Ο Πάπας Φραγκίσκος, ο Ποντίφικας που τον σέβονταν εκατομμύρια Καθολικοί σε όλο τον κόσμο πέθανε σήμερα το πρωί σε ηλικία 88 ετών.
Ο Καρδινάλιος, Κέβιν Φάρελ, καμεράριος του Βατικανού, δήλωσε: «Στις 7:35 το πρωί, ο Επίσκοπος της Ρώμης, Φραγκίσκος, επέστρεψε στο σπίτι του Πατέρα. Όλη του η ζωή ήταν αφιερωμένη στην υπηρεσία του Κυρίου και της Εκκλησίας Του».
Αγαπητός από πολλούς Καθολικούς για την ταπεινότητά του, ο Φραγκίσκος απλοποίησε τα τελετουργικά για τις παπικές κηδείες πέρυσι και είχε δηλώσει ότι έχει ήδη προγραμματίσει τον τάφο του στη βασιλική της Σάντα Μαρία Ματζόρε, στη συνοικία Εσκουιλίνο της Ρώμης, όπου πήγαινε να προσευχηθεί πριν και μετά από τα ταξίδια του στο εξωτερικό. Οι πάπες συνήθως θάβονται με μεγάλη επισημότητα στις κρύπτες κάτω από τη βασιλική του Αγίου Πέτρου στο Βατικανό.
Ο Φραγκίσκος, γεννημένος ως Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο στο Μπουένος Άιρες της Αργεντινής το 1936, εξελέγη Πάπας τον Μάρτιο του 2013. Αμέσως έδειξε το στυλ της παποσύνης του, επιλέγοντας να πάει με το λεωφορείο αντί του παπικού αυτοκινήτου στο ξενοδοχείο του, όπου πλήρωσε ο ίδιος τον λογαριασμό του πριν μετακομίσει στον ξενώνα του Βατικανού, αποφεύγοντας τα πολυτελή παπικά διαμερίσματα. Στην πρώτη του δημόσια εμφάνιση στα ΜΜΕ, εξέφρασε την επιθυμία του για «μια φτωχή Εκκλησία και μια Εκκλησία για τους φτωχούς».
Έστρεψε την παπική προσοχή στη φτώχεια και την ανισότητα, χαρακτηρίζοντας τον ανεξέλεγκτο καπιταλισμό ως «κοπριά του διαβόλου». Δύο χρόνια μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, εξέδωσε μια εγκύκλιο 180 σελίδων για το περιβάλλον, ζητώντας από τις πλουσιότερες χώρες του κόσμου να πληρώσουν το «βαρύ κοινωνικό χρέος» τους προς τους φτωχούς. Η κλιματική αλλαγή, δήλωνε, αποτελεί «μία από τις κύριες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα σήμερα».
Κάλεσε σε συμπόνια και γενναιοδωρία απέναντι στους πρόσφυγες, λέγοντας ότι δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται ως «πιόνια στη σκακιέρα της ανθρωπότητας». Μετά από επίσκεψή του στο νησί της Λέσβου, προσέφερε καταφύγιο στο Βατικανό σε 12 Σύρους. Οι κρατούμενοι, τα θύματα σύγχρονης δουλείας και εμπορίας ανθρώπων αποτελούσαν επίσης συχνά αντικείμενο των εκκλήσεών του για έλεος και κοινωνική δράση. Ακόμη και κατά τη διάρκεια της πρόσφατης νοσηλείας του, συνέχιζε τις τηλεφωνικές κλήσεις προς την Εκκλησία της Αγίας Οικογένειας στη Γάζα, μια βραδινή ρουτίνα από τις 9 Οκτωβρίου 2023.
Σεξουαλική παρενόχληση και ομοφυλόφιλοι ιερείς
Ένα από τα μεγαλύτερα ζητήματα που αντιμετώπισε ο Φραγκίσκος ήταν αυτό της σεξουαλικής κακοποίησης από κληρικούς και της συγκάλυψης των εγκλημάτων από ιερείς και επισκόπους. Στα πρώτα χρόνια της παποσύνης του, καθώς κύματα σκανδάλων συγκλόνιζαν την Εκκλησία, κατηγορήθηκε από επιζώντες και άλλους ότι δεν κατανοούσε το μέγεθος της κρίσης και την ανάγκη για αποφασιστική δράση.
Το 2019, συγκάλεσε συνέλευση επισκόπων από όλο τον κόσμο στη Ρώμη για να συζητήσουν την κρίση και αργότερα εξέδωσε διάταγμα που απαιτούσε από ιερείς και μοναχούς να αναφέρουν τη σεξουαλική κακοποίηση και τη συγκάλυψή της στις εκκλησιαστικές αρχές, παρέχοντας προστασία στους καταγγέλλοντες. Ήταν μια σημαντική κίνηση για την ανάληψη ευθύνης από την Εκκλησία και προχώρησε περισσότερο από οποιονδήποτε από τους προκατόχους του.
Κατά τη διάρκεια της θητείας του ως ηγέτης της Καθολικής Εκκλησίας, ο Φραγκίσκος αναγκάστηκε επίσης να ανταποκριθεί σε επαναλαμβανόμενες πράξεις τρομοκρατίας και διωγμών. Τόνιζε συνεχώς ότι η βία δεν έχει καμία θέση στην αληθινή θρησκευτική πρακτική και ότι δεν πρέπει να συγχέονται οι τρομοκρατικές ενέργειες με το Ισλάμ. «Δεν θεωρώ σωστό να ταυτίζουμε το Ισλάμ με τη βία», είχε δηλώσει μετά τη δολοφονία ενός Καθολικού ιερέα στη Γαλλία το 2016. «Πιστεύω ότι σχεδόν σε κάθε θρησκεία υπάρχει πάντα μια μικρή ομάδα φονταμενταλιστών», είχε προσθέσει, λέγοντας «Έχουμε κι εμείς (σ.σ. οι Καθολικοί) τέτοιους».
Μίλησε με συμπόνια για ζητήματα σεξουαλικότητας (απαντώντας διάσημα «Ποιος είμαι εγώ να κρίνω;» σε ερώτηση για ομοφυλόφιλους ιερείς), για την οικογένεια και τον ρόλο των γυναικών στην κοινωνία – ενώ παρέμενε πιστός στη παραδοσιακή καθολική διδασκαλία για τον γάμο, την αντισύλληψη και την άμβλωση. Αν και πολλοί από την Αριστερά προσπάθησαν να τον θεωρήσουν δικό τους, ο Φραγκίσκος δεν μπορούσε να ενταχθεί εύκολα ούτε στους φιλελεύθερους ούτε στους συντηρητικούς.
Δεκτός σαν ροκ σταρ στα ταξίδια του στο εξωτερικό
Στα πολλά του ταξίδια στο εξωτερικό, ο Φραγκίσκος γινόταν δεκτός σαν ροκ σταρ, με εκατοντάδες χιλιάδες – ακόμη και εκατομμύρια – να περιμένουν για ώρες για να τον δουν στο ανοιχτό παπικό αυτοκίνητο. Η απήχησή του ήταν ιδιαίτερα ισχυρή στους νέους, τους οποίους συχνά προέτρεπε να απορρίψουν τον υλισμό και την υπερβολική εξάρτηση από την τεχνολογία. «Η ευτυχία… δεν είναι μια εφαρμογή που μπορείς να κατεβάσεις στο τηλέφωνό σου», είχε πει σε Καθολική νεολαία τον Απρίλιο του 2016 – ενώ είχε σχεδόν 19 εκατομμύρια ακολούθους στον αγγλόφωνο λογαριασμό του στο Twitter.
Παρόλο που είχε αφαιρέσει μέρος του ενός πνεύμονα του μετά από εφηβική μόλυνση, ήταν αξιοσημείωτα υγιής μέχρι τα τελευταία χρόνια. Παρ’ όλα αυτά διατηρούσε γεμάτο πρόγραμμα και τον περασμένο Σεπτέμβριο πραγματοποίησε το μεγαλύτερο ταξίδι του στη Νοτιοανατολική Ασία.
Τον Ιούλιο του 2021, υποβλήθηκε σε χειρουργική επέμβαση για αφαίρεση 33 εκατοστών από το παχύ έντερο, μένοντας 10 ημέρες στο νοσοκομείο μετά την επέμβαση. Υποβλήθηκε σε περαιτέρω εντερική χειρουργική επέμβαση τον Ιούνιο του 2023, σχεδόν τρεις μήνες μετά την προηγούμενη νοσηλεία του στο Τζεμέλλι με βρογχίτιδα.
Σύγκληση του Κονκλαβίου εντός 15-20 ημερών
Οι συζητήσεις και η τελική επιλογή των εκλεκτόρων καρδιναλίων της Καθολικής Εκκλησίας τις επόμενες ημέρες και εβδομάδες θα καθορίσουν εάν οι προσπάθειες του Φραγκίσκου για μεταρρυθμίσεις στους θεσμούς της Εκκλησίας και για στροφή της έμφασης προς τους φτωχούς θα αποτελέσουν διαρκή κληρονομιά.
Η Σύνοδος των Καρδιναλίων αναμένεται να συγκληθεί για το κονκλάβιο εντός 15-20 ημερών από τον θάνατο του Φραγκίσκου.
