Περιπέτειες θα αντιμετωπίσει η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν μετά την απόφαση του Δικαστηρίου της ΕΕ γύρω από το σκάνδαλο Pfizergate, με τα εμβόλια του Covid.
Σύμφωνα με την απόφαση που δημοσιοποιήθηκε σήμερα, ήταν λάθος που η ΕΕ αρνήθηκε να δημοσιοποιήσει τα γραπτά μηνύματα της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν με τον διευθύνοντα σύμβουλο της Pfizer, Άλμπερτ Μπουρλά, την περίοδο κορύφωσης της πανδημίας Covid-19.
Δημοσιογράφοι είχαν ζητήσει να δουν τα μυστικά μηνύματα που αντάλλαξαν η πρόεδρος της Επιτροπής και ο επικεφαλής της φαρμακευτικής εταιρείας, τα οποία προηγήθηκαν της συμφωνίας για προμήθεια εμβολίων αξίας πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ μεταξύ Pfizer και ΕΕ.
Η απόφαση αυτή μπορεί να έχει τεράστιες επιπτώσεις για τη διαφάνεια και τη λογοδοσία στην ΕΕ και αποτελεί ισχυρό πλήγμα για τη φήμη της φον ντερ Λάιεν.
Σε ανακοίνωσή του, το Γενικό Δικαστήριο της ΕΕ ανέφερε ότι η Επιτροπή «απέτυχε να εξηγήσει με πειστικό τρόπο γιατί θεώρησε ότι τα γραπτά μηνύματα που ανταλλάχθηκαν στο πλαίσιο της προμήθειας των εμβολίων κατά της Covid-19 δεν περιείχαν σημαντικές πληροφορίες ή πληροφορίες που απαιτούν παρακολούθηση και των οποίων η διατήρηση έπρεπε να διασφαλιστεί».
Η ύπαρξη των μηνυμάτων — την οποία αρχικά δεν είχε επιβεβαιώσει η Επιτροπή — αποκαλύφθηκε σε συνέντευξη που είχε δώσει η φον ντερ Λάιεν στους New York Times το 2021.
Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της ακρόασης πέρυσι στο Δικαστήριο του Λουξεμβούργου, η Εκτελεστική Επιτροπή της ΕΕ υποστήριξε ότι το περιεχόμενο των μηνυμάτων δεν ήταν αρκετά σημαντικό ώστε να χαρακτηριστούν ως επίσημα έγγραφα — και κατά συνέπεια δεν καταγράφηκαν και δεν ήταν διαθέσιμα προς δημοσιοποίηση σε δημοσιογράφους.
Στην ανακοίνωσή του, το Δικαστήριο πρόσθεσε: «Η Επιτροπή δεν μπορεί απλώς να δηλώσει ότι δεν έχει στην κατοχή της τα ζητούμενα έγγραφα, αλλά πρέπει να παρέχει αξιόπιστες εξηγήσεις που να επιτρέπουν στο κοινό και στο Δικαστήριο να κατανοήσουν γιατί αυτά τα έγγραφα δεν μπορούν να βρεθούν».
«Ο ελέφαντας που ΔΕΝ ήταν στο δωμάτιο»
Η Ευρωπαία Διαμεσολαβήτρια διαπίστωσε το 2022 ότι η παράλειψη της Επιτροπής να αναζητήσει τα εν λόγω γραπτά μηνύματα ισοδυναμούσε με κακοδιοίκηση. Η Emily O’Reilly, διαμεσολαβήτρια από το 2013 έως το 2025, έκανε λόγο για μια «κλήση αφύπνισης» για τα θεσμικά όργανα της ΕΕ.
Είπε ότι η διαφάνεια είχε υποχωρήσει υπό τη διακυβέρνηση της φον ντερ Λάιεν.
Και έβαλε ιδιαίτερα στο στόχαστρο την ίδια τη φον ντερ Λάιεν, κατηγορώντας την πρόεδρο της Επιτροπής σε συνέντευξή της στο POLITICO πέρυσι ότι δημιούργησε μια κουλτούρα «συγκράτησης των πραγμάτων» για πολιτικούς λόγους.
Επέκρινε επίσης την απουσία της φον ντερ Λάιεν από τη μοναδική δικαστική ακρόαση που πραγματοποιήθηκε για την υπόθεση μέχρι στιγμής. «Ο ελέφαντας που δεν ήταν στο δωμάτιο», είπε. «Το μοναδικό πρόσωπο που θα μπορούσε να μας πει τα πάντα δεν ήταν εκεί».
Σε δήλωσή της προς το POLITICO, η Επιτροπή ανέφερε ότι «ποτέ δεν αρνήθηκε την ανταλλαγή γραπτών μηνυμάτων με τον διευθύνοντα σύμβουλο της Pfizer. Εκείνη την εποχή, όταν ο κόσμος περνούσε μια βαριά πανδημία, πολλοί ηγέτες βρίσκονταν σε τακτική επαφή με τους διευθύνοντες συμβούλους των φαρμακευτικών εταιρειών».
Η ανταλλαγή γραπτών μηνυμάτων «δεν σημαίνει ότι οι συμβάσεις αποτέλεσαν αντικείμενο διαπραγμάτευσης σε αυτό το επίπεδο ή ακόμη και μέσω της ανταλλαγής γραπτών μηνυμάτων», πρόσθεσε.
Η Επιτροπή δήλωσε ότι «η διαφάνεια είναι ύψιστης σημασίας για την Επιτροπή και την Πρόεδρο φον ντερ Λάιεν» και ότι «έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος τα τελευταία χρόνια» όσον αφορά «στη διαφάνεια, τη λογοδοσία και τη σαφή επικοινωνία».
Οι δικαστές της κατώτερης βαθμίδας του ίδιου δικαστηρίου της ΕΕ έχουν ήδη αποφανθεί κατά της απόφασης της Επιτροπής να επεξεργαστεί μεγάλα τμήματα των συμβάσεων για τα εμβόλια προτού τις διαθέσει, κάτι που η εκτελεστική εξουσία δήλωσε ότι έκανε για να προστατεύσει την ιδιωτική ζωή του προσωπικού και τα εμπορικά συμφέροντα των εταιρειών.
Η Tilly Metz, μία από τους πέντε Πράσινους βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που προσέφυγαν στο Γενικό Δικαστήριο, διερωτήθηκε ποιος ή τι κρύβεται πίσω από την απροθυμία της φον ντερ Λάιεν να μοιραστεί πληροφορίες. «Παίρνει κακές συμβουλές εκεί», είπε. «Αν θέλετε το κοινό να έχει αυτοπεποίθηση και να εμπιστεύεται τους πολιτικούς και αυτά που κάνουν – και τις επαφές που κάνουν με τη βιομηχανία – πρέπει να δώσετε έμφαση στη διαφάνεια».
Αν και αναγνώρισε ότι η υγειονομική κρίση του Covid-19 ήταν μια «πολύ νέα κατάσταση» που οδήγησε την Επιτροπή να συνεργαστεί με τη βιομηχανία, πιστεύει ότι η φον ντερ Λάιεν απέτυχε να πάρει τα σωστά διδάγματα από την πανδημία.
