Δέκα χρυσά βραχιόλια, 17 θήκες πούρων, μια πουδριέρα, μια χτένα και εντυπωσιακά 598 χρυσά νομίσματα: Όλα αυτά αποτελούν μέρος ενός πολύτιμου και μυστηριώδους θησαυρού, που βρέθηκε τυχαία από δύο πεζοπόρους στη βορειοανατολική Τσεχία.
Ο «θησαυρός» εντοπίστηκε όταν οι πεζοπόροι, που επιθυμούν την ανωνυμία τους, πήραν ένα από τα σύντομα μονοπάτια μέσα στο δάσος των βουνών Krkonoše. Την ώρα της πεζοπορίας βρήκαν ένα αλουμινένιο κουτί να προεξέχει από έναν βραχώδη τοίχο.
► Ο πρώτος καύσωνας με 40άρια το 2025 είναι γεγονός
Αφού το άνοιξαν και ανακάλυψαν τον θησαυρό, τον παρέδωσαν αμέσως στο Μουσείο της Ανατολικής Βοημίας, στην κοντινή πόλη Hradec Králové, σύμφωνα με τον Μίροσλαβ Νόβακ, επικεφαλής του αρχαιολογικού τμήματος του μουσείου.
Ποιος έκρυψε τον θησαυρό και γιατί;
Το ποιος μπορεί να έκρυψε αυτό το τόσο πολύτιμο κουτί και για ποιο λόγο, παραμένει ασαφές, σύμφωνα με το CNN.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι το περιεχόμενο δεν μπορεί να είναι παλαιότερο από έναν αιώνα, καθώς ένα από τα νομίσματα φέρει τη χρονολογία 1921.
Κατά τα λοιπά, υπάρχουν μόνο υποθέσεις. «Πιθανότατα σχετίζεται με την ταραχώδη περίοδο πριν την έναρξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν ο τσεχικός και εβραϊκός πληθυσμός εγκατέλειπε τις παραμεθόριες περιοχές, ή με το 1945, όταν οι Γερμανοί αποχωρούσαν», είπε ο Νόβακ.
Η ιστορική αξιολόγηση του ευρήματος βρίσκεται ακόμα σε εξέλιξη, και δύο από τις θήκες πούρων παραμένουν ερμητικά κλειστές. Ωστόσο, μόνο η αξία του χρυσού από τα νομίσματα — που ζυγίζουν 3,7 κιλά — ανέρχεται στα 8 εκατομμύρια κορώνες Τσεχίας (περίπου 360.000 δολάρια), σύμφωνα με τον νομισματολόγο του μουσείου, Βόιτεχ Μπράντλε.
Φουντώνουν οι φήμες
Από τι στιγμή που έγινε γνωστό, το μουσείο δεν σταματά να δέχεται τηλεφωνήματα… από ανθρώπους που διατυπώνουν διάφορες θεωρίες.
Αναφορικά με τις λίρες που εντοπίστηκαν, ο Νόβακ ανέφερε πως «τα μισά είναι βαλκανικής προέλευσης και τα άλλα μισά γαλλικά».
«Νομίσματα Κεντρικής Ευρώπης, όπως τα γερμανικά, λείπουν εντελώς. Κι όμως, το εύρημα εντοπίστηκε στο παλιό όριο μεταξύ Τσέχων και Γερμανών».
Μεταξύ των θεωριών, υπάρχει και αυτή που θέλει τα νομίσματα να ανήκαν σε πλούσιες οικογένειες της περιοχής, όπως η οικογένεια Swéerts-Špork, κάτοχοι του κτήματος Kuks, ενός μπαρόκ συγκροτήματος με εξοχική κατοικία, σπα και μοναστήρι.
Άλλοι υποστηρίζουν ότι ίσως πρόκειται για πολεμικά λάφυρα των Τσεχοσλοβάκων λεγεωνάριων. Πάντως, τέτοιου τύπου ευρήματα δεν είναι συνηθισμένα στην περιοχή, σχολιάζει ο Νόβακ.
«Περίπου εννέα χιλιόμετρα νοτιοανατολικά, πριν δέκα χρόνια βρέθηκε ένας θησαυρός 2.700 ασημένιων δηνάριων του 12ου αιώνα», είπε. «Πολλοί κάτοικοι εγκατέλειψαν την περιοχή τον 20ό αιώνα, γι’ αυτό υπάρχουν πολλά εγκαταλελειμμένα αγροκτήματα».
Ο νομισματολόγος του μουσείου Βόιτεχ Μπράντλε συμφωνεί ότι η σύνθεση του ευρήματος είναι εξαιρετικά σπάνια.
«Συνήθως, τα τσεχικά ευρήματα του 20ού αιώνα περιέχουν γερμανικά και τσεχοσλοβακικά νομίσματα. Εδώ δεν υπάρχει ούτε ένα», ανέφερε. «Τα περισσότερα από αυτά τα νομίσματα δεν έφτασαν απευθείας στη Βοημία, αλλά πιθανότατα βρίσκονταν στα Βαλκάνια μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μερικά φέρουν σφραγίδες από την πρώην Γιουγκοσλαβία, που προστέθηκαν μόνο κατά τη δεκαετία του 1920 ή 1930. Δεν γνωρίζω κανένα άλλο τσεχικό εύρημα με τέτοια νομίσματα».
Απαιτείται περισσότερη έρευνα για να καθοριστεί η μεταλλική σύνθεση των υπόλοιπων αντικειμένων και να εκτιμηθεί με ακρίβεια η συνολική αξία.
Η πιο πρόσφατη ημερομηνία νομίσματος είναι το 1921, σύμφωνα με την Μαίρη Χάιμαν, καθηγήτρια σύγχρονης ιστορίας και ειδικός στην ιστορία της Τσεχοσλοβακίας στο Πανεπιστήμιο του Κάρντιφ.
Ήταν η χρονιά που τερματίστηκε ο σοβιετο-πολωνικός πόλεμος με τη Συνθήκη της Ρίγας, αλλά και μια χρονιά οικονομικής κρίσης στην Τσεχοσλοβακία. «Ηταν περίοδος αστάθειας, με ύφεση και μεγάλη ανεργία. Οπότε δεν είναι παράξενο κάποιος να έκρυψε χρυσό εκείνη την εποχή», είπε.
Αν και ο Νόβακ εκτιμά ότι ο θησαυρός πιθανόν να κρύφτηκε το 1945, η Χάιμαν διαφωνεί: Αν ίσχυε αυτό, θα υπήρχαν και πιο πρόσφατα νομίσματα στο κουτί.
Η απουσία τοπικού νομίσματος περιπλέκει το μυστήριο. «Ίσως ο κάτοχός τους να ήταν συλλέκτης, ή να εργαζόταν σε μουσείο. Ίσως να τα είχε κλέψει. Η περιοχή αυτή αποτελεί συνοριακή ζώνη, ανάμεσα στην τότε Τσεχοσλοβακία και την Πολωνία», είπε. «Ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος δεν τελείωσε από τη μία μέρα στην άλλη. Τα σύνορα ήταν ασταθή, η οικονομία σε κρίση, η εγκληματικότητα υψηλή. Σε συνοριακές περιοχές με μεικτό πληθυσμό, όπως αυτή, οι κάτοικοι μπορεί να φοβούνταν περισσότερο για το μέλλον τους».
Τι θα γίνει με τον θησαυρό;
Αφού ολοκληρωθούν οι αναλύσεις, τα αντικείμενα θα διατηρηθούν και θα ενταχθούν στη συλλογή νομισμάτων του μουσείου, ενώ σχεδιάζεται και σύντομη έκθεση για το φθινόπωρο.
Ποιος όμως θα τον κρατήσει;
Σύμφωνα με την τσεχική νομοθεσία, τα αρχαιολογικά ευρήματα ανήκουν αυτόματα στη τοπική περιφερειακή διοίκηση από τη στιγμή της ανακάλυψης.
«Σε αυτή την περίπτωση, ο θησαυρός παραδόθηκε σωστά στο μουσείο», είπε ο Νόβακ. «Ο ευρέτης δικαιούται χρηματική αποζημίωση, η οποία εξαρτάται από την αξία του μετάλλου ή την ιστορική εκτίμηση».
