγεσία του Συντηρητικού Κόμματος και της κυβέρνησης της χώρας. Η ανακοίνωση έγινε την Τετάρτη από τον Γκράχαμ Μπράντι, επικεφαλής της κοινοβουλευτικής επιτροπής 1922, η οποία συγκεντρώνει βουλευτές των Τόρις και είναι υπεύθυνη για τη διαδικασία εκλογής του επόμενου ηγέτη του κόμματος.
Συνοψίζοντας τα αποτελέσματα του πέμπτου γύρου της εσωκομματικής ψηφοφορίας στη Βουλή, ο Μπράντι ενημέρωσε ότι η υφυπουργός Εμπορίου Πένι Μόρντοντ έλαβε τις λιγότερες ψήφους από τους συναδέλφους της στην κοινοβουλευτική ομάδα (105) και είναι εκτός της τελικής ψηφοφορίας που θα αναδείξει τον νέο ηγέτη των Τόρις. Ο Σουνάκ εδραίωσε το προβάδισμά του από 118 σε 137 ψήφους, ενώ η Τρας έλαβε την υποστήριξη 113 βουλευτών.
Αυτή είναι σημαντικά μικρότερη από τη διαφορά μεταξύ του Μπόρις Τζόνσον και του Τζέρεμι Χαντ, οι οποίοι διεκδικούσαν την πρωθυπουργία το 2019. Στη συνέχεια, μετά τον πέμπτο γύρο της κοινοβουλευτικής ψηφοφορίας, ο Τζόνσον εξασφάλισε την υποστήριξη 160 βουλευτών και ο Χαντ 77. Στη συνέχεια, το 66% των συναδέλφων του ψήφισε τον Τζόνσον στον τελικό και το 33% τον Χαντ. Τώρα τα σχεδόν 200.000 μέλη του Συντηρητικού Κόμματος σε όλη τη χώρα θα έχουν προθεσμία μέχρι τις 5 Σεπτεμβρίου για να αποφασίσουν αν το βασίλειο θα έχει τον πρώτο μαύρο επικεφαλής της κυβέρνησης ή μια τρίτη γυναίκα πρωθυπουργό.
Είναι αξιοσημείωτο ότι η Τρας, η οποία ψήφισε κάποτε κατά της εξόδου της Βρετανίας από την ΕΕ, αλλά στη συνέχεια άλλαξε δραματικά τη θέση της, ποντάρισε τελικά σε ριζοσπάστες, ευρωσκεπτικιστές και ένθερμους υποστηρικτές του Τζόνσον από τη δεξιά πτέρυγα του κόμματος. Ο Σουνάκ, ο οποίος έχει υποστηρίξει σταθερά το Brexit, ήταν ο κύριος υποψήφιος του συντηρητικού κατεστημένου και των κεντρώων από την αρχή της κούρσας. Η στρατηγική της Μόντροντ, η οποία είχε τοποθετηθεί ως πολιτικά ικανή να ενώσει το κόμμα, όντας ταυτόχρονα ένθερμη υποστηρικτής του Brexit και υπέρμαχη της φιλελεύθερης κοινωνικής πολιτικής, αποδείχθηκε ανεπιτυχής.
Έχοντας ολοκληρώσει την πρώτη φάση του προεκλογικού αγώνα, κατά την οποία οι υποψήφιοι αναζήτησαν την υποστήριξη των 358 μελών της κοινοβουλευτικής ομάδας των Τόρις, ξεκινούν τώρα τη μάχη για τις ψήφους της βάσης του κόμματος, η οποία θα καθορίσει την έκβαση της αναμέτρησης. Ενώ ο Σουνάκ ήταν το αδιαμφισβήτητο φαβορί για την πρωτιά, μεταξύ των άλλων διεκδικητών οι πιθανότητες νίκης του έμοιαζαν αρχικά πολύ μικρότερες και δεν αυξήθηκαν ιδιαίτερα τις τελευταίες εβδομάδες.
Η τελευταία δημοσκόπηση του YouGov έδειξε ότι θα έχανε τόσο από τον Τρας όσο και από την Μόρντοντ στην τελική αναμέτρηση, καθώς και από την αποκλεισμένη Κέμι Μπάιντενοχ την Τρίτη, με σχεδόν τον ίδιο συσχετισμό δυνάμεων – περίπου 35% των ψήφων για τον Σουνάκ και πάνω από 50% για τον αντίπαλό του. Ο ιστότοπος των υποστηρικτών των Τόρις conservativehome.com εκτιμά ότι η Τρας θα κέρδιζε τώρα τον Σουνάκ με 49% των ψήφων, ενώ ο ίδιος θα έπαιρνε 42% (με 9% αναποφάσιστους). Οι εταιρείες στοιχημάτων πριν από την αποχώρηση της Μόρντοντ από την κούρσα εκτιμούσαν ως ίσες τις πιθανότητες να πάρουν την πρωτιά οι Τρας και Σουνάκ.
Το κύριο καθήκον του διαδόχου ή της διαδόχου του Τζόνσον θα είναι να αποκαταστήσει την κλονισμένη εμπιστοσύνη του κοινού προς τους Συντηρητικούς και να αποτρέψει την αντιπολίτευση από το να κερδίσει τις γενικές εκλογές, οι οποίες αναμένονται στα τέλη του 2024. Επομένως, πρέπει όχι μόνο να έχει καθαρό πιστοποιητικό υγείας, αλλά και να επιδείξει ικανότητα να αντιμετωπίσει τα πραγματικά προβλήματα του τόπου, τα οποία περιλαμβάνουν επίπεδα ρεκόρ πληθωρισμού, πτώση των πραγματικών εισοδημάτων και του βιοτικού επιπέδου, εκτόξευση των τιμών της ενέργειας και των καυσίμων, ένα δημόσιο σύστημα υγείας που παλεύει και υπερβολικά ακριβά ακίνητα λόγω της έλλειψης στεγαστικού αποθέματος.
Ο Σουνάκ, του οποίου η επιτυχία ως υπουργού Οικονομικών μοιάζει πλέον μάλλον αμφίβολη, σκοπεύει να συνεχίσει την οικονομική του πορεία απέχοντας από νέο δανεισμό και μη μειώνοντας τους φόρους, τους οποίους ο ίδιος είχε προηγουμένως αυξήσει. Προτρέπει να μην παρασυρθούμε σε «παρηγορητικά παραμύθια» και να ενεργήσουμε πολύ ρεαλιστικά για να επανέλθουμε στο φορολογικό ζήτημα σε λίγα χρόνια. Η Τρας, από την άλλη πλευρά, έχει υιοθετήσει λαϊκίστικη στάση στο οικονομικό της πρόγραμμα, υποσχόμενη να μειώσει τη φορολογική επιβάρυνση με τη μείωση του εκτεταμένου κρατικού μηχανισμού, αυξάνοντας παράλληλα τις αμυντικές δαπάνες στο 3% του ΑΕΠ της χώρας. Αυτές οι υποσχέσεις μπορεί να βοηθήσουν την Υπουργό Εξωτερικών να κατευθυνθεί προς την πρωθυπουργία, αλλά θα καταστήσουν δυσκολότερο να την κρατήσει.
Στις 7 Ιουλίου, καθώς σχεδόν 60 άτομα εγκατέλειψαν προκλητικά τη βρετανική κυβέρνηση, ο Τζόνσον ανακοίνωσε την παραίτησή του από επικεφαλής του Συντηρητικού Κόμματος. Ανακοίνωσε επίσης ότι θα πάψει να είναι πρωθυπουργός μόλις εκλεγεί νέος ηγέτης των Τόρις για να ηγηθεί της κυβέρνησης.
Ο επίσημος λόγος για την τελική απώλεια εμπιστοσύνης των Συντηρητικών προς τον πρωθυπουργό ήταν το σκάνδαλο γύρω από τον βουλευτή Κρις Πίντσερ, αλλά πολύ πριν από αυτό ο Τζόνσον είχε εμπλακεί σε μια ιστορία σχετικά με τα πάρτι που γίνονταν στο γραφείο και την κατοικία του στο αποκορύφωμα των περιορισμών για τον κορωναϊό.
