Τα διαμάντια μπορεί να είναι να θεωρούνται παντοτινά , αλλά όταν πρόκειται για εισαγωγές από τη Ρωσία στην Ευρωπαϊκή Ένωση τα πράγματα είναι διαφορετικά.
Η Ρωσία είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός ακατέργαστων διαμαντιών που κόβονται από εκατοντάδες ορυχεία κάτω από τον μόνιμο πάγο της Σιβηρίας, από όπου προέρχεται το ένα τρίτο της παγκόσμιας προσφοράς διαμαντιών.
Τώρα, σύμφωνα με το BBC η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξετάζει να επεκταθεί και στα διαμάντια μια σειρά κυρώσεων που επιβλήθηκαν στη Ρωσία μετά την πλήρους κλίμακας εισβολή της στην Ουκρανία.
Η κίνηση αυτή αποτελεί μέρος του 12ου γύρου μέτρων της ΕΕ κατά της Μόσχας, που πρόκειται να τεθεί σε ισχύ τον Ιανουάριο. Συνδέεται με την G7, η οποία επίσης συζητά την απαγόρευση.
Από το 2022, οι κυρώσεις της ΕΕ καλύπτουν τον ρωσικό άνθρακα, το φυσικό αέριο, τον χρυσό, τη βότκα, ακόμη και το χαβιάρι.
Αλλά τα διαμάντια που εξορύσσονται στα βορειοανατολικά της Ρωσίας εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται σε δαχτυλίδια αρραβώνων, περιδέραια και σκουλαρίκια σε όλο τον κόσμο.
Η ΕΕ έχει αποφύγει μέχρι τώρα την απαγόρευση, κυρίως επειδή το Βέλγιο επιθυμεί να προστατεύσει την πόλη της Αμβέρσας: την πρωτεύουσα των διαμαντιών στον κόσμο.
Η φλαμανδόφωνη πόλη-λιμάνι υπήρξε κέντρο διαμαντιών από τον 15ο αιώνα. Περισσότερο από το 80% όλων των ακατέργαστων διαμαντιών που εξορύσσονται σε όλο τον κόσμο διακινούνται εδώ, και πριν από τον πόλεμο ένα στα τέσσερα από αυτά προερχόταν από τη Ρωσία.
Τα πλακόστρωτα δρομάκια της συνοικίας διαμαντιών της Αμβέρσας είναι γεμάτα καταστήματα, με τις βιτρίνες τους να είναι γεμάτες με αστραφτερά κοσμήματα. Υπάρχουν κάμερες ασφαλείας παντού, σε μια περιοχή περίπου ενός τετραγωνικού μιλίου.
«Η Ρωσία ήταν μια πολύ μεγάλη επιχείρηση για την Αμβέρσα: η μετατόπιση ολόκληρης της επιχείρησής σου σε έναν νέο προμηθευτή σου προκαλεί πολλούς πονοκεφάλους», λέει ο Thierry Tugendhaft, ο οποίος είναι έμπορος διαμαντιών για περισσότερα από 30 χρόνια.
«Η εισαγωγή μη ρωσικών διαμαντιών θα είναι ακριβή, επειδή όλοι θα κυνηγούν τους ίδιους προμηθευτές».
Αυτό σημαίνει ότι θα γίνουν πιο ακριβά και για τον μέσο καταναλωτή.
Σε μια γωνιά του γραφείου του, ο Thierry ανοίγει ένα χρηματοκιβώτιο κολοσσιαίων διαστάσεων και βγάζει έναν μικρό λευκό φάκελο, διπλωμένο στη μέση. Στο εσωτερικό του βρίσκονται τρία αστραφτερά, τέλεια γυαλισμένα διαμάντια.
Πριν από τον πόλεμο, τα μισά από όλα τα διαμάντια του προέρχονταν από τη Ρωσία. Η γοητεία τους έγκειται στην υψηλή τους ποιότητα, το σχήμα τους – και τη διαθεσιμότητά τους.
Η τελική απόφαση σχετικά με την προτεινόμενη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή απαγόρευση θα ληφθεί από τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ τις επόμενες εβδομάδες.
Αλλά πολλοί από τους εμπόρους διαμαντιών της Αμβέρσας το είχαν προβλέψει και είχαν ήδη δεχθεί πιέσεις από τις επιχειρήσεις με τις οποίες συναλλάσσονται για να σταματήσουν τις προμήθειες από τη Ρωσία.
Ο Tugendhaft προμηθεύεται τώρα τις εισαγωγές του από ένα ορυχείο στον Καναδά, αλλά ορισμένοι συνάδελφοί του δεν ήταν τόσο τυχεροί.
«Ορισμένες από τις εταιρείες που ήταν μεγάλοι έμποροι ρωσικών διαμαντιών έβαλαν λουκέτο. Ήταν πολύ εξαρτημένες από τη Ρωσία».
Ανήθικες οι εισαγωγές ρωσικών διαμαντιών
Οι επικριτές παραπονιούνται εδώ και καιρό ότι η εισαγωγή ρωσικών διαμαντιών είναι ανήθικη, επειδή μεγάλο μέρος των χρημάτων καταλήγει κατευθείαν στο Κρεμλίνο.
Περισσότερο από το 90% των ρωσικών διαμαντιών παράγεται από μία μόνο εταιρεία που ονομάζεται Alrosa – η οποία ανήκει ως επί το πλείστον σε ρωσικές κυβερνητικές οντότητες.
Τον περασμένο Απρίλιο, οι ΗΠΑ απαγόρευσαν τις εισαγωγές ακατέργαστων διαμαντιών από τη Ρωσία και επέβαλαν κυρώσεις στην Alrosa.
Το πρώτο εξάμηνο του 2023, η Alrosa είχε έσοδα ύψους 1,9 δισ. δολαρίων (1,7 δισ. στερλίνες).
«Υπάρχει άμεση σύνδεση μεταξύ της αγοράς ρωσικών διαμαντιών και της χρηματοδότησης του πολέμου στην Ουκρανία», λέει ο Filip Reyniers, διευθυντής του IPIS – ενός ερευνητικού ινστιτούτου που εδρεύει στην Αμβέρσα.
«Τα ρωσικά διαμάντια θα πρέπει να θεωρούνται διαμάντια σύγκρουσης».
Γνωστά και ως ματωμένα διαμάντια, τα διαμάντια σύγκρουσης είναι πολύτιμοι λίθοι που πωλούνται για τη χρηματοδότηση του πολέμου.
Ο συνεχιζόμενος πόλεμος σημαίνει ότι η Ρωσία χρειάζεται τα μετρητά.
«Η Ρωσία ψάχνει απεγνωσμένα χρήματα για να χρηματοδοτήσει τον πόλεμό της και γι’ αυτό τα ρωσικά διαμάντια γίνονται φθηνότερα», λέει ο Tobias Kormind, διευθύνων σύμβουλος της 77 Diamonds – ενός από τα μεγαλύτερα διαδικτυακά κοσμηματοπωλεία διαμαντιών στην Ευρώπη.
Ο ίδιος σταμάτησε να εισάγει ρωσικούς πολύτιμους λίθους μέσα σε λίγες εβδομάδες από την εισβολή στην Ουκρανία – γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα υψηλότερο κόστος για την επιχείρησή του – και πιστεύει ότι ο υπόλοιπος κλάδος θα έπρεπε να είχε λάβει πιο σταθερή στάση.
«Επειδή είναι φθηνότερο να αγοράζεις από τη Ρωσία, αυτό που κάνουν πολλοί είναι να κάνουν τα στραβά μάτια – και να μην αποκαλύπτουν ότι προμηθεύονται τους λίθους τους από την Alrosa», δήλωσε.
Εξαιρετικά δύσκολη η απαγόρευση
Καθώς είναι πολύ δύσκολο να γνωρίζουμε με βεβαιότητα από πού προέρχεται ένα διαμάντι, η απαγόρευση είναι πολύ δύσκολο να επιβληθεί.
«Σε αντίθεση με άλλα προϊόντα, όπως ο καφές, το τσάι ή η σοκολάτα, το εμπόριο διαμαντιών δεν ήταν ποτέ διαφανές», λέει ο Filip Reyniers από την IPIS. «Ένα διαμάντι δεν ταξιδεύει με πιστοποιητικό προέλευσης, τα πακέτα διαμαντιών συχνά αναμειγνύονται… οπότε είναι πολύ δύσκολο να γνωρίζουμε την πηγή».
Τα διαμάντια μπορεί να αλλάξουν χέρια 20 έως 30 φορές μεταξύ ορυχείου και αγοράς. Αυτή η έλλειψη ιχνηλασιμότητας είναι ο λόγος για τον οποίο το εμπόριο είναι τόσο ελκυστικό για εγκληματικές δραστηριότητες και για τον οποίο οι επικριτές λένε ότι η απαγόρευση της ΕΕ είναι λανθασμένη.
«Αυτό είναι κάτι που δεν υπάρχει σήμερα σε ολόκληρο τον τομέα», δήλωσε ο Filip Reyniers. «Για να λειτουργήσει αυτή η απαγόρευση, πρέπει να υπάρχει πραγματική διαβεβαίωση ότι μπορείτε να εντοπίσετε απολύτως την προέλευση του διαμαντιού σας».
Η μεγάλη επιπλοκή είναι ότι το 90% της παγκόσμιας προσφοράς διαμαντιών αποστέλλεται στο εξωτερικό για να κοπεί και να γυαλιστεί – ανεξάρτητα από το πού έχει εξορυχθεί.
Τα περισσότερα από αυτά τα διαμάντια καταλήγουν σε εργοστάσια στην Ινδία.
Και μόλις τα διαμάντια γυαλιστούν και είναι έτοιμα για αποστολή, επισημαίνονται ως ινδικής προέλευσης.
Οι αναλυτές λένε ότι είναι απαραίτητο να κλείσει αυτό το μεγάλο παραθυράκι. Αλλά μέχρι στιγμής, ο Ινδός πρωθυπουργός Ναρέντρα Μόντι έχει αψηφήσει τη Δύση για να μειώσει τους οικονομικούς δεσμούς με το Κρεμλίνο.
