Την ώρα που τα βλέμματα όλων στρέφονται στις ενέργειες του Ντόναλντ Τραμπ στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή, στο εσωτερικό των ΗΠΑ έχει ενεργοποιηθεί μια βραδυφλεγής βόμβα, που εάν τελικά εκραγεί οι συνέπειες θα είναι τεράστιες και δεν θα περιοριστούν στα αμερικανικά σύνορα. Ο λόγος για το χρέος των ΗΠΑ το οποίο έχει ανέλθει στα 36 τρισεκατομμύρια δολάρια.
Το τελευταίο δημοσιονομικό καμπανάκι ήρθε από τον οίκο Moody’s, ο οποίος προχώρησε σε υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας των ΗΠΑ (από «Aaa» σε «Aa1») για το δυσθεώρητο χρέος σε συνδυασμό με ένα έλλειμμα που ξεπερνά πλέον τα 2 τρισ. δολάρια. Είναι η πρώτη φορά από το 1919, που ο οίκος αξιολόγησης αφαιρεί την κορυφαία βαθμολογία από την αμερικανική οικονομία, ευθυγραμμιζόμενος με δύο άλλους μεγάλους οίκους αξιολόγησης (Fitch και S&P).
Ο Moody’s προχώρησε σε υποβάθμιση των ΗΠΑ επικαλούμενος δημοσιονομικούς κινδύνους, τα αυξημένα επιτόκια και τη δυσκολία αναχρηματοδότησης του αμερικανικού χρέους. Βάσει των τελευταίων επίσημων στοιχείων τα «Trumponomics», οι οικονομικές πολιτικές του Ντόναλντ, έχουν πλήξει την αμερικανική οικονομία, η οποία συρρικνώθηκε το πρώτο τρίμηνο του 2025 (-0,3%), διαψεύδοντας τις εκτιμήσεις που προέβλεπαν ασθενική ανάπτυξη 0,3%.
Την Κυριακή, η αρμόδια επιτροπή του Κογκρέσου ενέκρινε το νέο νομοσχέδιο φοροαπαλλαγών του Ντόναλντ Τραμπ, το οποίο ενδέχεται να περάσει από τη Βουλή των Αντιπροσώπων εντός της εβδομάδας. Πρόκειται για ένα νομοσχέδιο που επεκτείνει τις φοροαπαλλαγές του 2017 και μπορεί να προσθέσει έως και 5 τρισεκατομμύρια δολάρια στο εθνικό χρέος, γεγονός που εντείνει τις ανησυχίες για τη δημοσιονομική κατάσταση της χώρας.
Το χρέος των ΗΠΑ αντιστοιχεί στο 122% του ετήσιου ΑΕΠ της χώρας και αυξάνεται με ρυθμό περίπου 1 τρισεκατομμύριο κάθε τρεις μήνες. Σημειώνεται πως το ρεκόρ χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ καταγράφηκε το 2020, εν μέσω πανδημίας, φτάνοντας το 133%.
Σημειώνεται πως οι ΗΠΑ έχουν νομοθετημένο ένα «ταβάνι χρέους», δηλαδή ένα ανώτατο όριο που θέτει το Κογκρέσο για το μέγεθος του δανεισμού του κράτους. Αν το χρέος ξεπεράσει αυτό το όριο τότε δεν επιτρέπεται νέος δανεισμός εκτός και εάν το Κογκρέσο (η Βουλή και η Γερουσία) εγκρίνουν μια νέα αύξηση. Αυτό έχει συμβεί πάνω από 70 φορές από το 1960, ωστόσο συχνά πυροδοτεί σφοδρές πολιτικές διαμάχες, οδηγώντας στο όριο της στάσης πληρωμών, πριν τελικά επιτευχθεί ένας συμβιβασμός και εγκριθεί ένα νέο ανώτατο όριο.
Με αυτόν τον τρόπο το χρέος έχει φτάσει πλέον στα 36,2 τρισεκατομμύρια δολάρια, με ένα μίγμα ομολόγων, ετήσιων, μέσης διάρκειας (2 έως 10 χρόνια) και μακροχρόνια (20 έως 30 έτη).
► Ο Λευκός Οίκος καταγγέλλει «συνωμοσία κατά του Τραμπ»
Ποιος μοιράζεται το χρέος των ΗΠΑ;
Από τα 36,2 τρισεκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία που έχει συγκεντρώσει το Al Jazeera, 27,2 τρισ. (75%) ανήκουν σε κατόχους στο εξωτερικό. Τα 15,16 τρισ. δολάρια (42%) ανήκουν σε ιδιώτες και εταιρείες στις ΗΠΑ (π.χ. αμοιβαία κεφάλαια, συνταξιοδοτικά ταμεία), 7,36 τρισ. δολάρια (20%) σε ομοσπονδιακές υπηρεσίες και ταμεία και 4,63 τρισ. δολάρια (13%) από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα (Fed).
Ο Γουόρεν Μπάφετ, μέσω της Berkshire Hathaway, είναι ο μεγαλύτερος ιδιώτης κάτοχος αμερικανικών τίτλων, με $314 δισ. δολάρια. Ακόμη 9,05 τρισεκατομμύρια (25%) ανήκουν σε ξένους επενδυτές. Σημειώνεται πως το 1970, αυτό το ποσοστό ήταν μόλις 5%.
► Τι συμβαίνει με την οικονομία των ΗΠΑ – Γιατί την υποβαθμίζουν οι οίκοι αξιολόγησης
Ποιες χώρες κατέχουν το περισσότερο χρέος των ΗΠΑ;
Εκτός από ιδιώτες, αμερικανικό χρέος κρατούν και κυβερνήσεις για λόγους ασφάλειας, ρευστότητας και ελέγχου συναλλαγματικών ισοτιμιών. Τα κράτη που κατέχουν το μεγαλύτερο χρέος των ΗΠΑ είναι:
- Ιαπωνία: $1,13 τρισ.
- Ηνωμένο Βασίλειο: $779,3 δισ. (ξεπέρασε την Κίνα τον Μάρτιο)
- Κίνα: $765,4 δισ.
- Νήσοι Κέιμαν: $455,3 δισ. (φορολογικός παράδεισος)
- Καναδάς: $426,2 δισ.
► Τι σημαίνει η υποβάθμιση της αμερικανικής οικονομίας από τη Moody’s
Η Ιαπωνία και η Κίνα έχουν απειλήσει πως θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν τα αμερικανικά ομόλογα ως διαπραγματευτικό χαρτί σε εμπορικές συζητήσεις με τις ΗΠΑ. Σημειώνεται πάντως πως το Πεκίνο έχει αρχίσει να μειώνει σταδιακά την έκθεσή του, φτάνοντας σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα από το 2009.
Το χρέος των ΗΠΑ δεν αποτελεί απλώς ένα δημοσιονομικό πρόβλημα, αλλά θα μπορούσε να αποδειχτεί ένας «μαύρος κύκνος» για την παγκόσμια οικονομία, με γεωπολιτικές προεκτάσεις και διεθνείς κραδασμούς.
