Όλο και πιο περίπλοκη γίνεται η προσπάθεια της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν να επανεκλεγεί στην προεδρία της Κομισιόν για άλλη μια θητεία.
Το να πάρει η Γερμανίδα πολιτικός εκ νέου το χρίσμα, ήταν ούτως ή άλλως δύσκολο. Τώρα, μετά το νέο πλήγμα που δέχτηκε το πρωί της Τετάρτης (17/7), καθώς το Ανώτατο Δικαστήριο της ΕΕ απεφάνθη πως η Κομισιόν δεν παρείχε «αρκετή πρόσβαση» στις συμβάσεις για τα εμβόλια του κορονοϊού, διαπιστώνοντας παρατυπίες στην απόκρυψη σημαντικών πληροφοριών των συμφωνιών, το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας αναμένεται να επηρεαστεί ακόμη περισσότερο.
Υπενθυμίζεται ότι τόσο η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν όσο και η Τζόρτζια Μελόνι, οι δύο ισχυρότερες γυναίκες της Ευρώπης, θα βρεθούν αντιμέτωπες με τη «στιγμή της αλήθειας» την Πέμπτη (18/7) στις 14:00 (ώρα Ελλάδος), στο Στρασβούργο. Εκείνη την ώρα θα διεξαχθεί η κρίσιμη ψηφοφορία που θα καθορίσει εάν η Γερμανίδα θα κερδίσει μία δεύτερη θητεία ως πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Δικαστική απόφαση «βόμβα» κατά της Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν
Η εξέλιξη με το Ανώτατο Δικαστήριο της ΕΕ «καίει» την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, μόλις μια ημέρα πριν από την κρίσιμη ψηφοφορία για την επανεκλογή στην προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Σημειώνεται πως το παρελθόν της Γερμανίδας πολιτικού σε θέματα διαφάνειας, αποτελούσε ήδη μια μαύρη κηλίδα στην πολιτική της σταδιοδρομία, από την εποχή που ήταν υπουργός Άμυνας στη χώρα της. Και τότε η θητεία της είχε σημαδευτεί από κατηγορίες για διαφθορά, νεποτισμό και κατασπατάληση δημοσίου χρήματος.
Πολλοί ευρωβουλευτές -σε κατ’ ιδίαν συνομιλίες- έχουν επισημάνει το έλλειμμα αξιοπιστίας που υπάρχει προς το πρόσωπό της, υπογραμμίζοντας και το σκάνδαλο «PfizerGate», με το μυστικό deal το οποίο έκλεισε με προσωπικές επαφές της ίδιας και του CEO της Pfizer, Άλμπερτ Μπουρλά.
Εκτός από τη Pfizer, η Επιτροπή υπέγραψε συμφωνίες για προμήθεια εμβολίων με τις AstraZeneca, Sanofi, GSK, Johnson & Johnson, BioNTech και Moderna. Σχεδόν 3 δισεκατομμύρια ευρώ είχαν αποδεσμευτεί προκειμένου να γίνει άμεσα η πρώτη παραγγελία, την περίοδο 2020-21.
Οργισμένη η Μελόνι για τον αποκλεισμό της από τις ζυμώσεις
Όμως, η ψηφοφορία θα είναι εξίσου κρίσιμη και για τη Τζόρτζια Μελόνι, δίνοντας τον τόνο και για το υπόλοιπο της θητείας της. Και, όπως σχολιάζει το Politico, είναι πιθανό να βγει νικήτρια μόνο η μία εκ των δύο.
Η ακροδεξιά Ιταλίδα πρωθυπουργός αποκλείστηκε από μια παρασκηνιακή συμφωνία που έγινε στις Βρυξέλλες μεταξύ φιλελεύθερων ηγετών -όπως ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν- των κεντρώων Συντηρητικών της Δον ντερ Λάιεν και των Σοσιαλιστών του Γερμανού καγκελάριου Όλαφ Σολτς και του Ισπανού πρωθυπουργού Πέδρο Σάντσεθ.
Ο αποκλεισμός αυτός προκάλεσε θυμό στη Μελόνι. Παράλληλα, άφησε την Φον ντερ Λάιεν με ένα πιθανό πρόβλημα που τώρα έρχεται στο προσκήνιο. Μπορεί θεωρητικά να έχει αρκετή υποστήριξη από Συντηρητικούς, Φιλελεύθερους, Πράσινους και Σοσιαλιστές για να εξασφαλίσει το «πράσινο φως» της Ευρωβουλής, ωστόσο η ψηφοφορία θα είναι μυστική και εκτιμάται ότι έως και το 15% των ευρωβουλευτών μπορεί να σπάσουν τη «γραμμή».
Κάπου εδώ θα μπορούσε να βοηθήσει η Μελόνι. Ως επικεφαλής της ακροδεξιάς ομάδας των «Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών» (ECR), με τις 78 ψήφους, θα μπορούσε να αποδειχθεί κρίσιμη για το μέλλον της Φον ντερ Λάιεν.
Μέχρι στιγμής, ωστόσο, η Μελόνι έχει αποκλείσει το ενδεχόμενο να διατάξει τον «στρατό» της να υποστηρίξει την Φον ντερ Λάιεν για μια δεύτερη θητεία. Μετά από έντονες συνομιλίες -όπως τις χαρακτήρισε η Γερμανίδα πολιτικός- με την ομάδα ECR την Τρίτη (16/7), δεν έγινε ακόμη σαφές ποια στάση θα κρατούσαν τα μέλη της ακροδεξιάς ευρωομάδας. Διαφορετικά κόμματα εντός αυτής, από διάφορες χώρες, είναι πιθανό να λάβουν τις δικές τους αποφάσεις.
«Plan B» εάν η Φον ντερ Λάιεν δεν πιάσει τις 361 ψήφους
Η ψηφοφορία της Πέμπτης (18/7) θέτει τη Μελόνι «σε ένα σταυροδρόμι, όπου πρέπει να κάνει μια επιλογή που θα είναι καθοριστική για το δικό της πολιτικό μέλλον», δήλωσε ο Μάρκο Βαλμπρούτσι, πολιτικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο της Νάπολης Federico II. «Πρέπει είτε να αποδεχτεί την ευκαιρία να είναι μέρος της πλειοψηφίας που εκφράζει υποστήριξη προς την επικεφαλής της Κομισιόν, είτε να παραμείνει εκτός, κάτι που νομίζω ότι θα είναι δύσκολο γι’ αυτήν», πρόσθεσε.
Στις Βρυξέλλες, αξιωματούχοι έχουν καταστήσει σαφές ότι δεν υπάρχει «Plan B», εάν η Φον ντερ Λάιεν δεν καταφέρει να συγκεντρώσει την απαιτούμενη στήριξη στην ψηφοφορία. Εάν δεν συγκεντρώσει τις 361 ψήφους που χρειάζεται στην Ευρωβουλή των 720 εδρών την Πέμπτη, η πολιτική της ΕΕ θα περιέλθει και πάλι σε χάος και σύγχυση -σε μια εξαιρετικά ευαίσθητη στιγμή.
Με τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία να διανύει τον τρίτο χρόνο του και τον Ντόναλντ Τραμπ να προχωρά στην εκστρατεία του για την επιστροφή στον Λευκό Οίκο, η σταθερή ηγεσία της ΕΕ θεωρείται ευρέως ζωτικής σημασίας για την οικονομική και πολιτική ασφάλεια της ηπείρου.
Το δίλημμα της Μελόνι
Και στη Ρώμη, όμως, διακυβεύονται πολλά.
Εάν η Μελόνι υποστηρίξει την υποψηφιότητα της φον ντερ Λάιεν, θα εδραιώσει τη θέση της ως κυρίαρχη μετριοπαθής φωνή στις ευρωπαϊκές υποθέσεις. Αν διατάξει τους ευρωβουλευτές της να απέχουν, κινδυνεύει να στείλει το κόμμα -και την Ιταλία- στο περιθώριο. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό.
Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα επώδυνο δίλημμα για την Μελόνι, επειδή την αναγκάζει να επιλέξει μεταξύ των ρεαλιστικών ενστίκτων της ως εθνικής ηγέτιδας στην παγκόσμια σκηνή και των πολιτικών πεποιθήσεων που υποστήριζε επί χρόνια ως πολιτικός στην Ιταλία. Εξάλλου, βρίσκεται σε αυτή τη δύσκολη θέση μόνο λόγω του είδους των πρασκηνιακών μηχανορραφιών των Βρυξελλών, τις οποίες η ίδια και οι συνάδελφοί της ευρωσκεπτικιστές έχουν καταδικάσει.
Παρόλο που η Μελόνι παραμένει δημοφιλής στο εσωτερικό της χώρας της, η ιταλική πολιτική είναι πασίγνωστο ότι είναι ασταθής και εύθραυστη. Ο εταίρος της στον συνασπισμό, ο Ματέο Σαλβίνι, ηγέτης του ακροδεξιού κόμματος Λέγκα, έχει καταστήσει την εναντίωση στη δεύτερη θητεία της Φον ντερ Λάιεν ως πυλώνα της εξωτερικής του πολιτικής.
Την περασμένη εβδομάδα, ο Σαλβίνι αναγκάστηκε να διαψεύσει δημοσιεύματα, σύμφωνα με τα οποία είχε πει ότι αν η Μελόνι «ψηφίσει την Φον ντερ Λάιεν, είναι τελειωμένη».
Τα ανταλλάγματα που ζητά η Μελόνι για να «σώσει» την Φον ντερ Λάιεν
Το κόμμα «Αδελφοί της Ιταλίας» έλκει την καταγωγή του από πρώην φασίστες που αναδύθηκαν από τα συντρίμμια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά η Μελόνι προσπάθησε να το εκσυγχρονίσει με βάση ένα συντηρητικό μοντέλο. Για τον Βαλμπρούτσι, τον πολιτικό επιστήμονα, η ψηφοφορία της Πέμπτης αντιπροσωπεύει «την πιο σημαντική στιγμή της μέχρι τώρα πρωθυπουργίας της Μελόνι».
Παρά την πολιτική πίεση από την ακροδεξιά στην Ιταλία, υπάρχουν σοβαροί λόγοι για τους οποίους η Μελόνι μπορεί να αποφασίσει ότι είναι προς το πολιτικό της συμφέρον να υποστηρίξει την Φον ντερ Λάιεν. Ο κυριότερος από αυτούς είναι η διαχρονικά επικίνδυνη οικονομική θέση της Ιταλίας.
Η Φον ντερ Λάιεν υπήρξε αξιόπιστος εταίρος της Μελόνι, επικυρώνοντας τη συμμόρφωση της Ιταλίας με το σχέδιο οικονομικής ανάκαμψης της ΕΕ μετά την πανδημία και εγκρίνοντας την έγκαιρη αποδέσμευση κονδυλίων. Κατά ειρωνικό τρόπο, όπως θα γνωρίζει καλά η Μελόνι, μια Επιτροπή της ΕΕ που κλίνει προς τα αριστερά αποτελεί βασικό δεκανίκι για υπερχρεωμένες χώρες όπως η Ιταλία.
Μετά τις ευρωεκλογές του Ιουνίου, στις οποίες τα ακροδεξιά κόμματα κατέγραψαν ισχυρές επιδόσεις, το κόστος δανεισμού της Ιταλίας αυξήθηκε, καθώς οι επενδυτές θεώρησαν ότι οι πολιτικές αλληλεγγύης της ΕΕ ήταν λιγότερο πιθανό να συνεχιστούν, σύμφωνα με τον Κάρλο Κοταρέλι, ιταλό πρώην γερουσιαστή και ανώτερο στέλεχος του ΔΝΤ, ο οποίος τώρα διευθύνει το πρόγραμμα οικονομικών και κοινωνικών επιστημών στο Καθολικό Πανεπιστήμιο του Μιλάνου. «Όταν υπάρχει κρίση, η Ιταλία εξαρτάται από τους μηχανισμούς αλληλεγγύης της ΕΕ», δήλωσε.
Η Φον ντερ Λάιεν έχει επίσης δείξει ότι είναι ευέλικτη σε θέματα σημαντικά για το κόμμα της Μελόνι, όπως η αντιμετώπιση της μετανάστευσης, η υπεράσπιση των αγροτικών συμφερόντων και ο περιορισμός της πολιτικής για το κλίμα.
Όταν η φον ντερ Λάιεν συναντήθηκε με τους ευρωβουλευτές του ECR την Τρίτη, αυτοί καλωσόρισαν αυτά τα ανοίγματα. Όμως, σύμφωνα με πρόσωπο που έχει γνώση των συνομιλιών, οι ευρωβουλευτές της Μελόνι απαίτησαν επίσης «ριζική αλλαγή βήματος στην κλιματική πολιτική της Πράσινης Συμφωνίας», «ρεαλιστικές» αγροτικές πολιτικές και νέες συμφωνίες με τις αφρικανικές χώρες για την παρεμπόδιση των αναχωρήσεων μεταναστών. Η Μελόνι θα επιδιώξει επίσης τη μέγιστη δυνατή ευελιξία όσον αφορά στην ερμηνεία των ευρωπαϊκών κανόνων για το χρέος για την Ιταλία.
Οι σύμμαχοι της Μελόνι έχουν καταστήσει σαφές ότι η υποστήριξή τους θα εξαρτηθεί από το αν η φον ντερ Λάιεν θα τους δώσει μια ισχυρή θέση στη νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Αυτό σημαίνει ένα μεγάλο χαρτοφυλάκιο για τον Επίτροπο της Ιταλίας – ίσως έναν ρόλο στη διανομή κονδυλίων, καθώς και τη θέση ενός αντιπροέδρου ή ενός εκτελεστικού αντιπροέδρου στην Επιτροπή.
Ό,τι κι αν συμβεί, το κόμμα δεν αναμένεται να ανακοινώσει δημοσίως την απόφασή του. Αλλά οι υποτιθέμενες μυστικές ψηφοφορίες έχουν τον τρόπο τους να βγαίνουν στη φόρα.
Αν η φον ντερ Λάιεν κερδίσει με μεγάλη πλειοψηφία, θα είναι προφανές ότι η Μελόνι τη διέσωσε. Σε αυτή την περίπτωση δεν μπορεί παρά να καταφύγει σε μια «γραμμή υπεράσπισης» του εαυτού της που έχει προετοιμαστεί εκ των προτέρων: Αντί να ενεργεί προς το συμφέρον του κόμματός της, εργαζόταν για να επιτύχει «το μέγιστο δυνατό αποτέλεσμα για την Ιταλία».
Η εκκρεμότητα με το PfizerGate και η αντίδραση της Κομισόν
Εκτός από τις παρατυπίες στην απόκρυψη σημαντικών πληροφοριών των συμφωνιών για τα εμβόλια του κορονοϊού, ακόμη πιο σκανδαλώδης ήταν η υπόθεση της συμφωνίας με τη Pfizer, η οποία «έκλεισε» με προσωπική διαβούλευση της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν με τον CEO της φαρμακοβιομηχανίας, Άλμπερτ Μπουρλά, χωρίς ποτέ να δημοσιευτούν οι λεπτομέρειες της σύμβασης.
Το αποκαλούμενο και «PfizerGate» αποτελεί μια από τις μελανότερες σελίδες της θητείας της Φον ντερ Λάιεν. Ο Ευρωπαίος διαμεσολαβητής,ο αρμόδιος θεσμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης που ερευνά καταγγελίες διαφθοράς κατά των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων, το 2022 κατηγόρησε την Επιτροπή για κακοδιοίκηση σχετικά με τη μη δημοσιοποίηση των SMS που αντάλλαξε η πρόεδρος της Κομισιόν με τον CEO της Pfizer για το «χρυσό» deal και οι New York Times προσέφυγαν στη δικαιοσύνη.
Μετά την απόφαση του ανώτατου δικαστηρίου της ΕΕ, η Κομισιόν εξέδωσε ανακοίνωση, με την οποία προαναγγέλλει την κατάθεση έφεσης, σημειώνοντας πως «επιφυλάσσεται των νομικών επιλογών της».
«Η Επιτροπή θα μελετήσει προσεκτικά τις αποφάσεις του Δικαστηρίου και τις επιπτώσεις τους», αναφέρει η Κομισιόν και προσθέτει: «Στις αποφάσεις του, το Γενικό Δικαστήριο συμφωνεί με την Επιτροπή για τους περισσότερους ισχυρισμούς. Ειδικότερα, αναγνωρίζει ότι η προστασία του εμπορικού συμφέροντος καλύπτει τις ρήτρες των συμβάσεων που αφορούν:
- Την τοποθεσία των χώρων παραγωγής·
- Τις διατάξεις για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας·
- Τις διατάξεις για τις προκαταβολές
- Την πρόσβαση στα χρονοδιαγράμματα παράδοσης.
«Το Γενικό Δικαστήριο επιβεβαίωσε ότι η Επιτροπή είχε το δικαίωμα να παρέχει μόνο μερική πρόσβαση. Δέχτηκε μόνο εν μέρει τη νομική αγωγή σε δύο σημεία. Αποφάνθηκε ότι η Επιτροπή θα έπρεπε να είχε παράσχει περισσότερες εξηγήσεις για να δικαιολογήσει την άρνηση πρόσβασης σε ορισμένες διατάξεις των συμβάσεων. Αποφάνθηκε επίσης ότι η Επιτροπή έπρεπε να παράσχει τα προσωπικά δεδομένα που σχετίζονται με τα μέλη των διαπραγματευτικών ομάδων, που αποτελούνται από εκπροσώπους των κρατών μελών και αξιωματούχους της Επιτροπής», σημειώνει η Κομισιόν και καταλήγει:
«Γενικά, η Επιτροπή παρέχει την ευρύτερη δυνατή πρόσβαση του κοινού στα έγγραφα, σύμφωνα με τις αρχές της διαφάνειας. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η Επιτροπή χρειαζόταν να βρει μια δύσκολη ισορροπία μεταξύ του δικαιώματος του κοινού στην πληροφόρηση – συμπεριλαμβανομένων των βουλευτών – και των νομικών απαιτήσεων που απορρέουν από τις ίδιες τις συμβάσεις για την COVID-19, οι οποίες θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αξιώσεις αποζημίωσης επιβαρύνοντας τους ευρωπαίους φορολογούμενους. Μάλιστα, σε πολλές περιπτώσεις στο παρελθόν, το Δικαστήριο έχει αναγνωρίσει την ανάγκη προστασίας των επιχειρηματικών συμφερόντων ενός συμβατικού εταίρου.
Εν πάση περιπτώσει, η Επιτροπή είχε παράσχει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (βάσει της Συμφωνίας Πλαίσιο για τις σχέσεις μεταξύ των δύο θεσμικών οργάνων) πλήρεις πληροφορίες σχετικά με τις συμβάσεις εμβολίων κατά του COVID-19. Σύμφωνα με τον θεσμικό της ρόλο, η Επιτροπή είναι υπεύθυνη να διασφαλίζει την απουσία σύγκρουσης συμφερόντων και έχει επίσης καθήκον να προστατεύει το απόρρητο και τα προσωπικά δεδομένα των ενδιαφερομένων ατόμων. Σε αυτό το στάδιο, η Επιτροπή επιφυλάσσεται των νομικών επιλογών της».
