Οι εταιρείες και οι πλούσιοι είναι οι κερδισμένοι από την πανδημία του κορoνοϊού και την ενεργειακή κρίση, σημειώνει σε έκθεση της η Oxfam. Από την αρχή της πανδημίας, το πλουσιότερο 1% του παγκόσμιου πληθυσμού έχει κατακτήσει περίπου τα δύο τρίτα της παγκόσμιας αύξησης του πλούτου.
Σύμφωνα με την έκθεση της οργάνωσης που ασκεί κριτική στον καπιταλισμό για την ετήσια συνάντηση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ στο Νταβός, 95 εταιρείες τροφίμων και ενέργειας παγκοσμίως υπερδιπλασίασαν τα κέρδη τους το 2022.
Έβγαλαν 306 δισεκατομμύρια δολάρια σε έκτακτα κέρδη και μοίρασαν 257 δισεκατομμύρια δολάρια (84%) από αυτά στους μετόχους. Η Oxfam ορίζει εδώ τα κέρδη ως έκτακτα κέρδη εάν υπερβαίνουν τον μέσο όρο για την περίοδο 2018-2021 κατά 10% ή περισσότερο.
Η ουσία είναι ότι οι εταιρείες και οι (υπερ) πλούσιοι είναι οι κερδισμένοι από την πανδημία του κορoνοϊού και την ενεργειακή κρίση, σημειώνει η Oxfam. Από την αρχή της πανδημίας, το πλουσιότερο 1% του παγκόσμιου πληθυσμού έχει κατακτήσει περίπου τα δύο τρίτα της παγκόσμιας αύξησης του πλούτου. Ο συνολικός πλούτος όλων των δισεκατομμυριούχων αυξάνεται κατά μέσο όρο κατά 2,7 δισεκατομμύρια δολάρια την ημέρα από το 2020. Για κάθε δολάριο αύξησης του κατά κεφαλήν πλούτου στο φτωχότερο 90% του παγκόσμιου πληθυσμού, ένας δισεκατομμυριούχος έχει κερδίσει κατά μέσο όρο 1,7 εκατομμύρια δολάρια. Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με την Oxfam, τουλάχιστον 1,7 δισεκατομμύρια εργαζόμενοι ζουν σε χώρες όπου ο πληθωρισμός είναι μεγαλύτερος από την αύξηση των μισθών. Περίπου ένας στους δέκα ανθρώπους στη γη πεινάει.
Σύμφωνα με την έκθεση της Oxfam οι περιουσίες των δισεκατομμυριούχων αυξάνονται κατά 2,7 δισεκατομμύρια δολάρια την ημέρα, παρόλο που τουλάχιστον 1,7 δισεκατομμύρια εργαζόμενοι ζουν τώρα σε χώρες όπου ο πληθωρισμός ξεπερνά τους μισθούς.
Ένας φόρος έως και 5% στους πολυεκατομμυριούχους και τους δισεκατομμυριούχους του κόσμου θα μπορούσε να συγκεντρώσει 1,7 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως, αρκετά για να βγάλουν 2 δισεκατομμύρια ανθρώπους από τη φτώχεια.
Το πλουσιότερο 1% άρπαξε σχεδόν τα δύο τρίτα του νέου πλούτου αξίας 42 τρισεκατομμυρίων δολαρίων που δημιουργήθηκε από το 2020, σχεδόν τα διπλάσια χρήματα από το 99% του κατώτερου πληθυσμού του πλανήτη, αποκαλύπτει μια νέα έκθεση της Oxfam που δημοσιεύθηκε στις 16 Ιανουαρίου 2023. Κατά την τελευταία δεκαετία, το πλουσιότερο 1% είχε κατακτήσει περίπου το ήμισυ του νέου πλούτου.
Το «Survival of the Richest» δημοσιεύεται την ημέρα έναρξης του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ στο Νταβός της Ελβετίας. Οι ελίτ συγκεντρώνονται στο ελβετικό χιονοδρομικό κέντρο καθώς ο ακραίος πλούτος και η ακραία φτώχεια έχουν αυξηθεί ταυτόχρονα για πρώτη φορά εδώ και 25 χρόνια.
«Ενώ οι απλοί άνθρωποι κάνουν καθημερινές θυσίες σε βασικά είδη όπως το φαγητό, οι υπερπλούσιοι έχουν ξεπεράσει ακόμη και τα πιο τρελά τους όνειρα. Μόλις δύο χρόνια μετά, αυτή η δεκαετία διαμορφώνεται ως η καλύτερη που έχει υπάρξει για τους δισεκατομμυριούχους —μια ραγδαία έκρηξη της δεκαετίας του ’20 για τους πλουσιότερους του κόσμου», δήλωσε η Γκαμπριέλα Μπούτσερ, Εκτελεστική Διευθύντρια της Oxfam International.
«Η φορολόγηση των υπερπλούσιων και μεγάλων εταιρειών είναι η πόρτα εξόδου από τις σημερινές αλληλεπικαλυπτόμενες κρίσεις. Ήρθε η ώρα να καταρρίψουμε τον βολικό μύθο ότι οι φορολογικές περικοπές για τους πλουσιότερους έχουν ως αποτέλεσμα ο πλούτος τους να «σταλάξει» σε όλους τους άλλους. Σαράντα χρόνια μειώσεις φόρων για τους υπερπλούσιους έδειξαν ότι η ανερχόμενη παλίρροια δεν ανυψώνει όλα τα πλοία —μόνο τα σούπερ γιοτ».
Οι δισεκατομμυριούχοι έχουν δει εκπληκτικές αυξήσεις στον πλούτο τους. Κατά τη διάρκεια της κρίσης της πανδημίας και του κόστους ζωής από το 2020, 26 τρισεκατομμύρια δολάρια (63%) όλου του νέου πλούτου κατακτήθηκαν από το πλουσιότερο 1%, ενώ 16 τρισεκατομμύρια δολάρια (37%) πήγαν στον υπόλοιπο κόσμο μαζί. Ένας δισεκατομμυριούχος κέρδιζε περίπου 1,7 εκατομμύρια δολάρια για κάθε 1 δολάριο νέου παγκόσμιου πλούτου που κερδίζει ένα άτομο στο χαμηλότερο 90%. Η περιουσία των δισεκατομμυριούχων αυξήθηκε κατά 2,7 δισ. δολάρια την ημέρα. Αυτό προστίθεται σε μια δεκαετία ιστορικών κερδών—ο αριθμός και ο πλούτος των δισεκατομμυριούχων έχουν διπλασιαστεί τα τελευταία δέκα χρόνια.
Ο πλούτος των δισεκατομμυριούχων αυξήθηκε το 2022 με ταχέως αυξανόμενα κέρδη από τρόφιμα και ενέργεια. Η έκθεση δείχνει ότι 95 εταιρείες τροφίμων και ενέργειας έχουν υπερδιπλασιάσει τα κέρδη τους το 2022. Έκαναν απροσδόκητα κέρδη 306 δισεκατομμυρίων δολαρίων και πλήρωσαν 257 δισεκατομμύρια δολάρια (84%) από αυτά σε πλούσιους μετόχους.
Η δυναστεία Walton, η οποία κατέχει το ήμισυ της Walmart, έλαβε 8,5 δισεκατομμύρια δολάρια τον περασμένο χρόνο. Ο Ινδός δισεκατομμυριούχος Γκόταμ Αντάνι, ιδιοκτήτης μεγάλων ενεργειακών εταιρειών, έχει δει αυτόν τον πλούτο να εκτινάσσεται κατά 42 δισεκατομμύρια δολάρια (46%) μόνο το 2022. Τα υπερβολικά εταιρικά κέρδη έχουν οδηγήσει τουλάχιστον το μισό του πληθωρισμού στην Αυστραλία, τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο.
Την ίδια στιγμή, τουλάχιστον 1,7 δισεκατομμύρια εργαζόμενοι ζουν τώρα σε χώρες όπου ο πληθωρισμός ξεπερνά τους μισθούς και πάνω από 820 εκατομμύρια άνθρωποι —περίπου ένας στους δέκα ανθρώπους στη Γη— πεινούν. Οι γυναίκες και τα κορίτσια συχνά τρώνε ελάχιστα και τελευταία και αποτελούν σχεδόν το 60% του πληθυσμού που πεινάει στον κόσμο. Η Παγκόσμια Τράπεζα λέει ότι πιθανότατα βλέπουμε τη μεγαλύτερη αύξηση της παγκόσμιας ανισότητας και φτώχειας από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ολόκληρες χώρες αντιμετωπίζουν χρεοκοπία, με τις φτωχότερες χώρες να ξοδεύουν τώρα τέσσερις φορές περισσότερα για την αποπληρωμή των χρεών προς τους πλούσιους πιστωτές παρά για την υγειονομική περίθαλψη. Τα τρία τέταρτα των κυβερνήσεων του κόσμου σχεδιάζουν περικοπές των δαπανών του δημόσιου τομέα λόγω της λιτότητας -συμπεριλαμβανομένης της υγειονομικής περίθαλψης και της εκπαίδευσης- κατά 7,8 τρισεκατομμύρια δολάρια τα επόμενα πέντε χρόνια.
Η Oxfam ζητά μια συστημική και ευρεία αύξηση της φορολογίας των υπερπλούσιων για την ανάκτηση των κερδών από την κρίση που οδηγούνται από το δημόσιο χρήμα και την κερδοσκοπία. Δεκαετίες φορολογικών περικοπών για τους πλουσιότερους και τις εταιρείες έχουν τροφοδοτήσει την ανισότητα, με τους φτωχότερους ανθρώπους σε πολλές χώρες να πληρώνουν υψηλότερους φορολογικούς συντελεστές από τους δισεκατομμυριούχους.
Ο Έλον Μασκ, ένας από τους πλουσιότερους ανθρώπους στον κόσμο, πλήρωσε «πραγματικό φορολογικό συντελεστή» περίπου 3% μεταξύ 2014 και 2018. Η Άμπερ Κριστίν, μια πωλήτρια αλεύρων στην Ουγκάντα, βγάζει 80 δολάρια το μήνα και πληρώνει φορολογικό συντελεστή 40%.
Παγκοσμίως, μόνο τέσσερα σεντς σε κάθε φορολογούμενο δολάριο προέρχονται πλέον από φόρους επί του πλούτου. Οι μισοί από τους δισεκατομμυριούχους του κόσμου ζουν σε χώρες χωρίς φόρο κληρονομιάς για τους άμεσους απογόνους. Θα κληροδοτήσουν στους κληρονόμους τους έναν αφορολόγητο θησαυρό 5 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, περισσότερο από το ΑΕΠ της Αφρικής, ο οποίος θα οδηγήσει μια μελλοντική γενιά αριστοκρατικών ελίτ. Το εισόδημα των πλουσίων είναι ως επί το πλείστον μη κερδισμένο, προέρχεται από τις αποδόσεις των περιουσιακών τους στοιχείων, ωστόσο φορολογείται κατά μέσο όρο με 18%, λίγο περισσότερο από το μισό του μέσου ανώτατου φορολογικού συντελεστή για τους μισθούς και τα ημερομίσθια.
Η έκθεση δείχνει ότι οι φόροι για τους πλουσιότερους ήταν παλαιότερα πολύ υψηλότεροι. Τα τελευταία σαράντα χρόνια, οι κυβερνήσεις σε ολόκληρη την Αφρική, την Ασία, την Ευρώπη και την Αμερική έχουν μειώσει τους συντελεστές φορολογίας εισοδήματος για τους πλουσιότερους. Ταυτόχρονα, αύξησαν τους φόρους στα αγαθά και τις υπηρεσίες, οι οποίοι επιβαρύνουν δυσανάλογα τους φτωχότερους ανθρώπους και επιδεινώνουν την ανισότητα των φύλων. Στα χρόνια μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο ανώτατος ομοσπονδιακός φορολογικός συντελεστής εισοδήματος των ΗΠΑ παρέμεινε πάνω από το 90% και κατά μέσο όρο 81% μεταξύ 1944 και 1981. Παρόμοια επίπεδα φορολογίας σε άλλες πλούσιες χώρες υπήρχαν κατά τη διάρκεια ορισμένων από τα πιο επιτυχημένα χρόνια της οικονομικής τους ανάπτυξης και έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην επέκταση της πρόσβασης σε δημόσιες υπηρεσίες όπως η εκπαίδευση και η υγειονομική περίθαλψη.
«Η φορολόγηση των υπερπλουσίων είναι η στρατηγική προϋπόθεση για τη μείωση της ανισότητας και την αναζωογόνηση της δημοκρατίας. Πρέπει να το κάνουμε αυτό για την καινοτομία. Για ισχυρότερες δημόσιες υπηρεσίες. Για πιο ευτυχισμένες και υγιείς κοινωνίες. Και για να αντιμετωπίσουμε την κλιματική κρίση, επενδύοντας στις λύσεις που αντισταθμίζουν τις παράλογες εκπομπές των πολύ πλουσιότερων”, δήλωσε η Μπούτσερ από την Oxfam.
Σύμφωνα με νέα ανάλυση της Συμμαχίας για την Καταπολέμηση της Ανισότητας, του Ινστιτούτου Πολιτικών Μελετών, της Oxfam και των Πατριωτών Εκατομμυριούχων, ένας ετήσιος φόρος πλούτου έως 5% στους πολυεκατομμυριούχους και δισεκατομμυριούχους του κόσμου θα μπορούσε να συγκεντρώσει 1,7 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως, αρκετά για να βγάλουν 2 δισεκατομμύρια ανθρώπους από τη φτώχεια, να χρηματοδοτήσουν πλήρως τις ελλείψεις στις υπάρχουσες ανθρωπιστικές εκκλήσεις, να υλοποιήσουν ένα δεκαετές σχέδιο για τον τερματισμό της πείνας, να στηρίξουν τις φτωχότερες χώρες που πλήττονται από τις κλιματικές επιπτώσεις και να παράσχουν καθολική υγειονομική περίθαλψη και κοινωνική προστασία για όλους όσους ζουν σε χώρες χαμηλού και χαμηλού μεσαίου εισοδήματος.
Για τον λόγο αυτό η Oxfam καλεί τις κυβερνήσεις να:
- Να εισαγάγουν εφάπαξ φόρους αλληλεγγύης στον πλούτο και έκτακτους φόρους για να τερματίσουν την κερδοσκοπία της κρίσης.
- Να αυξήσουν μόνιμα τους φόρους στο πλουσιότερο 1%, για παράδειγμα σε τουλάχιστον 60% του εισοδήματός τους από εργασία και κεφάλαιο, με υψηλότερους συντελεστές για τους πολυεκατομμυριούχους και τους δισεκατομμυριούχους. Οι κυβερνήσεις πρέπει να αυξήσουν ιδιαίτερα τους φόρους στα κεφαλαιακά κέρδη, τα οποία υπόκεινται σε χαμηλότερους φορολογικούς συντελεστές από ό,τι άλλες μορφές εισοδήματος.
- Να φορολογούν τον πλούτο του πλουσιότερου 1% με αρκετά υψηλούς συντελεστές ώστε να μειώσουν σημαντικά τον αριθμό και τον πλούτο των πλουσιότερων ανθρώπων και να αναδιανείμουν αυτούς τους πόρους. Αυτό περιλαμβάνει την εφαρμογή φόρων κληρονομιάς, ιδιοκτησίας και γης, καθώς και φόρων καθαρού πλούτου.
