Ο Ρομπέρτο Σαβιάνο, συγγραφέας και ειδικός στο οργανωμένο έγκλημα, επεσήμανε το Σάββατο (3/5) ότι οι νέοι δασμοί του Ντόναλντ Τραμπ, του Προέδρου των ΗΠΑ, θα ενισχύσουν το λαθρεμπόριο, δίνοντας ευκαιρίες σε εγκληματικές ομάδες όπως τα μεξικανικά καρτέλ και η ιταλική μαφία.
Ιστορικά, παρόμοιες πολιτικές, όπως το εμπάργκο του Τζέφερσον ή οι δασμοί του Σμουτ-Χόλεϋ οδήγησαν σε έκρηξη παράνομου εμπορίου. Οι αυξημένοι δασμοί θα επεκτείνουν τις υπάρχουσες διαδρομές λαθρεμπορίου, που ήδη κινήθηκαν πλαστά προϊόντα από την Ασία, και τώρα θα μεταφέρουν και νόμιμα αγαθά.
Η ενίσχυση των ελέγχων στα λιμάνια, όπως τονίζει ο Ρομπέρτο Σαβιάνο σε άρθρο του στους Financial Times, θα μπορούσε να περιορίσει το φαινόμενο, αλλά θα επιβράδυνε τη διακίνηση εμπορευμάτων, μειώνοντας την αποτελεσματικότητα.
Ο Ρομπέρτο Σαβιάνο, λοιπόν, αναρωτιέται αν ο Ντόναλντ Τραμπ γνωρίζει ή αδιαφορεί για τις συνέπειες, καθώς το λαθρεμπόριο μπορεί να ωφελήσει τις αμερικανικές εταιρείες και να του δώσει αφορμή για περαιτέρω πίεση σε ξένες κυβερνήσεις. Η νέα αγορά που δημιουργείται, μοιάζει με την εποχή της Ποτοαπαγόρευσης, με το οργανωμένο έγκλημα έτοιμο να επωφεληθεί.
Trump’s tariffs are a gift to the mafia https://t.co/655WGdH2Cx | opinion
— Financial Times (@FT) May 3, 2025
Το άρθρο του Σαβιάνο και οι δασμοί του Τραμπ
«Οι ηγέτες της μαφίας γνωρίζουν καλά πως κάθε οικονομική απόφαση που οδηγεί σε αύξηση τιμών, δημιουργεί πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη της λαθρεμπορίας. Οι λεγόμενοι “ανταποδοτικοί δασμοί” που ανακοίνωσε τον Απρίλιο ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, θα οδηγήσουν πολλούς να στραφούν στο λαθρεμπόριο. Τα μεξικανικά καρτέλ, οι ιταλικές εγκληματικές οργανώσεις, η ρωσική μαφία και άλλες ομάδες, που ήδη έχουν τη δυνατότητα να διακινούν παράνομα προϊόντα στις ΗΠΑ, τώρα θα μπορούν εξίσου εύκολα να λαθρεμπορεύουν και νόμιμα αγαθά. Μια νέα τεράστια αγορά — ενδεχομένως συγκρίσιμη με την εποχή της Ποτοαπαγόρευσης — αναδύεται και το οργανωμένο έγκλημα είναι έτοιμο να την εκμεταλλευτεί.
Η ιστορία των ΗΠΑ προσφέρει παραδείγματα. Το 1807, ο Τόμας Τζέφερσον επέβαλε εμπάργκο στο εξωτερικό εμπόριο για να πιέσει τη Βρετανία και τη Γαλλία, με αποτέλεσμα την έκρηξη της λαθρεμπορίας, κυρίως σε περιοχές όπως το Βερμόντ και το Μέιν. Το 1930, όταν ο νόμος Σμουτ-Χόλεϋ αύξησε τους δασμούς σε περισσότερα από 20.000 εισαγόμενα προϊόντα, η ιταλοαμερικανική μαφία άρχισε να δρα ως μεσάζοντας, καθώς πολλοί μικροί έμποροι στράφηκαν σε παράνομα δίκτυα για να διατηρήσουν τα κέρδη τους.
Κάθε δασμός δημιουργεί μια ζήτηση στην αγορά που το έγκλημα σπεύδει να καλύψει. Καθώς οι αυξήσεις τιμών θα πλήξουν από κονσόλες παιχνιδιών και γαλλικό κρασί μέχρι υφάσματα – προϊόντα που ήδη βρίσκονται στην καρδιά της λαθρεμπορίας – οι δασμοί του Ντόναλντ Τραμπ θα ανοίξουν νέες ευκαιρίες.
Και καθώς πολλαπλασιάζονται τα δίκτυα λαθρεμπορίου, γνωρίζουμε τον τρόπο με τον οποίο θα διακινούνται τα προϊόντα: Για παράδειγμα, μέσω του μεξικανικού καρτέλ Jalisco Nueva Generación, το οποίο έχει εμπειρία στη λαθρεμπορία καυσίμων. Τον Απρίλιο, στην Πολιτεία της Γιούτα, μια αμερικανική οικογένεια κατηγορήθηκε για συνεργασία με μεξικανικά εγκληματικά δίκτυα, ώστε να διακινήσει σχεδόν 2.900 φορτία κλεμμένου αργού πετρελαίου στις ΗΠΑ. Το 2024, μια αμερικανική εταιρεία δήλωσε ένοχη για λαθραία εισαγωγή πορσελάνινων πλακιδίων από την Κίνα, δηλώνοντας ψευδώς ως χώρα προέλευσης τη Μαλαισία, για να αποφύγει αντισταθμιστικούς και αντιντάμπινγκ δασμούς.
Πριν από τους δασμούς του Ντόναλντ Τραμπ, η λαθρεμπορία αφορούσε κυρίως πλαστά προϊόντα από την Ασία. Τα στοιχεία των Τελωνείων των ΗΠΑ καταγράφουν κατασχέσεις πλαστών αγαθών ύψους 2,8 δισ. δολαρίων το 2023 και 5,4 δισ. το 2024, λόγω της ζήτησης για πιο προσιτά είδη μόδας. Τα περισσότερα προϊόντα προέρχονταν από την Κίνα και το Χονγκ Κονγκ, που μαζί ευθύνονταν για το 90% των συνολικών κατασχέσεων λόγω παραβίασης πνευματικών δικαιωμάτων το 2024. Αυτά τα δίκτυα τώρα θα χρησιμοποιούνται και για νόμιμα και επιβαρυνόμενα με δασμούς προϊόντα.
Η ενίσχυση των ελέγχων στα λιμάνια είναι μία λύση, αλλά θα επιβραδύνει τις τελωνειακές διαδικασίες. Οι εγκληματικές οργανώσεις δεν επιλέγουν λιμάνια με βάση τη διαφθορά, αλλά με βάση την ταχύτητα: Όσο πιο γρήγορο είναι ένα λιμάνι, τόσο περισσότερα εμπορεύματα μπορούν να περάσουν χωρίς έλεγχο. Τα λιμάνια Σαβάνα στην Τζόρτζια, Χιούστον στο Τέξας και Λονγκ Μπιτς στην Καλιφόρνια αναμένεται να στοχοποιηθούν, ακριβώς λόγω της ταχύτητας εκτελωνισμού. Αν αυξηθούν οι έλεγχοι, θα επιβραδυνθεί η αποδοτικότητα των μεταφορών.
Επιπλέον, η απλή ετικέτα δεν θα επαρκεί πλέον για να αποδείξει ότι η παραγωγή ενός ενδύματος έγινε σε συγκεκριμένη χώρα. Είναι πολύ πιθανό η Κίνα, που ήδη διαχειρίζεται περίπου 40 λιμάνια στη Λατινική Αμερική, να τα χρησιμοποιήσει για να προωθεί κινεζικά προϊόντα στις ΗΠΑ που θα εμφανίζονται ως παραγόμενα στη Νότια Αμερική.
Είναι δυνατόν ο Ντόναλντ Τραμπ να μην γνωρίζει ότι οι δασμοί του θα αποτελέσουν χρυσή ευκαιρία για τους λαθρέμπορους; Ίσως δεν τον ανησυχεί, γνωρίζοντας ότι οι αμερικανικές επιχειρήσεις χρειάζονται προϊόντα σε τιμές προ δασμών για να παραμείνουν ανταγωνιστικές. Εξάλλου, η λαθρεμπορία μπορεί να του προσφέρει άλλοθι για να διατηρήσει την πολιτική πίεση σε ξένες κυβερνήσεις. Ενώ οι δασμοί είναι το επίσημο πολιτικό του εργαλείο, η λαθρεμπορία θα λειτουργήσει ως παράνομη διόρθωση.
Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Ντόναλντ Τραμπ έρχεται σε επαφή με αυτόν τον τρόπο σκέψης. Ο μέντοράς του, Ρόι Κον, τη δεκαετία του 1970 εκπροσωπούσε αρχηγούς της μαφίας όπως ο Καρμίνε Γκαλάντε, ο Κάρλο Γκαμπίνο και ο Νίκολας Ρατένι, ενώ συμβούλευε και την οικογένεια Τζενοβέζε. Ο Ρόι Κον ήξερε πως υπάρχουν νόμιμοι και παράνομοι τρόποι να γίνουν τα πράγματα. Για τις εγκληματικές οργανώσεις, υπάρχουν οι νόμοι των επιχειρήσεων και μετά υπάρχουν οι «κανόνες» — καθιερωμένες διαδικασίες για την εξασφάλιση κέρδους. Οι επίσημοι δασμοί του Ντόναλντ Τραμπ είναι οι νόμοι. Το ανεπίσημο παράλληλο λαθρεμπόριο ακολουθεί τους κανόνες.
Το λαθρεμπόριο πλέον θα γίνει συστημικό. Δεν θα είναι απλώς ένας τρόπος για φτηνά ή πλαστά προϊόντα, αλλά μια απαραίτητη μέθοδος για να διατηρηθεί η ανταγωνιστικότητα. Και οι εγκληματικές οργανώσεις γνωρίζουν ότι όσο περισσότερο η αγορά απαιτεί λαθραία προϊόντα, τόσο δυσκολότερο θα είναι για τα τελωνεία να το καταπολεμήσουν. Στο τέλος, θα φτάσουμε σε μια ισορροπία όπου η λαθρεμπορία στις ΗΠΑ θα γίνει και πάλι ανεκτή».
