Μάταιες φαίνεται πως αποδείχτηκαν οι προσπάθειες μηνών της Ουκρανίας και των συμμάχων της να πείσουν τον Ντόναλντ Τραμπ υπέρ των θέσεών τους στον πόλεμο που ξεκίνησε η Ρωσία.
Σε μια δίωρη συνομιλία με τον ρώσο ηγέτη Βλαντίμιρ Πούτιν αργά τη Δευτέρα (19/5), ο αμερικανός πρόεδρος σταμάτησε να επιμένει για μια άνευ όρων εκεχειρία 30 ημερών, που -μέχρι τότε τουλάχιστον- ήλπιζε ότι θα έδινε το έναυσμα για να ξεκινήσουν οι μακρές και επίπονες ειρηνευτικές συνομιλίες.
Η Ουκρανία υποστήριξε την πρόταση του Τραμπ, ενώ η Ρωσία όχι.
Ο Τραμπ άφησε επίσης να εννοηθεί ότι ο πόλεμος που κάποτε υποσχέθηκε να τερματίσει σε 24 ώρες δεν ήταν πλέον δικό του ζήτημα για να το διορθώσει – ένα μήνυμα που αφήνει την Ουκρανία ευάλωτη και τους συμμάχους της ανάστατους.
Πρόκειται για ένα ακόμη πλήγμα για το Κίεβο, το οποίο έρχεται λιγότερο από τρεις μήνες μετά τον δημόσιο καυγά του Τραμπ με τον ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Έκτοτε, οι ηγέτες της Ευρώπης αγωνίζονται να αποκαταστήσουν τη σχέση και να ανακτήσουν την πρωτοβουλία των κινήσεων.
►Τα δυτικά ΜΜΕ ομολογούν: Ο Τραμπ εγκαταλείπει τον Ζελένσκι, η συμφωνία με τον Πούτιν
Τις εβδομάδες πριν από το τηλεφώνημα με τον Πούτιν, ο Τραμπ είχε απειλήσει να επιβάλει αυστηρότερες κυρώσεις στη Ρωσία αν δεν έδειχνε πρόοδο προς την ειρήνη, μια κίνηση που η Ουκρανία ήλπιζε ότι θα έπειθε τον Πούτιν να κάνει πίσω από τις μαξιμαλιστικές απαιτήσεις του σε τυχόν διαπραγματεύσεις.
Αυτή η προσέγγιση του «μαστίγιου» έχει εξαφανιστεί προς το παρόν και έχει αντικατασταθεί από το «καρότο» της οικονομικής συνεργασίας με τις ΗΠΑ, εάν και όταν τελειώσει ο πόλεμος, όπως αναφέρει το Reuters σε ανάλυσή του.
«Στο τηλεφώνημα της Κυριακής με τους Ευρωπαίους ηγέτες, ο Τραμπ είχε συμφωνήσει στην προτεινόμενη προσέγγιση – να ζητήσει μια άνευ όρων κατάπαυση του πυρός και να εφαρμόσει κυρώσεις αν δεν υπάρξει καμία εξέλιξη», δήλωσε ευρωπαίος διπλωμάτης, διατηρώντας την ανωνυμία του.
«Αλλά προφανώς εγκατέλειψε αυτή την ιδέα όταν μίλησε με τον Πούτιν. Είναι αδύνατον να τον εμπιστευτούμε για περισσότερο από μία ημέρα. Δεν φαίνεται να ενδιαφέρεται καθόλου για την Ουκρανία», υπογράμμισε.
►Τηλεφώνημα Τραμπ – Πούτιν: Υποσχέσεις για ειρήνη χωρίς ημερομηνία
Ο Τραμπ δήλωσε ότι η Ρωσία και η Ουκρανία θα ξεκινήσουν αμέσως διαπραγματεύσεις για τον τερματισμό του πολέμου, προσθέτοντας αργότερα ότι πιστεύει ότι «σημειώνεται κάποια πρόοδος».
Όταν ο Τραμπ συνομίλησε με ευρωπαίους ηγέτες, συμπεριλαμβανομένου του Ζελένσκι, μετά το τηλεφώνημα στον Πούτιν, άτομο που γνώριζε τη συζήτηση περιέγραψε την αντίδραση στη θέση του Τραμπ ως «σοκ».
«Ο Πούτιν παίζει ξεκάθαρα με τον χρόνο»
Η Ουκρανία και οι ευρωπαίοι σύμμαχοί της έχουν παρουσιάσει ένα ενιαίο μέτωπο μετά το τηλεφώνημα της Δευτέρας, ανακοινώνοντας νέες κυρώσεις κατά της Ρωσίας και υποσχόμενοι να συνεχίσουν να συνεργάζονται με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο ο Τραμπ να αλλάξει και πάλι γνώμη.
Αλλά η δυσπιστία απέναντι στον Πούτιν είναι μεγάλη. Ο στρατός του είναι μεγαλύτερος από αυτόν της Ουκρανίας, καταγράφει κέρδη κατά μήκος μιας πρώτης γραμμής μήκους 1.000 χιλιομέτρων για περισσότερο από ένα χρόνο και η Ρωσία επιμένει ότι οποιαδήποτε συμφωνία θα πρέπει να αντικατοπτρίζει τις πραγματικότητες στο πεδίο της μάχης.
«Ο Πούτιν παίζει ξεκάθαρα με τον χρόνο. Δυστυχώς, πρέπει να πούμε ότι ο Πούτιν δεν ενδιαφέρεται πραγματικά για την ειρήνη», δήλωσε την Τρίτη (20/5) ο γερμανός υπουργός Άμυνας Μπόρις Πιστόριους.
Η Ορίσια Λουτσέβιτς, επικεφαλής του Φόρουμ για την Ουκρανία στο think tank «Chatham House» με έδρα το Λονδίνο, συμφώνησε ότι ο Πούτιν δεν βιάζεται να διαπραγματευτεί μια διευθέτηση.
«Για τους Ρώσους, το πεδίο της μάχης και η διπλωματία είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος», είπε.
«Ο Πούτιν αποκτά το πάνω χέρι στο πεδίο της μάχης μέσω της αναβλητικότητας στη διπλωματία και με το να στερεί από την Ευρώπη την ευκαιρία να οργανωθεί», υπογράμμισε.
Αφού μίλησε με τον Τραμπ, ο Πούτιν δήλωσε ότι η Μόσχα είναι έτοιμη να συνεργαστεί με την Ουκρανία για ένα μνημόνιο σχετικά με μια μελλοντική ειρηνευτική συμφωνία και ότι οι προσπάθειες για τον τερματισμό του πολέμου που ξεκίνησε η Ρωσία με την εισβολή πλήρους κλίμακας τον Φεβρουάριο του 2022 βρίσκονται στον σωστό δρόμο.
Η υποστήριξη των ΗΠΑ ήταν το «κλειδί» για την ικανότητα της Ουκρανίας να αποφύγει την ήττα και η απομάκρυνση του Τραμπ από την υποστήριξη του προκατόχου του, Τζο Μπάιντεν, προς το Κίεβο την έχει αφήσει να αγωνίζεται να τον κρατήσει δεσμευμένο.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν ο μεγαλύτερος μεμονωμένος συνεισφέρων στην πολεμική προσπάθεια της Ουκρανίας μέσω δεκάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων σε στρατιωτική βοήθεια και το Κίεβο βασίζεται στις αμερικανικές στρατιωτικές πληροφορίες για τον εντοπισμό εχθρικών στόχων και κινήσεων σε πραγματικό χρόνο.
Το τι θα συμβεί με αυτή την υποστήριξη όταν η βοήθεια που συμφωνήθηκε υπό τον Μπάιντεν λήξει το καλοκαίρι είναι ένα κρίσιμο ερώτημα στο οποίο η Ουκρανία προσπαθεί να απαντήσει. Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν έχουν ξεκαθαρίσει τη θέση τους.
Η Ευρώπη έχει υποσχεθεί να διατηρήσει την άμεση βοήθεια και τις αγορές όπλων, αλλά οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να συμφωνήσουν να πουλήσουν τα όπλα τους και υπάρχουν ορισμένα αμερικανικά πυρομαχικά που δεν μπορούν να αντικατασταθούν, δηλαδή η αεράμυνα και οι κατευθυνόμενοι πύραυλοι μικρού βεληνεκούς.
Υπάρχει επίσης η οικονομική πίεση που θα μπορούσαν να ασκήσουν οι ΗΠΑ στη Ρωσία, η οικονομία της οποίας έχει αντέξει τις δυτικές κυρώσεις στον ενεργειακό και τραπεζικό τομέα, αλλά παρουσιάζει σημάδια πίεσης από το τεράστιο κόστος του πολέμου.
Οι ελπίδες που αποδείχθηκαν φρούδες
Όπως έχουν κάνει από τότε που ο Τραμπ επέστρεψε στον Λευκό Οίκο, οι σύμμαχοι της Ουκρανίας συσπειρώθηκαν γύρω από τον Ζελένσκι μετά από αυτή την τελευταία διπλωματική οπισθοδρόμηση.
Αλλά το αποτέλεσμα της τηλεφωνικής επικοινωνίας του Τραμπ με τον Πούτιν θα είναι ιδιαίτερα δύσκολο να το καταπιούν, επειδή είδαν σημάδια ότι είχαν αρχίσει να τον κερδίζουν ώστε να ασκήσει πίεση στη Μόσχα.
Αρκετές φορές τον Μάρτιο και τον Απρίλιο, ο Τραμπ εξέφρασε την απογοήτευσή του για την προφανή κωλυσιεργία του Πούτιν, διερωτήθηκε αν τον εκμεταλλεύεται ο ρώσος ηγέτης και απείλησε με αυστηρότερες κυρώσεις κατά της Μόσχας.
Οι διακηρυγμένες θέσεις μεταξύ των ΗΠΑ και της Ευρώπης παρέμεναν μακριά μεταξύ τους σε βασικά σημεία, συμπεριλαμβανομένου του εδαφικού, αλλά το Κίεβο είδε τις δηλώσεις του Τραμπ ως θετικές μετά την καταστροφική συνάντηση στον Λευκό Οίκο τον Φεβρουάριο, όταν ο Ζελένσκι και ο Τραμπ καυγάδισαν δημοσίως.
Η συμφωνία για τα ορυκτά που υπέγραψαν η Ουκρανία και οι Ηνωμένες Πολιτείες τον περασμένο μήνα θεωρήθηκε ως περαιτέρω ένδειξη προόδου, όπως και οι πρόσφατες διαπραγματεύσεις στην Κωνσταντινούπολη, όπου αξιωματούχοι από την Ουκρανία και τη Ρωσία συναντήθηκαν απευθείας για πρώτη φορά μετά από σχεδόν τρία χρόνια.
Ωστόσο, η απογοήτευση χθες Τρίτη ήταν αισθητή.
«Είναι ένα βήμα προς τα εμπρός, δύο ή δέκα βήματα πίσω» δήλωσε ένας άλλος ευρωπαίος διπλωμάτης. «Θα συνεχίσουμε να περνάμε μηνύματα στην κυβέρνηση Τραμπ και να την πιέζουμε, να την πιέζουμε να πιέσει τη Ρωσία», τόνισε.
