Δύο 24ωρα πριν από την ημέρα που ενδέχεται να αποδειχτεί ορόσημο για τις εξελίξεις στην Ουκρανία, το «κλίμα» μπορεί να χαρακτηριστεί… «ομιχλώδες». Την Πέμπτη 15 Μαΐου υποτίθεται πως Κίεβο και Μόσχα θα έχουν στην Κωνσταντινούπολη τις πρώτες άμεσες συνομιλίες. Όμως τίποτα δεν μπορεί να θεωρηθεί βέβαιο αυτή τη στιγμή – ακόμα και η ίδια η συνάντηση.
Οι δύο πλευρές δηλώνουν πως προετοιμάζονται για τις διαπραγματεύσεις, αλλά δεν έχει ανακοινωθεί ποιοι θα συμμετέχουν σε αυτές. Ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι δήλωσε πως θα παρευρεθεί στην Κωνσταντινούπολη για απευθείας συνομιλίες μόνο εάν σε αυτές συμμετέχει ο Βλαντιμίρ Πούτιν. Από την πλευρά του το Κρεμλίνο δεν έχει ακόμη ανακοινώσει εάν ο Ρώσος Πρόεδρος θα ταξιδέψει για τις συνομιλίες, αν και αυτό φαίνεται όλο και πιο απίθανο.
Ο Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε πως πιθανόν να… «περάσει» από την Κωνσταντινούπολη, εάν πρόκειται να συμβεί κάτι σημαντικό. «Δεν ξέρω που θα βρίσκομαι την Πέμπτη. Έχω τόσες πολλές συναντήσεις, αλλά σκεφτόμουν πραγματικά να πάω εκεί (σ.σ. στην Κωνσταντινούπολη). Υπάρχει μια πιθανότητα, υποθέτω, εάν πιστεύω πως μπορεί να συμβούν πράγματα», δήλωσε χαρακτηριστικά ο πρόεδρος των ΗΠΑ, που βρίσκεται στη Σαουδική Αραβία, στην πρώτη του επίσκεψη στο εξωτερικό, για να υπογράψει εμπορικές συμφωνίες τρισεκατομμυρίων. Πληροφορίες αναφέρουν πως στην Κωνσταντινούπολη, θα μεταβούν οι απεσταλμένοι του Αμερικανού προέδρου, Στιβ Γουίτκοφ και Κιθ Κέλογκ.
Την ίδια στιγμή, οι Ευρωπαίοι ηγέτες (Μακρόν, Σταρμερ, Μερτς, Τουσκ), που είδαν το τελεσίγραφό τους για κατάπαυση του πυρός να ακυρώνεται στην πράξη, βρίσκονται σε αναμονή και προετοιμάζονται για πιθανές εξελίξεις. Θεωρητικά, η Ρωσία θα έπρεπε από χτες (Δευτέρα 12/05) να ανακοινώσει 30ημερη κατάπαυση του πυρός, διαφορετικά σήμερα θα βρισκόταν αντιμέτωπη με νέες σοβαρότερες κυρώσεις.
Τίποτα όμως δεν συνέβη, καθώς ο Βλαντιμίρ Πούτιν, αψηφώντας τις απειλές και τα τελεσίγραφα, που αρχικά φάνηκε να έχουν και την υποστήριξη του Ντόναλντ Τραμπ, πρότεινε απευθείας συνομιλίες Κιέβου – Μόσχας στην Κωνσταντινούπολη. Η πρόταση ενθουσίασε τον πρόεδρος των ΗΠΑ, ο οποίος πίεσε τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι να αποδεχτεί την προσφορά των απευθείας διαπραγματεύσεων, ευθυγραμμιζόμενος με τον Ρώσο Πρόεδρο και υποβαθμίζοντας το τελεσίγραφο των ευρωπαίων.
«Θα πάει ή δεν θα πάει» ο Πούτιν στο Κρεμλίνο;
Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, επιβεβαίωσε την Τρίτη ότι η Ρωσία συνεχίζει τις προετοιμασίες για τις ειρηνευτικές συνομιλίες στην Κωνσταντινούπολη. Απέφυγε ωστόσο να διευκρινίσει, ποιοι θα συμμετέχουν σε αυτές. «Συνεχίζουμε τις προετοιμασίες. Αυτά προς το παρόν, δεν υπάρχουν περαιτέρω σχόλια», είπε κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου στη Μόσχα. Όταν ρωτήθηκε αν θα μπορούσε να κατονομάσει όσους θα εκπροσωπήσουν τη Ρωσία στις συνομιλίες, ο Πεσκόφ απάντησε: «Όχι. Μόλις ο Πρόεδρος το κρίνει απαραίτητο, θα το ανακοινώσουμε».
Τελευταίες πληροφορίες που μετέδωσε το αζέρικο πρακτορείο ειδήσεων APA και το κινέζικο τηλεοπτικό δίκτυο CGTN, αναφέρουν πως ο Βλαντιμίρ Πούτιν δεν πρόκειται να ταξιδέψει στην Κωνσταντινούπολη. Ο Ρώσος Πρόεδρος, σύμφωνα με τις διαρροές, θα μπορούσε να συμμετάσχει σε συνάντηση εφόσον έχει γίνει η προετοιμασία και υπάρχει μια βάση συμφωνίας και μόνο με τον Ντόναλντ Τραμπ. Οι αξιωματούχοι που φαίνεται πιθανότερο να εκπροσωπήσουν τη Μόσχα στις συνομιλίες της Κωνσταντινούπολης, σύμφωνα πάντα με τις τελευταίες ανεπιβεβαίωτες διαρροές, είναι ο υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ και ο Γιούρι Ουσακόφ, στενός σύμβουλος του Ρώσου προέδρου σε θέματα εξωτερικής πολιτικής
Ζελένσκι: «Ο Πούτιν φοβάται να με συναντήσει»
Από την πλευρά του ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι δήλωσε την Τρίτη πως επιθυμεί να διαπραγματευτεί μια άνευ όρων κατάπαυση του πυρός, διάρκειας 30 ημερών, πρόσωπο με πρόσωπο με τον Βλαντιμίρ Πούτιν. Το Κρεμλίνο – για την ώρα – απορρίπτει και τα δύο. Όπως υποστηρίζει η Μόσχα, η κατάπαυση του πυρός είναι «προσχηματική» και αποσκοπεί μόνο στο να κερδίσει χρόνο ο ουκρανικός στρατός.
Επίσης ο Βλαντιμίρ Πούτιν έχει διαμηνύσει σε όλους τους τόνους πως αμφισβητεί τον ρόλο του Βολοντίμιρ Ζελένσκι, καθώς η θητεία του στην προεδρία της Ουκρανίας έχει λήξει. Από το Κρεμλίνο έχει επισημανθεί μάλιστα πως οποιαδήποτε συμφωνία για τερματισμό του πολέμου θα πρέπει να φέρει την υπογραφή μιας ουκρανικής ηγεσίας που θα προκύψει από νέες εκλογές, ώστε να μην μπορεί να αμφισβητηθεί σε ενδεχόμενη αλλαγή στην εξουσία.
«Επειδή απολύτως τα πάντα στη Ρωσία εξαρτώνται από τον Πούτιν, ο μόνος τρόπος να εξασφαλιστεί μια κατάπαυση του πυρός και να τελειώσει ο πόλεμος είναι οι άμεσες συνομιλίες μαζί του», είπε ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι και πρόσθεσε: «Αν κάνει το βήμα να πει ότι είναι έτοιμος για κατάπαυση του πυρός, τότε ανοίγει ο δρόμος για να συζητήσουμε όλα τα επιμέρους στοιχεία για τον τερματισμό του πολέμου».
Σχετικά με την παρουσία του στην Τουρκία την Πέμπτη, ο Ουκρανός Πρόεδρος, διευκρίνισε ότι πρώτα θα συναντηθεί με τον Τούρκο Πρόεδρο, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, στην Άγκυρα και έπειτα θα μεταβεί στην Κωνσταντινούπολη μόνο εφόσον παραστεί ο Πούτιν. Ο πρόεδρος της Ουκρανίας κατηγορεί τον Βλαντιμίρ Πούτιν πως «φοβάται» να τον συναντήσει και υποστήριξε πως σε περίπτωση αποτυχίας των συνομιλιών θα πρέπει να επιβληθούν «σκληρές κυρώσεις» από τις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Μια αρνητική εξέλιξη, δήλωσε ο Ζελένσκι, θα αποδείκνυε πως η Ρωσία δεν είναι έτοιμη για διπλωματία.
Σε «αναμμένα κάρβουνα» και η Ευρώπη
Αυτή την προσέγγιση υιοθετούν και οι Ευρωπαίοι ηγέτες του «Συνασπισμού των Προθύμων», που κατηγορούν τον Πούτιν πως δεν επιθυμεί στην πραγματικότητα την ειρήνη. Η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Κάγια Κάλας εκτίμησε ότι ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν «δεν θα τολμήσει» να παραστεί στις ουκρανορωσικές συνομιλίες. «Ο Ζελένσκι έπραξε σωστά λέγοντας “Εντάξει, είμαι έτοιμος να συναντήσω τον Πούτιν, ας έρθει”. Αλλά δεν νομίζω ότι ο Πούτιν θα το τολμήσει», είπε και πρόσθεσε: «Δεν νομίζω ότι (η Ρωσία) ενδιαφέρεται για ειρήνη. Η Ρωσία σαφώς παίζει παιχνίδια, προσπαθεί να κερδίσει χρόνο».
Ωστόσο στην Ευρώπη εκφράζεται και ανησυχία για τις επικείμενες εξελίξεις. Η Ρωσία είναι δεδομένο πως θα προσέλθει στις διαπραγματεύσεις με ξεκάθαρους όρους, τους οποίους έχει γνωστοποιήσει εδώ και καιρό. Συνοπτικά, αυτοί είναι: Αναγνώριση του ρωσικού ελέγχου στην Κριμαία και στις περιοχές της ανατολικής Ουκρανίας που έχουν καταληφθεί από την έναρξη του πολέμου, και δέσμευση πως η Ουκρανία δεν πρόκειται να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ.
Πρόκειται για δύο όρους που περιλαμβάνονται στην «τελική προσφορά» που έχει καταθέσει και ο Ντόναλντ Τραμπ για τον τερματισμό της σύγκρουσης. Το Κίεβο επίσημα αρνείται την παραχώρηση εδαφών και την αναγνώριση της Κριμαίας, ωστόσο όλο και περισσότεροι στην Ευρώπη αποδέχονται – παρασκηνιακά – ότι η Ουκρανία θα πρέπει τελικά να αποδεχτεί μια οδυνηρή απώλεια εδαφών.
Ο Λευκός Οίκος έχει διαμηνύσει πως εάν οι δύο πλευρές δεν προτίθενται να συζητήσουν επί της πρότασης Τραμπ, τότε οι ΗΠΑ θα εγκαταλείψουν το ρόλο μεσολαβητή. Αυτό σημαίνει πως οι ευρωπαίοι θα πρέπει να αναλάβει πρωτοβουλίες, χωρίς τις ΗΠΑ, και να λάβουν αποφάσεις που θα μπορούσαν να διχάσουν το ευρωπαϊκό μπλοκ. Διαβλέποντας αυτό το σενάριο, ευρωπαίοι διπλωμάτες και αναλυτές εκτιμούν πως οι εξελίξεις γύρω από το Ουκρανικό θα μπορούσαν σύντομα να αποδειχθούν μια ισχυρή δοκιμασία για την ενότητα της Ευρώπης, τουλάχιστον ως προς την υποστήριξη στο Κίεβο.
