«Τake it or leave it». Αυτό είναι το σαφές μήνυμα που στέλνει η Ουάσινγκτον σε Κίεβο και Ευρωπαίους σχετικά με το «σχέδιο» για κατάπαυση του πυρός στην Ουκρανία, στο οποίο φέρεται να έχει ήδη συμφωνήσει με τη Μόσχα. Η «πρόταση» προβλέπει την παραχώρηση στη Ρωσία των εδαφών που έχει καταλάβει από την έναρξη του πολέμου, αλλά και την αναγνώριση του ρωσικού ελέγχου της Κριμαίας.
Οι συνομιλίες επί του σχεδίου που είχαν προγραμματιστεί για σήμερα στο Λονδίνο με τη συμμετοχή των υπουργών Εξωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γαλλίας, της Γερμανίας, των ΗΠΑ και της Ουκρανίας, κατέρρευσαν πριν να ξεκινήσουν.
Ο Αμερικάνος υπουργός Εξωτερικών, Μάρκο Ρούμπιο, ακύρωσε αιφνιδιαστικά το προγραμματισμένο ταξίδι του στο Λονδίνο για τη συνάντηση, όπως και ο ειδικός απεσταλμένος Στιβ Γουίτκοφ, ο οποίος έχει αναλάβει από την αρχή τις επαφές μεταξύ των εμπλεκόμενων πλευρών.
Ενδεικτικό του κλίματος είναι πως ο Στίβεν Γουίτκοφ, ο οποίος θα ταξιδέψει εκ νέου στη Ρωσία μέσα στην εβδομάδα, έχει ήδη συναντήσει τον Βλαντίμιρ Πούτιν τρεις φορές, χαρακτηρίζοντας μάλιστα την τελευταία τους επαφή ως «συναρπαστική».
«Η σημερινή συνάντηση για τις ειρηνευτικές συνομιλίες στην Ουκρανία με τους υπουργούς Εξωτερικών αναβάλλεται. Οι συνομιλίες θα συνεχιστούν (σ.σ. σε επίπεδο αντιπροσωπειών και σε χαμηλότερο επίπεδο), αλλά αυτές είναι κλειστές για τα μέσα ενημέρωσης», αναφερόταν στη σχετική ανακοίνωση της «οικοδέσποινας» Βρετανίας.
Το ναυάγιο ήρθε μετά από επικοινωνία που είχε ο Μάρκο Ρούμπιο με τον Βρετανό ομόλογό του Ντέιβιντ Λάμι, όπου προφανώς διαπιστώθηκε το χάσμα μεταξύ των προσεγγίσεων για τον τερματισμό του πολέμου. Η Ουάσινγκτον – με την αποχώρηση από τις συνομιλίες – στέλνει μήνυμα σε Ευρώπη και Ουκρανία πως η «πρόταση» Τραμπ είναι μη διαπραγματεύσιμη, οπότε μπορούν να την μελετήσουν, μόνοι τους, και να αποφασίσουν την τελική τους θέση, εάν δηλαδή θα τη δεχτούν ή όχι, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
«Ανυπομονώ να συνεχίσω αργότερα τις συζητήσεις στο Λονδίνο και να προγραμματίσω εκ νέου το ταξίδι μου στο Ηνωμένο Βασίλειο τους επόμενους μήνες», ήταν η λιτή δήλωση του Ρούμπιο στο Χ.
«Οι συνομιλίες θα συνεχιστούν με εντατικό ρυθμό μεταξύ αξιωματούχων στο Λονδίνο. Αυτή είναι μια κρίσιμη στιγμή για την Ουκρανία, τη Βρετανία και την ευρωατλαντική ασφάλεια», ανέφερε από την πλευρά του ο Λάμι. Στην παρούσα φάση – τυπικά – τις ΗΠΑ θα εκπροσωπήσει ο στρατηγός Κιθ Κέλογκ, ειδικός απεσταλμένος του Τραμπ για την Ουκρανία.
► Global View: Τα όρνια της Ουκρανίας – Τραμπ και Πούτιν μοιράζουν εδάφη και ορυκτά
Εκπρόσωπος της Ντάουνινγκ Στριτ δήλωσε – αινιγματικά – πως εναπόκειται «στην Ουκρανία να αποφασίσει για το μέλλον της», υπογραμμίζοντας όμως ταυτόχρονα πως «υποστηρίζουμε τις προσπάθειες υπό την ηγεσία των ΗΠΑ να τεθεί ένα μόνιμο τέλος στον πόλεμο». «Νομίζω ότι αυτό θέλουμε όλοι», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Τζέι Ντι Βανς: «Χρειάζονται παραχωρήσεις»
Ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, Τζέι Ντι Βανς, μετά το φιάσκο του Λονδίνου, διεμήνυσε πως οι ΗΠΑ έχουν κάνει μια «πολύ ρητή πρόταση» προς τη Ρωσία και την Ουκρανία σχετικά με την πορεία προς μια ειρηνευτική συμφωνία.
«Ήρθε η ώρα είτε οι δύο χώρες να πουν το “ναι”, είτε οι ΗΠΑ να αποχωρήσουν από αυτή τη διαδικασία», υπογράμμισε. Με δεδομένο πως Τραμπ και Πούτιν φαίνεται να τα έχουν βρει σε όλα, στην πραγματικότητα το τελεσίγραφο της Ουάσινγκτον αφορά το Κίεβο και – κατ’ επέκταση – τους ευρωπαίους συμμάχους.
«Οι σημερινές γραμμές, ή κάπου κοντά σε αυτές, είναι όπου τελικά νομίζω ότι θα τραβηχτούν και οι νέες γραμμές», δήλωσε ο Βανς σε δημοσιογράφους κατά τη διάρκεια επίσκεψής του στην Ινδία την Τετάρτη.
Αυτό σημαίνει πως η Ουκρανία θα πρέπει να αποδεχτεί την απώλεια των περιοχών που έχει καταλάβει η Ρωσία, στο ανατολικό μέτωπο, οι οποίες αντιστοιχούν περίπου στο 20% της συνολικής επικράτειας της χώρας. Σε αυτές συμπεριλαμβάνεται και η Κριμαία, η οποία βρίσκεται υπό ρωσικό έλεγχο από το 2014.
«Θα πρέπει να υπάρξουν κάποιες εδαφικές ανταλλαγές», ξεκαθάρισε ο Βανς, προσθέτοντας πως απαιτείται αυτή η συμφωνία ώστε οι δύο πλευρές «να κατεβάσουν τα όπλα τους, να παγώσουν αυτή την κατάσταση και να προχωρήσουν στην πραγματική οικοδόμηση μιας καλύτερης Ρωσίας και μιας καλύτερης Ουκρανίας».
► Global View: Ο «αναλώσιμος» Βολοντίμιρ Ζελένσκι και το σκληρό μάθημα της Ουκρανίας
Τι προβλέπει το σχέδιο Τραμπ – Τελειώνει ο χρόνος για Ζελένσκι
Εκτός από τις εδαφικές παραχωρήσεις η πρόταση Τραμπ προβλέπει και τη δέσμευση για μη ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, αλλά και την άρση των κυρώσεων που έχουν επιβληθεί στη Ρωσία. Το μονοσέλιδο έγγραφο που παρουσίασαν Αμερικανοί αξιωματούχοι σε Ουκρανούς αξιωματούχους στο Παρίσι την περασμένη εβδομάδα περιγράφεται ως η «τελική προσφορά», καταδεικνύοντας πως ο χρόνος για τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι τελειώνει.
Σχολιάζοντας τη στάση του Ζελένσκι, ο οποίος δηλώνει πως δεν πρόκειται να αποδεχτεί παραχώρηση ουκρανικών εδαφών και να αναγνωρίσει την Κριμαία, ο Ντόναλντ Τραμπ τη χαρακτήρισε «εμπρηστική», υπογραμμίζοντας πως «η κατάσταση για την Ουκρανία είναι τραγική» και ο Ουκρανός Πρόεδρος έχει μόνο δύο επιλογές: «Μπορεί να αποδεχτεί μια ειρήνη ή μπορεί να συνεχίσει τον πόλεμο και να χάσει ολόκληρη τη χώρα».
Η ουκρανική και η ευρωπαϊκή ηγεσία βλέπουν να εκτυλίσσεται το σενάριο που φοβόντουσαν από την ημέρα της εκλογής του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ. Η συμφωνία για τον τερματισμό του πολέμου γράφεται σε Ουάσινγκτον και Μόσχα και το Κίεβο καλείται απλώς να την υπογράψει.
Πηγές από την ουκρανική ηγεσία σημειώνουν πως το σχέδιο που παρουσίασε ο Τραμπ είναι ξεκάθαρα μεροληπτικό υπέρ της Ρωσίας και επισημαίνουν πως το Κίεβο είναι έτοιμο να διαπραγματευθεί, αλλά όχι να παραδοθεί. «Η πρόταση αναφέρει με σαφήνεια τι κερδίζει χειροπιαστά η Ρωσία, αλλά μιλάει αόριστα και γενικά για το τι θα πάρει η Ουκρανία», σημειώνουν ουκρανικοί αξιωματούχοι.
Συγκεκριμένα η Ρωσία με το σχέδιο Τραμπ κερδίζει:
- Επίσημη αναγνώριση από τις ΗΠΑ του ρωσικού ελέγχου στην Κριμαία.
- Αναγνώριση της ρωσικής κατοχής σχεδόν ολόκληρης της περιφέρειας Λουχάνσκ και των κατεχόμενων τμημάτων των περιοχών Ντονέτσκ, Χερσώνας και Ζαπορίζια.
- Δέσμευση πως η Ουκρανία δεν θα ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. Το κείμενο αναφέρει ότι η Ουκρανία θα μπορούσε να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
- Άρση των κυρώσεων που επιβλήθηκαν από το 2014.
- Ενίσχυση οικονομικής συνεργασίας με τις ΗΠΑ, ιδίως στους τομείς της ενέργειας και της βιομηχανίας.
Για την Ουκρανία το σχέδιο Τραμπ προβλέπει:
- «Ισχυρή εγγύηση ασφάλειας» από μια ομάδα ευρωπαϊκών χωρών και ενδεχομένως και άλλων μη ευρωπαϊκών συμμάχων. Το έγγραφο είναι ασαφές ως προς το πώς θα λειτουργεί η ειρηνευτική αποστολή και δεν αναφέρει συμμετοχή των ΗΠΑ.
- Επιστροφή ενός μικρού τμήματος της περιφέρειας Χάρκοβο που έχει καταλάβει η Ρωσία.
- Ανεμπόδιστη διέλευση του ποταμού Δνείπερου, ο οποίος βρίσκεται κατά τόπους στη γραμμή του μετώπου στη νότια Ουκρανία.
- Αποζημιώσεις και βοήθεια για ανοικοδόμηση, αν και δεν αναφέρεται η πηγή χρηματοδότησης.
Τέλος, για τον πυρηνικό σταθμό της Ζαπορίζια, τον μεγαλύτερο στην Ευρώπη, αναφέρεται πως αυτός θα θεωρείται ουκρανικό έδαφος αλλά θα λειτουργεί υπό την εποπτεία των ΗΠΑ, με παροχή ηλεκτρικής ενέργειας και στις δύο χώρες (Ουκρανία και Ρωσία). Τέλος το έγγραφο αναφέρεται και στη συμφωνία ΗΠΑ – Ουκρανίας για τα ορυκτά, την οποία ο Τραμπ δήλωσε πως θα υπογράψει την Πέμπτη.
