Το βραβείο Ζαχάροφ απονεμήθηκε μετά θάνατον στη Μαχσά Αμινί (Mahsa Amini) από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το όνομα της οποίας έχει γίνει ένα «σύμβολο ελευθερίας» και η δολοφονία της προκάλεσε μαζικές διαμαρτυρίες στο Ιράν.
Κορυφαία διάκριση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα ανθρώπινα δικαιώματα, το βραβείο αυτό απονεμήθηκε στη νεαρή Ιρανή κουρδικής καταγωγής, που άφησε την τελευταία της πνοή στις 16 Σεπτεμβρίου 2022, σε ηλικία 22 ετών, τρεις ημέρες αφού συνελήφθη από την ιρανική αστυνομία ηθών, επειδή δεν φορούσε τη μαντίλα της με τον τρόπο που προβλέπει ο αυστηρός ενδυματολογικός κώδικας που επιβάλλεται στις γυναίκες στο Ιράν.
Το βραβείο αποτελεί τη δεύτερη διεθνή αναγνώριση για τις γυναίκες που αμφισβητούν τη θρησκευτική κυβέρνηση του Ιράν, μετά την απονομή του βραβείου Νόμπελ ειρήνης στη φυλακισμένη ακτιβίστρια Narges Mohammadi.
Η μητέρα, ο πατέρας και ο αδελφός της Αμινί δεν κατάφεραν ωστόσο να παρευρεθούν στην τελετή στο Στρασβούργο, αφού οι αρχές του Ιράν κατέσχεσαν τα διαβατήριά τους, απαγορεύοντάς τους να πετάξουν για να παραλάβουν το βραβείο.
Σε μια ομιλία που διάβασε ο δικηγόρος της οικογένειας, η μητέρα της Amini, Mojgan Eftekhari, είπε ότι τους αρνήθηκαν την ευκαιρία να παρευρεθούν. Αναφερόμενη στην κόρη της, την συνέκρινε με την Ιωάννα της Λωραίνης, υπογραμμίζοντας πως «η ζωή της αφαιρέθηκε άδικα».
«Είμαι πεπεισμένη ότι το όνομά της, δίπλα σε εκείνο της Ιωάννας της Λωραίνης, θα παραμείνει ένα σύμβολο ελευθερίας», τόνισε.
«Θα ήθελα να μπορούσα να είμαι παρούσα στην αξιότιμη συνέλευσή σας για να εκπροσωπήσω όλες τις γυναίκες της χώρας μου και να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου για την απονομή του βραβείου Ζαχάροφ», έγραψε η μητέρα της Μαχσά Αμινί
Congratulations to the 2023 winners of the #SakharovPrize for Freedom of Thought.
These women, with so many others, started a revolution.
Despite increasing pressure, they continue to fight for equality, dignity & freedom in Iran.
You are the future of Iran.
We are with you. pic.twitter.com/FX6IrJwjDd
— Roberta Metsola (@EP_President) December 12, 2023
Περισσότεροι από 100 ευρωβουλευτές υπέγραψαν ανοικτή επιστολή που καταγγέλλει την απόφαση των ιρανικών αρχών, η οποία έχει στόχο, σύμφωνα με τους ίδιους, να «φιμώσει» την οικογένεια της Μαχσά Αμινί «εμποδίζοντάς την να καταγγείλει τη σκανδαλώδη καταπίεση των δικαιωμάτων των γυναικών, των ανθρώπινων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών από την Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν».
Αξίζει να σημειωθεί, πως το βραβείο Ζαχάρωφ για την ελευθερία της σκέψης θεσπίστηκε το 1988 προς τιμήν του Σοβιετικού φυσικού και πολιτικού αντιφρονούντος Αντρέι Ζαχάρωφ. Απονέμεται κάθε χρόνο από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, για να τιμήσει άτομα και οργανώσεις που υπερασπίζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες.
