Η συνεργασία του Χάρβαρντ με την Κίνα, άλλοτε πλεονέκτημα για το κορυφαίο Πανεπιστήμιο, έχουν γίνει πλέον βαρίδι, καθώς η κυβέρνηση Τραμπ το κατηγορεί ότι αποτελεί στόχο επιχειρήσεων επιρροής που υποστηρίζονται από το Πεκίνο.
Την Πέμπτη, η κυβέρνηση κινήθηκε για να ανακαλέσει την άδεια του Χάρβαρντ να εγγράφει ξένους φοιτητές, κατηγορώντας το πανεπιστήμιο για ενθάρρυνση αντισημιτισμού και συνεργασία με το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα.
Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται και Κινέζοι υπήκοοι, που αποτελούσαν περίπου το ένα πέμπτο των ξένων φοιτητών του Χάρβαρντ το 2024, σύμφωνα με το ίδιο το πανεπιστήμιο.
Την Παρασκευή, το ομοσπονδιακό δικαστήριο ανέστειλε προσωρινά την απόφαση της κυβέρνησης, έπειτα από προσφυγή του πανεπιστημίου της Καίμπριτζ, Μασαχουσέτης.
Οι ανησυχίες για κινεζική κυβερνητική επιρροή στο Χάρβαρντ δεν είναι καινούργιες. Ορισμένοι Αμερικανοί βουλευτές, κυρίως Ρεπουμπλικάνοι, έχουν εκφράσει φόβους ότι η Κίνα προσπαθεί να επηρεάσει το Χάρβαρντ για να αποκτήσει πρόσβαση σε προηγμένη αμερικανική τεχνολογία, να παρακάμψει νόμους ασφαλείας των ΗΠΑ και να φιμώσει την κριτική εναντίον της στο εσωτερικό των ΗΠΑ.
«Για πολύ καιρό, το Χάρβαρντ επέτρεψε στο Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα να το εκμεταλλεύεται», δήλωσε την Παρασκευή κυβερνητικός αξιωματούχος στον οργανισμό Reuters, προσθέτοντας πως το πανεπιστήμιο «έκλεισε τα μάτια σε παρενοχλήσεις που καθοδηγούνται από το ΚΚΚ μέσα στο campus».
► Γιατί ο Τραμπ κήρυξε τον πόλεμο σε ένα κορυφαίο σύμβολο των ΗΠΑ, το Χάρβαρντ
Στο παρελθόν το πανεπιστήμιο έχει δηλώσει ότι η ανάκληση είναι τιμωρία για τις «αντιλήψεις σχετικά με τις απόψεις του» και την χαρακτήρισε παραβίαση του δικαιώματος ελευθερίας του λόγου, όπως αυτό προστατεύεται από την Πρώτη Τροπολογία του Αμερικανικού Συντάγματος.
Η σχέση του Χάρβαρντ με την Κίνα, που περιλαμβάνουν ερευνητικές συνεργασίες και ακαδημαϊκά κέντρα με επίκεντρο την Κίνα, είναι μακροχρόνιοι. Αυτές οι σχέσεις έχουν αποφέρει σημαντικές οικονομικές δωρεές, επιρροή στις διεθνείς σχέσεις και παγκόσροια φήμη στο πανεπιστήμιο.
Ο πρώην πρόεδρος του Χάρβαρντ, Λάρι Σάμερς, που έχει κατά καιρούς ασκήσει κριτική στο ίδρυμα, χαρακτήρισε την ενέργεια της κυβέρνησης Τραμπ να μπλοκάρει τους ξένους φοιτητές ως τη σοβαρότερη επίθεση στο πανεπιστήμιο μέχρι σήμερα.
«Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς μεγαλύτερο στρατηγικό δώρο προς την Κίνα από το να θυσιάσουν οι ΗΠΑ τον ρόλο τους ως φάρος για τον υπόλοιπο κόσμο», είπε σε συνέντευξή του στο Politico.
Η απάντηση της Κίνας
Σε ανακοίνωσή της, η κινεζική πρεσβεία στην Ουάσιγκτον ανέφερε: «Οι εκπαιδευτικές ανταλλαγές και η συνεργασία μεταξύ Κίνας και Ηνωμένων Πολιτειών είναι αμοιβαία επωφελείς και δεν πρέπει να στιγματίζονται».
Η παρουσία Κινέζων φοιτητών στο Χάρβαρντ και οι δεσμοί του πανεπιστημίου με την Κίνα δεν αποτελούν από μόνες τους απόδειξη παρατυπίας. Ωστόσο, η πολυπλοκότητα και η αλληλεπικάλυψη αυτών των σχέσεων είναι αρκετά αδιαφανείς ώστε να προσελκύσουν κριτική.
Τα θέματα που σχετίζονται με την Κίνα και επικαλείται η κυβέρνηση Τραμπ αντικατοπτρίζουν το έργο της Ρεπουμπλικανικής Επιτροπής της Βουλής για την Κίνα.
Για παράδειγμα, το Χάρβαρντ παρείχε εκπαίδευση σχετική με τη δημόσια υγεία σε στελέχη του Σώματος Παραγωγής και Κατασκευών της Σιντζιάνγκ (XPCC) μετά το 2020. Εκείνο το έτος, οι ΗΠΑ επέβαλαν κυρώσεις στον κινεζικό παραστρατιωτικό οργανισμό για τον ρόλο του σε φερόμενες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά των Ουιγούρων και άλλων μουσουλμανικών μειονοτήτων στη Σιντζιάνγκ.
► Χάρβαρντ: Δικαστικό μπλόκο στην απόφαση Τραμπ για την απαγόρευση εγγραφής ξένων φοιτητών
Το Υπουργείο Εσωτερικής Ασφάλειας ανέφερε ότι αυτές οι συνεργασίες με το XPCC συνεχίστηκαν «τουλάχιστον έως το 2024».
Η Κίνα αρνείται σθεναρά κάθε κατηγορία για παρανομίες στη Σιντζιάνγκ, αλλά τόσο η κυβέρνηση Τραμπ όσο και η κυβέρνηση Μπάιντεν έχουν χαρακτηρίσει τις πολιτικές του Πεκίνου στην περιοχή ως «γενοκτονία».
Σε άλλο περιστατικό, που επικαλούνται οι «πολέμιοι» του Χάρβαρντ, η αμερικανική εταιρεία επιχειρηματικής ανάλυσης Strategy Risks ανέφερε ότι ο Ronnie Chan, που διευκόλυνε δωρεά ύψους 350 εκατομμυρίων δολαρίων στο Χάρβαρντ το 2014 και οδήγησε στην ονομασία της Σχολής Δημόσιας Υγείας προς τιμήν του πατέρα του, T.H. Chan, είναι μέλος του Ιδρύματος Ανταλλαγής Κίνας-ΗΠΑ.
Ο εν λόγω οργανισμός με έδρα το Χονγκ Κονγκ, που δηλώνει ότι στοχεύει στην ενίσχυση του διαλόγου μεταξύ των δύο χωρών, έχει χαρακτηριστεί ως «ξένος εντολέας» βάσει της αμερικανικής νομοθεσίας, κάτι που απαιτεί από Αμερικανούς λομπίστες που εργάζονται για λογαριασμό του να δηλώνουν επισήμως αυτή τη δραστηριότητα στην κυβέρνηση των ΗΠΑ.
Και καταδίκη καθηγητή
Ο πρώην καθηγητής του Χάρβαρντ, Τσαρλς Λίμπερ, βρέθηκε στο στόχαστρο του προγράμματος «Πρωτοβουλία για την Κίνα» της κυβέρνησης Τραμπ, το οποίο ξεκίνησε το 2018 με στόχο την καταπολέμηση της κινεζικής κατασκοπείας και της κλοπής πνευματικής ιδιοκτησίας. Εξετάζονταν αν ερευνητές και πανεπιστήμια είχαν αποκαλύψει χρηματοδοτήσεις από το Πεκίνο.
Το 2021 καταδικάστηκε επειδή είπε ψέματα σχετικά με τους δεσμούς του με την Κίνα σε σχέση με κρατικά χρηματοδοτούμενη έρευνα. Τον Απρίλιο, έγινε μόνιμος καθηγητής σε πανεπιστήμιο της Κίνας.
Η πρωτοβουλία σταμάτησε επί κυβέρνησης Μπάιντεν, καθώς οι επικριτές της δήλωσαν ότι οδήγησε σε φυλετικό προφίλ και σε κλίμα φόβου που παρέλυσε την επιστημονική συνεργασία.
Βουλευτές και από τα δύο κόμματα έχουν εκφράσει ανησυχίες για τις προσπάθειες φοιτητικών συλλόγων με διασυνδέσεις στο Πεκίνο να παρακολουθούν πολιτικές δραστηριότητες. Τον Απρίλιο του 2024, ακτιβιστής φοιτητής του Χάρβαρντ απομακρύνθηκε βίαια από εκδήλωση από Κινέζο φοιτητή ανταλλαγής – όχι από προσωπικό ασφαλείας ή καθηγητή – επειδή διέκοψε ομιλία του πρεσβευτή της Κίνας στις ΗΠΑ, Xie Feng.
Η πίεση προς το Χάρβαρντ εντάθηκε στη δεύτερη θητεία Τραμπ, με το Υπουργείο Παιδείας να ζητά από το πανεπιστήμιο, τον Απρίλιο, να προσκομίσει αρχεία χρηματοδότησης από το εξωτερικό. Το υπουργείο ανέφερε πως, μετά από έλεγχο των υποχρεωτικών δηλώσεων για δωρεές και συμβόλαια από ξένες πηγές, διαπιστώθηκαν ελλιπείς και ανακριβείς καταγραφές.
«Ακατανόητες ενέργειες»
Οι κινήσεις της κυβέρνησης Τραμπ εναντίον του Χάρβαρντ έχουν ανησυχήσει πολλούς ειδικούς σε θέματα Κίνας.
Η Yaqiu Wang, ερευνήτρια ανθρωπίνων δικαιωμάτων με έδρα τις ΗΠΑ που μετανάστευσε από την Κίνα ως φοιτήτρια, δήλωσε ότι η απαγόρευση ξένων φοιτητών από το Χάρβαρντ είναι «εντελώς αντιπαραγωγική».
«Οι ανησυχίες για την καταστολή των επικριτών από την κινεζική κυβέρνηση πέρα από τα σύνορά της είναι πολύ σοβαρές, όπως και οι φόβοι για κατασκοπεία», είπε η Wang. «Αλλά το να προσπαθείς να αντιμετωπίσεις αυτά τα προβλήματα απαγορεύοντας όχι μόνο Κινέζους αλλά γενικά ξένους φοιτητές, είναι απλώς ακατανόητο».
