Σε συμφωνία για τη σημαντικότερη επαναφορά των αμυντικών και εμπορικών δεσμών με την Ευρωπαϊκή Ένωση μετά το Brexit, προχώρησε σήμερα Δευτέρα (19/5) η Βρετανία, στον απόηχο της ανατροπής της παγκόσμιας τάξης πραγμάτων από τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ – που ανάγκασε τις δύο πλευρές να αφήσουν πίσω τους το «διαζύγιό» τους.
Σχεδόν εννέα χρόνια μετά το δημοψήφισμα που έδειξε Brexit, η Βρετανία, μια δύναμη βαρέων βαρών στον τομέα της άμυνας, θα συμμετάσχει σε κοινά έργα προμηθειών. Οι πλευρές συμφώνησαν επίσης να διευκολύνουν την πρόσβαση των βρετανικών τροφίμων και των επισκεπτών στην ΕΕ και υπέγραψαν μια αμφιλεγόμενη νέα αλιευτική συμφωνία.
Οι δασμοί του Τραμπ, παράλληλα με τις προειδοποιήσεις ότι η Ευρώπη θα πρέπει να κάνει περισσότερα για να προστατευτεί, ανάγκασαν τις κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο να επανεξετάσουν τους δεσμούς τους σε θέματα εμπορίου, άμυνας και ασφάλειας, φέρνοντας τον Βρετανό πρωθυπουργό Κιρ Στάρμερ πιο κοντά στον Γάλλο Εμανουέλ Μακρόν και άλλους Ευρωπαίους ηγέτες, όπως αναφέρει το Reuters.
Ο Στάρμερ, ο οποίος υποστήριξε την παραμονή στην ΕΕ στο δημοψήφισμα για το Brexit, στοιχημάτισε επίσης ότι η προσφορά απτών πλεονεκτημάτων στους Βρετανούς, όπως η χρήση ταχύτερων ηλεκτρονικών πυλών στα αεροδρόμια της ΕΕ, θα πνίξει τις κραυγές περί «προδοσίας» από τον αγωνιστή του Brexit Νάιτζελ Φάρατζ.
Η βρετανική κυβέρνηση δήλωσε ότι η συνεργασία με τον μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο της θα μειώσει τη γραφειοκρατία για τους παραγωγούς τροφίμων και γεωργικών προϊόντων, καθιστώντας τα τρόφιμα φθηνότερα, θα βελτιώσει την ενεργειακή ασφάλεια και θα προσθέσει σχεδόν 9 δισεκατομμύρια λίρες (12,1 δισεκατομμύρια δολάρια) στην οικονομία μέχρι το 2040.
Πρόκειται για την τρίτη συμφωνία που συνάπτει η Βρετανία αυτόν τον μήνα, μετά τις συμφωνίες με την Ινδία και τις ΗΠΑ, και ενώ είναι απίθανο να οδηγήσει σε ουσιαστική οικονομική ώθηση άμεσα, θα μπορούσε να αναπτερώσει το επιχειρηματικό κλίμα, προσελκύοντας τις απαραίτητες επενδύσεις.
Three deals within two weeks.
I’ve rolled up my sleeves to deliver for British people, British jobs, and British businesses.
We’re putting money back in your pocket. pic.twitter.com/lZylsrMYZ3
— Keir Starmer (@Keir_Starmer) May 19, 2025
«Ήρθε η ώρα να κοιτάξουμε μπροστά», δήλωσε ο Στάρμερ σε δήλωσή του. «Να ξεφύγουμε από τις παλιές μπαγιάτικες συζητήσεις και τις πολιτικές διαμάχες, για να βρούμε κοινές, πρακτικές λύσεις που θα αποφέρουν το καλύτερο για τον βρετανικό λαό. Είμαστε έτοιμοι να συνεργαστούμε με τους εταίρους μας, αν αυτό σημαίνει ότι μπορούμε να βελτιώσουμε τη ζωή των ανθρώπων εδώ στην πατρίδα μας».
Τι περιλαμβάνει η συμφωνία Βρετανίας με Ε.Ε
Στο επίκεντρο της επανεκκίνησης βρίσκεται ένα σύμφωνο άμυνας και ασφάλειας που θα επιτρέψει στη Βρετανία να συμμετέχει σε κάθε κοινή προμήθεια και θα ανοίξει τον δρόμο για τις βρετανικές εταιρείες, όπως η BAE, η Rolls-Royce και η Babcock, να συμμετάσχουν σε ένα πρόγραμμα επανεξοπλισμού της Ευρώπης ύψους 150 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Όσον αφορά στην αλιεία, τα σκάφη της Βρετανίας και της ΕΕ θα έχουν πρόσβαση στα ύδατα της άλλης χώρας για 12 χρόνια -αφαιρώντας ένα από τα ισχυρότερα χαρτιά του Ηνωμένου Βασιλείου σε τυχόν μελλοντικές συνομιλίες- με αντάλλαγμα τη μόνιμη μείωση της γραφειοκρατίας και των συνοριακών ελέγχων που εμπόδιζαν τους μικρούς παραγωγούς τροφίμων να εξάγουν στην Ευρώπη.
Σε αντάλλαγμα, η Βρετανία συμφώνησε στο περίγραμμα ενός περιορισμένου προγράμματος κινητικότητας των νέων, με τις λεπτομέρειες να καθορίζονται στο μέλλον, και συζητά τη συμμετοχή της στο πρόγραμμα ανταλλαγής φοιτητών Erasmus+.
Η συμφωνία καταγγέλθηκε από τον Φάρατζ και το αντιπολιτευόμενο Συντηρητικό Κόμμα, το οποίο ήταν στην εξουσία όταν η Βρετανία αποχώρησε από το μπλοκ και πέρασε χρόνια διαπραγματευόμενο την αρχική συμφωνία διαζυγίου.
Βρετανία – Ε.Ε: Τα βασικά σημεία της συμφωνίας
- Οι Βρετανοί παραθεριστές θα μπορούν να χρησιμοποιούν περισσότερα eGates στην Ευρώπη.
- Τα κατοικίδια ζώα θα μπορούν επίσης να ταξιδεύουν πιο εύκολα, με την επαναφορά των «διαβατηρίων κατοικίδιων ζώων» για βρετανικές γάτες και σκύλους.
- Μια νέα συμφωνία για τα υγειονομικά και φυτοϋγειονομικά μέτρα (SPS) θα διευκολύνει την εισαγωγή και εξαγωγή τροφίμων και ποτών, και πιθανόν θα προκαλέσει πτώση των τιμών. Η Downing Street δήλωσε ότι ορισμένοι τακτικοί έλεγχοι σε ζωικά και φυτικά προϊόντα θα «καταργηθούν εντελώς».
- Το Ηνωμένο Βασίλειο θα μπορεί επίσης να πουλήσει ξανά στην ΕΕ διάφορα προϊόντα, όπως μπιφτέκια και λουκάνικα.
- Θα υπάρξει «στενότερη συνεργασία στον τομέα των εκπομπών» μέσω της σύνδεσης των αντίστοιχων συστημάτων εμπορίας εκπομπών, σύμφωνα με το Νο 10. Αυτό θα «βελτιώσει την ενεργειακή ασφάλεια του Ηνωμένου Βασιλείου και θα αποτρέψει τις επιχειρήσεις από το να πληγούν από τον φόρο άνθρακα της ΕΕ που πρόκειται να τεθεί σε ισχύ το επόμενο έτος».
- Οι βρετανικές εξαγωγές χάλυβα θα προστατευθούν από τους νέους κανόνες της ΕΕ και τους περιοριστικούς δασμούς, μέσω μιας ειδικής ρύθμισης για το Ηνωμένο Βασίλειο που θα εξοικονομήσει 25 εκατομμύρια λίρες ετησίως στον βρετανικό χάλυβα.
- Το Ηνωμένο Βασίλειο θα «ξεκινήσει συνομιλίες» για την πρόσβαση σε «δεδομένα εικόνων προσώπου» της ΕΕ για πρώτη φορά. Η Downing Street αναφέρει ότι αυτό θα «ενισχύσει» την ικανότητα του Ηνωμένου Βασιλείου να «συλλαμβάνει επικίνδυνους εγκληματίες».
- Συμφωνία για την αλιεία
- Συνεργασία για τη δημιουργία ενός ισορροπημένου προγράμματος μετακίνησης για τη νεολαία, με όρους που θα συμφωνηθούν αμοιβαία
- Σύνδεση του Ηνωμένου Βασιλείου με το πρόγραμμα Erasmus+ της ΕΕ
- Συμφωνία για αμυντική συνεργασία με προοπτική ένταξης της Βρετανίας στο νέο ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας ύψους 150 δισ. ευρώ.
Ένα από τα «αγκάθια» των διαπραγματεύσεων αποτέλεσε η πρόσβαση των Ευρωπαίων αλιέων στα βρετανικά ύδατα. Τελικά, το Λονδίνο συμφώνησε σε 12ετή συμφωνία, ως αντάλλαγμα για μόνιμη συμφωνία στον αγροδιατροφικό τομέα. Η συμφωνία επιτρέπει στους Ευρωπαίους ψαράδες να συνεχίσουν να αλιεύουν στα ύδατα του Ηνωμένου Βασιλείου μέχρι το 2038, χωρίς μείωση στις ποσοστώσεις των Βρετανών αλιέων.
Επίσης, η νέα συμφωνία στον τομέα των τροφίμων και της γεωργίας (SPS) θα μειώσει σημαντικά τους ελέγχους σε ζωικά και φυτικά προϊόντα μεταξύ Βρετανίας και Ε.Ε. Ιδιαίτερα ωφελημένη θα είναι η Βόρεια Ιρλανδία, καθώς περιορίζεται η ανάγκη για τελωνειακούς ελέγχους στη λεγόμενη «θαλάσσια σύνορα» με τη Μεγάλη Βρετανία. Η συμφωνία περιλαμβάνει και την επιστροφή του «διαβατηρίου κατοικίδιων», διευκολύνοντας τα ταξίδια με ζώα, ενώ αναμένεται να οδηγήσει και σε μείωση τιμών για καταναλωτές.
Κιρ Στάρμερ: Ήρθε η ώρα να κοιτάξουμε μπροστά
Η σημερινή συμφωνία με την ΕΕ αφορά την απομάκρυνση από «παλιές, ξεπερασμένες συζητήσεις» του παρελθόντος, υπογράμμισε ο Στάρμερ στη συνέντευξη Τύπου που ακολούθησε αμέσως μετά τη σύναψη της συμφωνίας.
«Ήρθε η ώρα να κοιτάξουμε μπροστά. Να ξεπεράσουμε τις παλιές, μπαγιάτικες συζητήσεις και πολιτικές διαμάχες και να βρούμε κοινή λογική και πρακτικές λύσεις που θα αποφέρουν το καλύτερο για τον βρετανικό λαό.
Είμαστε έτοιμοι να συνεργαστούμε με εταίρους, εάν αυτό σημαίνει ότι μπορούμε να βελτιώσουμε τη ζωή των ανθρώπων εδώ στην πατρίδα μας.
Αυτός, λοιπόν, είναι ο σκοπός αυτής της συμφωνίας – να αντιμετωπίσουμε ξανά τον κόσμο, σύμφωνα με τη μεγάλη παράδοση αυτού του έθνους. Να οικοδομήσουμε τις σχέσεις που επιλέγουμε, με τους εταίρους που επιλέγουμε, και να κλείσουμε συμφωνίες προς το εθνικό συμφέρον. Γιατί αυτό κάνουν τα ανεξάρτητα, κυρίαρχα έθνη», υπογράμμισε ο Στάρμερ, σύμφωνα με τη βρετανική εφημερίδα «The Guardian».
Αντόνιο Κόστα: Βρετανία και ΕΕ είναι «ισχυρότερες όταν στέκονται ενωμένες»
Το μήνυμα ότι η Βρετανία και η ΕΕ είναι «ισχυρότερες όταν στέκονται ενωμένες», έστειλε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα.
Όπως είπε, αυτή είναι η αρχή μιας νέας στρατηγικής συνεργασίας. «Οι δύο πλευρές έχουν εργαστεί για την ανοικοδόμηση της εμπιστοσύνης», υπογράμμισε.
Ο Κόστα απαρίθμησε τους τομείς στους οποίους το Ηνωμένο Βασίλειο και η ΕΕ έχουν συνεργαστεί, ιδίως υποστηρίζοντας την Ουκρανία. «Το Ηνωμένο Βασίλειο και η ΕΕ θα αυξήσουν την πίεση στη Ρωσία μέσω ενός νέου πακέτου κυρώσεων, για να φέρουν τον Βλαντιμίρ Πούτιν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων».
Όπως είπε, το Ηνωμένο Βασίλειο και η ΕΕ θα πραγματοποιούν σύνοδο κορυφής κάθε χρόνο.
Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν: Η Βρετανία και η ΕΕ γυρίζουν σελίδα
«Η Βρετανία και η ΕΕ γυρίζουν σελίδα», τόνισε από την πλευρά της η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
«Η εταιρική σχέση ασφάλειας και άμυνας καλύπτει πολλά θέματα. Θα ενισχύσει την αμυντική συνεργασία. Είναι το πρώτο βήμα προς τη συμμετοχή του Ηνωμένου Βασιλείου στο κοινό πρόγραμμα προμηθειών της ΕΕ, ύψους 150 δισεκατομμυρίων ευρώ», υπογράμμισε.
Η φον ντερ Λάιεν πρόσθεσε ότι η συμφωνία επηρεάζει τους ανθρώπους και τα «εκατομμύρια φιλίες» μεταξύ ανθρώπων στο Ηνωμένο Βασίλειο και την ΕΕ.
Παράλληλα, εξέφρασε τη χαρά της για τη συμφωνία σχετικά με το το Erasmsus+ και για ένα «πρόγραμμα για την απόκτηση εμπειρίας νέων».
Όσον αφορά την απόφαση να διερευνηθεί η συμμετοχή του Ηνωμένου Βασιλείου στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ, σημείωσε: «Είναι καλό για τη σταθερότητα των ενεργειακών ροών. Είναι καλό για την κοινή μας ενεργειακή ασφάλεια, επειδή γνωρίζουμε ότι μια μεγαλύτερη αγορά θα είναι επίσης καλή για τη μείωση των τιμών της ενέργειας και θα προσελκύσει περισσότερες ιδιωτικές επενδύσεις λόγω της κανονιστικής σταθερότητας και προβλεψιμότητας που υπάρχει για την αξιοποίηση του τεράστιου δυναμικού που προσφέρει η Βόρεια Θάλασσα, ειδικά για ανανεώσιμες, φθηνές και εγχώριες πηγές ενέργειας».
This is a new chapter in our 🇪🇺🇬🇧 partnership.
Starting with our Security & Defence Partnership.
It’s first step towards the UK’s participation in our defence industrial readiness SAFE ↓ https://t.co/pexS79xQAO
— Ursula von der Leyen (@vonderleyen) May 19, 2025
Από το δημοψήφισμα για το Brexit μέχρι τη σημερινή συμφωνία
Η ψήφος της Βρετανίας υπέρ της αποχώρησης από την ΕΕ σε ένα ιστορικό δημοψήφισμα το 2016 αποκάλυψε μια χώρα που ήταν έντονα διχασμένη για τα πάντα, από τη μετανάστευση και την κυριαρχία της εξουσίας μέχρι τον πολιτισμό και το εμπόριο.
Συνέβαλε στο να πυροδοτηθεί μια από τις πιο ταραχώδεις περιόδους στη βρετανική πολιτική ιστορία, με πέντε πρωθυπουργούς στην εξουσία πριν από την άφιξη του Στάρμερ τον περασμένο Ιούλιο, και δηλητηρίασε τις σχέσεις με τις Βρυξέλλες.
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η πλειονότητα των Βρετανών έχει πλέον μετανιώσει για την ψήφο του, αν και δεν θέλουν να επανέλθουν. Ο Φάρατζ, ο οποίος έκανε εκστρατεία υπέρ του Brexit επί δεκαετίες, προηγείται στις δημοσκοπήσεις στη Βρετανία, δίνοντας στον Στάρμερ περιορισμένα περιθώρια ελιγμών.
Ωστόσο, η συνεργασία μεταξύ της Βρετανίας και των ευρωπαϊκών δυνάμεων σχετικά με την Ουκρανία και τον Τραμπ έχει αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη μεταξύ των δύο πλευρών, αφού οι σχέσεις είχαν πληγεί σοβαρά από τις πολυετείς διαφωνίες.
Αντί να επιδιώξει την πλήρη επιστροφή σε έναν πυλώνα της ΕΕ, όπως η ενιαία αγορά, ο Στάρμερ προσπάθησε να διαπραγματευτεί καλύτερη πρόσβαση στην αγορά σε ορισμένους τομείς – μια κίνηση που συχνά απορρίπτεται από την ΕΕ ως «cherry picking» – δηλαδή «επιλεκτική επιλογή» των πλεονεκτημάτων της ΕΕ χωρίς τις υποχρεώσεις της ιδιότητας του μέλους.
Η άρση της γραφειοκρατίας στο εμπόριο τροφίμων απαιτούσε από τη Βρετανία να αποδεχθεί την εποπτεία της ΕΕ όσον αφορά τα πρότυπα, αλλά ο Στάρμερ θα υποστηρίξει ότι αξίζει τον κόπο για την ανάπτυξη της οικονομίας και τη μείωση των τιμών των τροφίμων. Εμπειρογνώμονες του εμπορίου δήλωσαν ότι το σπάσιμο του ταμπού της εποπτείας της ΕΕ για κάτι που θα ωφελήσει τις μικρές εταιρείες και τους αγρότες ήταν καλή πολιτική.
Παρά τη συμφωνία, η οικονομία της Βρετανίας θα παραμείνει σημαντικά διαφορετική από ό,τι πριν από την αποχώρησή της από το μπλοκ. Το Brexit κόστισε στο χρηματοπιστωτικό κέντρο του Λονδίνου χιλιάδες θέσεις εργασίας, επιβάρυνε την παραγωγή του τομέα και μείωσε τις φορολογικές εισφορές του.
