Αυτή η εβδομάδα ξεκίνησε με τέσσερις Ευρωπαίους ηγέτες, να στέκονται προκλητικά στο Κίεβο δίπλα στον Βολοντίμιρ Ζελένσκι, απευθύνοντας ένα τελεσίγραφο στον Βλαντιμίρ Πούτιν: υπέγραψε άμεσα κατάπαυση του πυρός, αλλιώς, μαζί με τον Ντόναλντ Τραμπ, θα σε αναγκάσουμε να το κάνεις, με κυρώσεις και άλλα αυστηρά μέτρα, σχολιάζει ο Guardian σε ανάλυσή του.
Κατά τις επόμενες ημέρες, ακολούθησε μια σειρά από προσφορές, αντιπροσφορές, τελεσίγραφα και υπεκφυγές, σε μια ιλιγγιώδη εβδομάδα διπλωματίας υψηλού ρίσκου, που συχνά έμοιαζε με μια παρτίδα γεωπολιτικού πόκερ.
Ωστόσο, μέχρι το τέλος της εβδομάδας δεν υπήρξε ούτε κατάπαυση του πυρός ούτε κυρώσεις. Πραγματοποιήθηκαν διάφορες συνομιλίες στην Τουρκία, από τις οποίες κανείς δεν περίμενε ιδιαίτερη πρόοδο, και η πορεία προς την ειρήνη έμοιαζε εξίσου ασαφής με αυτήν μιας εβδομάδας πριν.
Στα μέσα της εβδομάδας, ο Guardian πέρασε μία ώρα με τον Ζελένσκι, μαζί με τρεις άλλους Ευρωπαίους δημοσιογράφους, στο γραφείο του, στο προεδρικό μέγαρο στο Κίεβο. Μόλις είχε ανακοινώσει αιφνιδιαστικά ότι θα ταξιδέψει στην Τουρκία για συνομιλίες, προκαλώντας τον Πούτιν να τον συναντήσει. Ήταν μια δραματική κλιμάκωση της έντασης και τον ρωτήσαμε αν ένιωθε κάπως σαν να παίζει πόκερ.
Εκείνος απάντησε: «Με πολλούς ταυτόχρονα».
Η εβδομάδα ξεκίνησε καλά για τον Ζελένσκι, με μια τετράδα Ευρωπαίων – τον Κιρ Στάρμερ από τη Βρετανία, τον Εμανουέλ Μακρόν από τη Γαλλία, τον νέο Γερμανό καγκελάριο Φρίντριχ Μερτς, και τον Ντόναλντ Τουσκ από την Πολωνία – να καταφθάνουν όλοι στο Κίεβο.
Οι πέντε άνδρες είχαν μαζευτεί στον καναπέ καθώς ο Μακρόν τηλεφωνούσε στον Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος μόλις είχε ξυπνήσει. Σύμφωνα με τις πληροφορίες του Guardian, ο Τραμπ χάρηκε που οι πέντε είχαν συναντηθεί, αλλά δεν προσέφερε καμία σαφή δέσμευση ότι θα υπογράψει κυρώσεις αν ο Πούτιν δεν συμφωνήσει σε κατάπαυση του πυρός.
Απειλές για κυρώσεις
Παρ’ όλα αυτά, σε μια υπαίθρια συνέντευξη Τύπου έξω από το ανάκτορο Mariinskyi στο Κίεβο, ο Μακρόν και ο Στάρμερ παρουσίασαν την τηλεφωνική επικοινωνία σαν να υπήρχε πλήρης σύμπνοια. Έθεσαν στον Πούτιν τελεσίγραφο, μέχρι το βράδυ της Δευτέρας, να ξεκινήσει κατάπαυση του πυρός. «Αν γυρίσει την πλάτη του στην ειρήνη, θα απαντήσουμε, συνεργαζόμενοι με τον πρόεδρο Τραμπ, με όλους τους εταίρους μας, θα εντείνουμε τις κυρώσεις και θα αυξήσουμε τη στρατιωτική βοήθεια για την άμυνα της Ουκρανίας», δήλωσε ο Στάρμερ.
Η μπάλα πλέον βρισκόταν στο γήπεδο του Πούτιν, αν και κάθε προηγούμενη εμπειρία υποδείκνυε ότι ο Ρώσος ηγέτης δεν αντιδρά θετικά σε τελεσίγραφα – πόσο μάλλον την επόμενη μέρα αφότου επέβλεψε μια θορυβώδη στρατιωτική παρέλαση για την 80ή επέτειο της σοβιετικής νίκης στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, μια εκδήλωση που έχει μετατραπεί σε θεμέλιο μύθο για την εθνικιστική ιδέα της ρωσικής ταυτότητας και έχει χρησιμοποιηθεί ως αιτιολόγηση για την εισβολή στην Ουκρανία.
Ένα πρώτο σημάδι ότι η αντίδραση του Πούτιν ίσως να μην ήταν θετική ήρθε από τον Ντμίτρι Μεντβέντεφ, πρώην πρόεδρο της Ρωσίας και πλέον τον πιο φωνακλά εθνικιστή τρολ της χώρας στο X. «Ξεστομίζουν απειλές κατά της Ρωσίας… Νομίζετε ότι αυτό είναι έξυπνο, ε; Χώστε αυτά τα ειρηνευτικά σχέδια στους πανφυλικούς σας @@@@», έγραψε στην πλατφόρμα.
Macron, Merz, Starmer, and Tusk were supposed to discuss peace in Kiev. Instead, they are blurting out threats against Russia. Either a truce for the respite of Banderite hordes or new sanctions. You think that’s smart, eh? Shove these peace plans up your pangender arses!
— Dmitry Medvedev (@MedvedevRussiaE) May 10, 2025
Η αντίδραση Πούτιν
Παρ’ όλα αυτά, η μόνη αντίδραση που έχει σημασία στη Μόσχα αυτές τις μέρες είναι του Πούτιν – και φαινόταν ότι επρόκειτο να τη δώσει ζωντανά. Ανταποκριτές δυτικών μέσων, λίγοι εκ των οποίων παρέμεναν ακόμη στη Μόσχα μετά την παρέλαση για την Ημέρα της Νίκης, κλήθηκαν στο Κρεμλίνο για συνέντευξη Τύπου, όπου αναμενόταν να απαντήσει στο τελεσίγραφο των Στάρμερ–Μακρόν–Μερτς–Τουσκ.
Ήταν σχεδόν 2 τα ξημερώματα όταν εμφανίστηκε τελικά ο Πούτιν, και η συνέντευξη Τύπου είχε υποβαθμιστεί σε μια προκατασκευασμένη δήλωση – η οποία, κατά τα φαινόμενα, είχε γραφτεί από τον ίδιο. Επέδειξε περιφρόνηση στην ιδέα ότι η Δύση νομίζει πως μπορεί να του μιλήσει με τελεσίγραφα, και ισχυρίστηκε –παραπλανητικά– ότι η Ρωσία προσέφερε πάντοτε κατάπαυση του πυρός, αλλά η Ουκρανία ήταν αυτή που τις απέρριπτε. Αντί για κατάπαυση τώρα, είπε, ας ξεκινήσουν οι συνομιλίες. Μάλιστα όρισε ημερομηνία και τόπο: Πέμπτη στην Κωνσταντινούπολη.
Η πρόταση Πούτιν για συνομιλίες αντιστρατεύεται ξεκάθαρα αυτό που είχαν ζητήσει οι δυτικοί ηγέτες. Οι Στάρμερ, Μερτς και Μακρόν ήταν σαφείς στο Κίεβο – η κατάπαυση του πυρός έπρεπε να προηγηθεί, «χωρίς αν και αλλά», αλλιώς θα επιβάλλονταν κυρώσεις. Είχαν καταστήσει σαφές ότι και ο Τραμπ ήταν σύμφωνος με αυτό το σχέδιο.
Ωστόσο, ίσως αναμενόμενα, ο πρόεδρος των ΗΠΑ άσκησε πίεση στο Κίεβο. «Η Ουκρανία πρέπει να το δεχτεί, ΑΜΕΣΑ», έγραψε στο Truth Social. «ΝΑ ΓΙΝΕΙ Η ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ, ΤΩΡΑ!!!»
Τουλάχιστον, υπήρξε ένας κάπως θετικός επίλογος στο μήνυμά του: ότι αν μετά τη συνάντηση καταστεί σαφές πως μια συμφωνία δεν είναι εφικτή, τότε οι δυτικοί ηγέτες θα «προχωρήσουν αναλόγως». Όμως, αυτό απείχε πολύ από τη σκληρή στάση που οι Ευρωπαίοι είχαν ελπίσει να αποσπάσουν από τον Τραμπ απέναντι στον Πούτιν.
Νέο διακύβευμα
Λίγο αργότερα, ο Ζελένσκι ανέβασε ξανά το διακύβευμα, προτείνοντας μια σύνοδο κορυφής υψηλού επιπέδου. «Αναμένουμε μια πλήρη και διαρκή κατάπαυση του πυρός, ξεκινώντας από αύριο», έγραψε σε δήλωσή του. Όμως πρόσθεσε μια ανατροπή: «Θα περιμένω τον Πούτιν στην Τουρκία την Πέμπτη. Προσωπικά. Ελπίζω αυτή τη φορά οι Ρώσοι να μην ψάξουν για δικαιολογίες».
Ήταν μια θεαματική πρόκληση που πήρε την πρωτοβουλία από τα χέρια του Ρώσου ηγέτη. Αν ο στόχος του Πούτιν ήταν να εκτρέψει την απαίτηση για κατάπαυση του πυρός με μια ψευδο-εποικοδομητική πρόταση, τότε ο Ζελένσκι τώρα τον προκαλούσε ανοιχτά. Και το έκανε εντυπωσιακά γρήγορα, υποδηλώνοντας ότι δεν ήταν μια κίνηση συμφωνημένη με τους δυτικούς συμμάχους.
«Αν διαβάσετε προσεκτικά, μίλησα και για κατάπαυση του πυρός και για συνάντηση», είπε όταν ρωτήθηκε στη συνέντευξη. «Διατύπωσα τα λόγια μου ακριβώς έτσι. Δεν μπορώ να σας πω γιατί το έκανα. Αλλά ήξερα ακριβώς τι έκανα», πρόσθεσε αινιγματικά.
Ο Ζελένσκι, όπως και πολλοί άλλοι παγκόσμιοι ηγέτες σήμερα, πρέπει να μετράει πολύ προσεκτικά τα λόγια του ώστε να μην προσβάλει τον Τραμπ. «Δίνουμε μια θεατρική παράσταση για έναν και μόνο θεατή», ανέφερε αυτή την εβδομάδα μια πηγή από τις ουκρανικές υπηρεσίες ασφαλείας. Μερικές φορές είναι ένας επώδυνος χορός, αλλά αν πάει στραβά – όπως συνέβη στον Ζελένσκι στον Λευκό Οίκο στα τέλη Φεβρουαρίου – οι συνέπειες μπορεί να είναι ακόμα χειρότερες.
Ο Πούτιν ήταν σχεδόν απίθανο να εμφανιστεί στην Τουρκία, όμως η τριήμερη σιωπή του Κρεμλίνου πριν επιβεβαιωθεί αυτό, υποδήλωνε πως εξέταζε διάφορες επιλογές. Τελικά, έστειλε στην Κωνσταντινούπολη διαπραγματευτική ομάδα με επικεφαλής τον Βλαντίμιρ Μεντίνσκι, πρώην υπουργό Πολιτισμού, γνωστό για τα βιβλία που περιγράφουν τη Δύση ως διαρκή απειλή για τη Ρωσία.
Μέχρι το βράδυ της Πέμπτης, ο Ζελένσκι βρισκόταν στην Άγκυρα, διαμαρτυρόμενος ότι οι Ρώσοι δεν εμφανίστηκαν· ο Μεντίνσκι βρισκόταν στην Κωνσταντινούπολη, διαμαρτυρόμενος ότι οι Ουκρανοί δεν ήρθαν· ο Πούτιν ήταν στο Κρεμλίνο χωρίς να λέει πολλά· και ο Τραμπ βρισκόταν στο τέλος της εντυπωσιακής του περιοδείας στη Μέση Ανατολή, αφήνοντας ακόμη να εννοηθεί ότι ίσως υπάρξει μια αιφνιδιαστική συνάντηση με τον Πούτιν.
Την Παρασκευή, τελικά πραγματοποιήθηκαν διαπραγματεύσεις ανάμεσα σε ουκρανική αντιπροσωπεία και την ομάδα του Μεντίνσκι. Διήρκεσαν όμως λιγότερο από δύο ώρες, καταλήγοντας σε ανταλλαγή αιχμαλώτων αλλά χωρίς ουσιαστική πρόοδο, καθώς, σύμφωνα με πληροφορίες, η ρωσική πλευρά επέμεινε σε μαξιμαλιστικές απαιτήσεις. Ο Μάρκο Ρούμπιο, υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, χαρακτήρισε τις διαπραγματεύσεις (στις οποίες η Ουκρανία συμμετείχε μόνο επειδή το ζήτησαν οι ΗΠΑ) ανούσιες και σε «αδιέξοδο», δηλώνοντας, όπως και ο Αμερικανός πρόεδρος, ότι πιθανότατα θα χρειαστεί μια συνάντηση Τραμπ – Πούτιν για να τελειώσει η σύγκρουση.
Κανένα σημάδι ότι η διαρκής ειρήνη είναι κοντά
Η εβδομάδα τελειώνει χωρίς κανένα σημάδι ότι η διαρκής ειρήνη είναι πιο κοντά, και με ελάχιστες αναφορές από τις ΗΠΑ για την εφαρμογή των αυστηρών μέτρων που είχαν υποσχεθεί ο Στάρμερ και ο Μακρόν εναντίον της Ρωσίας. Με μια ενδιαφέρουσα συμμετρία, ο Ζελένσκι και οι τέσσερις Ευρωπαίοι ηγέτες τηλεφώνησαν ξανά στον Τραμπ, αυτή τη φορά από σύνοδο κορυφής στα Τίρανα. «Ευθυγραμμίζουμε πλέον στενά τις αντιδράσεις μας και θα συνεχίσουμε να το κάνουμε», δήλωσε ο Στάρμερ, με τρόπο που δύσκολα θα μπορούσε να περιγραφεί ως ένα αρραγές μέτωπο απέναντι στο Κρεμλίνο. Ο Τραμπ, στα σχόλιά του αυτή την εβδομάδα, ακούστηκε ενθουσιασμένος με την προοπτική μιας διμερούς συνάντησης με τον Πούτιν και έκανε ελάχιστη αναφορά σε πιθανά αρνητικά μέτρα κατά της Ρωσίας.
Νωρίτερα μέσα στην εβδομάδα, ο Ζελένσκι είχε δηλώσει ότι ένιωθε μεν σίγουρος αλλά και επιφυλακτικός, καθισμένος στο γεωπολιτικό τραπέζι του πόκερ. Ο Ουκρανός πρόεδρος είχε πει: «Γενικά είμαι ένας σίγουρος άνθρωπος. Αν και στις διαπραγματεύσεις πρέπει πάντα να υπάρχουν αμφιβολίες… Πρέπει να έχεις τη δυνατότητα να στοχάζεσαι, να κάνεις ένα βήμα στο πλάι, να απομακρυνθείς από τη γρήγορη πορεία στην οποία κινούνται όλοι οι υπόλοιποι».
Το πρόβλημα για τον Ζελένσκι – και για την Ευρώπη ευρύτερα – είναι πως όλα αυτά τα προσεκτικά υπολογισμένα “χέρια πόκερ” δεν έχουν καμία αξία, αν τελικά αποδειχθεί ότι ο Τραμπ ούτε καν παρακολουθεί το παιχνίδι, αλλά παίζει το δικό του, με δικούς του κανόνες.
