Παρά τους πρόσφατους ελέγχους στα ασφαλιστικά έγγραφα των ύποπτων ρωσικών πλοίων από κράτη της Βαλτικής και το Ηνωμένο Βασίλειο, το πρόβλημα με τα παράνομα και επικίνδυνα σκάφη παραμένει άλυτο.
Όπως εξηγεί η Elisabeth Braw στο Politico, η νέα στρατηγική ελέγχου, αν και καλοπροαίρετη, δεν αρκεί από μόνη της, καθώς οι απατεώνες χειριστές έχουν βρει τρόπους να παρουσιάζουν πλαστά ή μη αξιόπιστα έγγραφα.
Το άρθρο καταγράφει την αποτυχία των μέχρι τώρα προσπαθειών, την απουσία παγκόσμιου ελέγχου και την ανάγκη να στραφούμε στον εντοπισμό των αληθινών ιδιοκτητών αυτών των σκαφών-φαντασμάτων, που απειλούν τόσο την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας όσο και το περιβάλλον.
«Αρχίσαμε να ελέγχουμε την ασφάλιση των ρωσικών σκιωδών σκαφών. Τώρα τι;
Καθώς αυτά τα επικίνδυνα πλοία που παραβιάζουν τους κανόνες συνεχίζουν να πλέουν στα νερά μας, εγκυμονώντας τεράστιους κινδύνους για τα άλλα σκάφη και το περιβάλλον, είναι καιρός να επικεντρωθούμε στην εύρεση των σκοτεινών χειριστών που βρίσκονται πίσω από αυτά.
Τον περασμένο Δεκέμβριο, λίγες ημέρες πριν το σκάφος Eagle S φέρεται να προκάλεσε ζημιά σε καλώδιο ενέργειας στον Κόλπο της Φινλανδίας, μια ομάδα χωρών της Βαλτικής Θάλασσας και το Ηνωμένο Βασίλειο ανακοίνωσαν συλλογικά ότι θα αρχίσουν να ελέγχουν τα ασφαλιστικά έγγραφα των ύποπτων σκαφών.
Οι χώρες πίστευαν ότι είχαν επιτέλους βρει τη λύση που θα τους επέτρεπε να πατάξουν τα σκιώδη σκάφη χωρίς να παραβιάζουν κανέναν κανόνα, καθώς τα σκιώδη σκάφη πιστεύεται ότι δεν διαθέτουν κατάλληλη ασφάλιση ατυχημάτων και τα έγγραφα που επιδεικνύουν στους επιθεωρητές μπορεί να είναι άχρηστα ή εντελώς απατηλά.
«Το Ηνωμένο Βασίλειο, η Δανία, η Σουηδία, η Πολωνία, η Φινλανδία και η Εσθονία αναθέτουν στις αντίστοιχες ναυτιλιακές αρχές να ζητούν σχετικές αποδείξεις ασφάλισης από ύποπτα σκιώδη σκάφη καθώς διέρχονται από τη Μάγχη, τα στενά της Μεγάλης Ζώνης της Δανίας, τον Ήχο μεταξύ Δανίας και Σουηδίας και τον Κόλπο της Φινλανδίας. Οι πληροφορίες που συλλέγονται από τα συμμετέχοντα κράτη, συμπεριλαμβανομένων των πληροφοριών που αφορούν τα σκάφη που επιλέγουν να μην ανταποκριθούν στα αιτήματα, θα αξιολογηθούν και θα ληφθούν μέτρα από κοινού με τους διεθνείς εταίρους μας», δήλωσαν.
Αλλά οι ασφαλιστικές επιθεωρήσεις από μόνες τους δεν θα λύσουν το πρόβλημα.
Η ίδια η ιδέα ήταν λογική, καθώς οι δυτικές ασφαλιστικές εταιρείες – γνωστές ως P&I clubs – κυριαρχούν μαζικά στην ασφάλιση ναυτικών ατυχημάτων και δεν επιτρέπεται να ασφαλίζουν σκάφη που έχουν υποστεί κυρώσεις.
Έτσι, εάν ένα σκιώδες σκάφος ζητούσε ασφαλιστικά έγγραφα, τα οποία είναι υποχρεωτικά για όλα τα εμπορικά σκάφη, πιθανότατα δεν θα ήταν σε θέση να επιδείξει κανένα, παρέχοντας στους αξιωματούχους έναν απολύτως νόμιμο λόγο να του ζητήσουν να αποχωρήσει – έτσι τουλάχιστον ήταν το σκεπτικό.
Εννέα ημέρες αργότερα, ωστόσο, η φινλανδική ακτοφυλακή παρατήρησε το Eagle S να εκτελεί μυστηριώδεις κινήσεις στην κορυφή του EstLink 2, του υποθαλάσσιου διασυνδετήριου αγωγού που συνδέει τη Φινλανδία με την Εσθονία. Ως ύποπτο δεξαμενόπλοιο με σημαία των Νήσων Κουκ – το Eagle S έχει επίσης μπει σε γκρίζα και μαύρη λίστα από τους διεθνείς οργανισμούς που τεκμηριώνουν την ασφάλεια των πλοίων. Έτσι, οι Φινλανδοί επιβιβάστηκαν δραματικά στο πλοίο και το κατέλαβαν, κρατώντας το πλήρωμά του.
Δυστυχώς, η σύλληψη σκαφών κατά την πράξη της κοπής καλωδίων με αυτόν τον τρόπο είναι και θα παραμείνει η εξαίρεση. Μακριά από το να σαμποτάρουν καλώδια, τα περισσότερα σκάφη-σκιά απλά πλέουν στα ύδατα άλλων χωρών με όλη τους την ακατάλληλη δόξα, εγκυμονώντας κινδύνους όπου κι αν πάνε – άλλος ένας λόγος για τον οποίο έχει τόσο νόημα για τα πληττόμενα έθνη να επιθεωρούν τα ασφαλιστικά έγγραφα.
Αλλά παρόλο που η Φινλανδία και η Δανία επιθεωρούν από τότε τα πιστοποιητικά ασφάλισης, συνέβη το πιο περίεργο πράγμα: Σχεδόν κάθε φορά που ένα τέτοιο σκάφος έχει σταματήσει για επιθεώρηση, φαίνεται ότι ο υπεύθυνος αξιωματικός ήταν σε θέση να προσκομίσει τα ζητούμενα έγγραφα. Φυσικά, τα εν λόγω έγγραφα μπορεί να μην είναι στην πραγματικότητα απόδειξη της λειτουργίας της ασφάλισης – στην πραγματικότητα, μπορεί να είναι κάτι περισσότερο από ένα κομμάτι χαρτί.
Διάφοροι σχολιαστές και χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης αντέδρασαν στα απροκάλυπτα και εξαιρετικά τακτικά ταξίδια του στόλου μέσω της Βαλτικής Θάλασσας, προτείνοντας στα παράκτια κράτη να κατασχέσουν αυτά τα πλοία, ή ακόμη και να τα βυθίσουν, και να κρατήσουν τα πληρώματά τους, αλλά ούτε αυτό είναι τόσο απλό.
Το σταμάτημα των σκιωδών σκαφών είναι στην πραγματικότητα πολύ πιο περίπλοκο λόγω των παγκόσμιων ναυτιλιακών κανόνων – κανόνων που παραβιάζονται από τους ιδιοκτήτες των σκιωδών σκαφών, αλλά θα πρέπει ωστόσο να τηρούνται από τις δυτικές χώρες.
Έτσι, καθώς το κοινό απογοητεύεται όλο και περισσότερο από το γεγονός ότι εκατοντάδες επικίνδυνα πλοία που παραβιάζουν τους κανόνες συνεχίζουν να πλέουν στη Βαλτική Θάλασσα – και σε ορισμένες περιπτώσεις στη Μάγχη – εγκυμονώντας τεράστιους κινδύνους για τα άλλα πλοία και το θαλάσσιο περιβάλλον, οι κυβερνήσεις μας θα πρέπει να επικεντρωθούν περισσότερο στην ανεύρεση των σκοτεινών χειριστών που βρίσκονται πίσω από τον σκιώδη στόλο. Και μιας και το κάνουμε, όλοι όσοι διαθέτουν ερευνητικές ικανότητες μπορούν επίσης να βοηθήσουν στον εντοπισμό τους.
Ο κόσμος της ναυτιλίας βασίζεται στον επαγγελματισμό. Οι αξιωματικοί της ακτοφυλακής απλώς διασφαλίζουν ότι τα πλοία φέρουν πιστοποιητικά ασφάλισης – δεν είναι σε θέση να ερευνήσουν την αλήθεια των πληροφοριών, πόσο μάλλον αν η υποτιθέμενη εταιρεία υπάρχει.
Τον περασμένο μήνα, για παράδειγμα, μια τέτοια ασφαλιστική επιχείρηση – η Ro Marine – τράβηξε την προσοχή της οικονομικής επιθεώρησης της Νορβηγίας. Με έδρα τη Νορβηγία και επικεφαλής έναν Ρώσο επιχειρηματία που εδρεύει στην Αγία Πετρούπολη, η εταιρεία λέει ότι ασφαλίζει 250 πλοία, αλλά σύμφωνα με έκθεση του εθνικού ραδιοτηλεοπτικού φορέα της Νορβηγίας NRK και της ομάδας ερευνητών δημοσιογράφων της Δανίας Danwatch, 70 από αυτά ανήκουν στον σκιώδη στόλο και 40 από αυτά υπόκεινται σε κυρώσεις.
Η Ro Marine ισχυρίζεται επίσης ότι είναι πιστοποιημένη στη Νορβηγία, αλλά η έκθεση αναφέρει ότι τα έγγραφα που υποτίθεται ότι το αποδεικνύουν είναι πλαστά. Η εταιρεία ισχυρίζεται μάλιστα ότι βρίσκεται στα γραφεία της Ένωσης Νορβηγών Εφοπλιστών στο Όσλο, κάτι που είναι ψέμα.
Και στις αρχές Μαρτίου, όταν ένα ασφαλισμένο από τη Ro Marine πλοίο έφυγε από τη Ρωσία, πλέοντας μέσω του Κόλπου της Φινλανδίας, της Βαλτικής και περνώντας από τα στενά της Δανίας, το πλήρωμά του ήταν σε θέση να επιδείξει πιστοποιητικό ασφάλισης και να αποπλεύσει.
Και η ασφάλιση απατεώνων αποτελεί σοβαρό κίνδυνο στην ανοικτή θάλασσα, «δεν είναι απλώς ότι τα πλοία αυτά δεν διαθέτουν επαρκή ασφάλιση που να προστατεύει τα ίδια τους τα περιουσιακά στοιχεία», δήλωσε ο Simon Lockwood, επικεφαλής της πρακτικής των πλοιοκτητών στον παγκόσμιο μεσίτη ασφαλίσεων WTW. Εάν ένα πλοίο ασφαλισμένο από τη Ro Marine είχε χτυπήσει ένα άλλο πλοίο, για παράδειγμα, το άλλο πλοίο θα αγωνιζόταν να λάβει αποζημίωση.
Η ναυτιλία ήταν κάποτε χαοτική και δαρβινική. Αλλά κατά τη διάρκεια του περασμένου αιώνα, οι κυβερνήσεις δημιούργησαν ένα εντυπωσιακό οικοδόμημα κανόνων, συνθηκών και συμβάσεων για να καταστήσουν την ανοικτή θάλασσα ασφαλέστερη για όλους τους εμπλεκόμενους. Ο ναυτιλιακός τομέας πρόσθεσε επίσης τους δικούς του κανόνες, και η ασφάλιση αποτελεί μέρος αυτού του οικοδομήματος. Αν και, και πάλι, εξαρτάται κυρίως από την εθελοντική συμμόρφωση.
Τα κράτη της Βαλτικής Θάλασσας και η Βρετανία μπορούν να καλέσουν τους ιδιοκτήτες και τα πληρώματα των σκιωδών σκαφών να υπακούσουν στους κανόνες- μπορούν να καλέσουν τη Ρωσία να υπακούσει στους κανόνες- μπορούν να επιθεωρήσουν τα πιστοποιητικά ασφάλισης όσο θέλουν. Αν κάποιος έχει στο μυαλό του την υπονόμευση της θαλάσσιας τάξης, καμία υπηρεσία δεν μπορεί να τον σταματήσει. Δεν υπάρχει παγκόσμια ναυτική αστυνομία, πόσο μάλλον παγκόσμιο ναυτικό δικαστήριο.
Αλλά δεν είμαστε στο απόλυτο έλεος αυτών των παραβατών των κανόνων. Όλοι όσοι διαθέτουν ερευνητικές ικανότητες μπορούν να βοηθήσουν στην αποκατάσταση κάποιας μορφής θαλάσσιας τάξης ερευνώντας τις δραστηριότητες του σκιώδους στόλου. Οι εταιρείες και οι ιδιώτες που πωλούν πλοία στον στόλο, οι εταιρείες και οι ιδιώτες που τα αγοράζουν, οι φορείς που στήνουν εικονικές ασφαλιστικές εταιρείες – κανένας από αυτούς δεν θέλει να γίνουν γνωστές οι δραστηριότητές του.
Ας τους εκθέσουμε»
Η Elisabeth Braw είναι ανώτερη συνεργάτης του Atlantic Council, συγγραφέας του βραβευμένου βιβλίου «Goodbye Globalization».
