Ο υπουργός Άμυνας της Σαουδικής Αραβίας μετέφερε ένα ωμό μήνυμα στους Ιρανούς αξιωματούχους στην Τεχεράνη τον περασμένο μήνα: πάρτε σοβαρά την πρόταση του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ για διαπραγμάτευση μιας πυρηνικής συμφωνίας, καθώς αυτή αποτελεί έναν τρόπο για να αποφευχθεί ο κίνδυνος πολέμου με το Ισραήλ.
Ανησυχώντας για την προοπτική περαιτέρω αστάθειας στην περιοχή, ο 89χρονος βασιλιάς της Σαουδικής Αραβίας, Σαλμάν μπιν Αμπντουλαζίζ, έστειλε τον γιο του, πρίγκιπα Χάλιντ μπιν Σαλμάν, με την προειδοποίηση που προοριζόταν για τον Ανώτατο Ηγέτη του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, σύμφωνα με δύο πηγές από τον Κόλπο που είναι κοντά σε κυβερνητικούς κύκλους και δύο Ιρανούς αξιωματούχους.
Παρόντες στη συνάντηση κεκλεισμένων των θυρών στην Τεχεράνη, η οποία έλαβε χώρα στις 17 Απριλίου στο προεδρικό συγκρότημα, ήταν ο Ιρανός πρόεδρος Μασούντ Πεζεσκιάν, ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Ενόπλων Δυνάμεων Μοχαμάντ Μπαγκερί και ο υπουργός Εξωτερικών Αμπάς Αρακτσί, σύμφωνα με τις πηγές.
Παρότι τα μέσα ενημέρωσης κάλυψαν την επίσκεψη του 37χρονου πρίγκιπα, το περιεχόμενο του απόρρητου μηνύματος του βασιλιά Σαλμάν δεν είχε αναφερθεί μέχρι τώρα.
Ο πρίγκιπας Χάλιντ, ο οποίος υπηρέτησε ως πρεσβευτής της Σαουδικής Αραβίας στην Ουάσινγκτον κατά την πρώτη θητεία του Τραμπ, προειδοποίησε τους Ιρανούς αξιωματούχους ότι ο Αμερικανός πρόεδρος έχει ελάχιστη υπομονή για μακροχρόνιες διαπραγματεύσεις, σύμφωνα με τις τέσσερις πηγές.
Ο Τραμπ είχε ανακοινώσει απροσδόκητα λίγο περισσότερο από μία εβδομάδα νωρίτερα ότι διεξάγονταν απευθείας συνομιλίες με την Τεχεράνη, με στόχο τον περιορισμό του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος με αντάλλαγμα την άρση των κυρώσεων. Το ανακοίνωσε παρουσία του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου, ο οποίος είχε ταξιδέψει στην Ουάσινγκτον προσδοκώντας αντίθετα να εξασφαλίσει στήριξη για επιθέσεις σε ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις.
Στην Τεχεράνη, ο πρίγκιπας Χάλιντ είπε στην ομάδα των ανώτερων Ιρανών αξιωματούχων ότι η ομάδα του Τραμπ θα επιθυμούσε να επιτευχθεί μια συμφωνία γρήγορα και ότι το παράθυρο για τη διπλωματία θα έκλεινε σύντομα, σύμφωνα με τις τέσσερις πηγές.
Ο Σαουδάραβας υπουργός ανέφερε ότι θα ήταν προτιμότερο να υπάρξει συμφωνία με τις Ηνωμένες Πολιτείες παρά να αντιμετωπίσουν το ενδεχόμενο μιας ισραηλινής επίθεσης σε περίπτωση κατάρρευσης των συνομιλιών, σύμφωνα με τις δύο πηγές από τον Κόλπο.
Επέμεινε ότι η περιοχή –ήδη διχασμένη από τις πρόσφατες συγκρούσεις στη Γάζα και τον Λίβανο– δεν θα άντεχε περαιτέρω κλιμάκωση της έντασης, σύμφωνα με τις ίδιες δύο πηγές και έναν ανώτερο ξένο διπλωμάτη με γνώση των συνομιλιών.
Οι αρχές στη Σαουδική Αραβία και το Ιράν δεν απάντησαν σε αιτήματα για σχόλιο.
Η επίσκεψη του πρίγκιπα Χάλιντ –νεότερου αδελφού του διαδόχου του θρόνου Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν– ήταν η πρώτη από μέλος της βασιλικής οικογένειας της Σαουδικής Αραβίας στο Ιράν εδώ και πάνω από δύο δεκαετίες. Η Ριάντ και η Τεχεράνη υπήρξαν επί μακρόν σφοδροί αντίπαλοι, συχνά υποστηρίζοντας αντίπαλες πλευρές σε πολέμους δι’ αντιπροσώπων, μέχρι που μια προσέγγιση με τη μεσολάβηση της Κίνας το 2023 συνέβαλε στην αποκλιμάκωση της έντασης και την αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων.
Τα τελευταία δύο χρόνια, η περιφερειακή θέση του Ιράν έχει αποδυναμωθεί λόγω των σοβαρών στρατιωτικών πληγμάτων που δέχθηκαν οι σύμμαχοί του —η Χαμάς στη Γάζα και η Χεζμπολάχ στον Λίβανο— από το Ισραήλ, καθώς και από την ανατροπή του στενού του συμμάχου, του Σύρου δικτάτορα Μπασάρ αλ-Άσαντ. Παράλληλα, οι δυτικές κυρώσεις έχουν πλήξει σοβαρά την οικονομία του Ιράν, η οποία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το πετρέλαιο.
Ο Μοχανάντ Χατζ Άλι, ειδικός σε θέματα Ιράν στο think tank Carnegie Middle East Center στη Βηρυτό, δήλωσε ότι η αδυναμία της Τεχεράνης έδωσε στη Σαουδική Αραβία την ευκαιρία να ασκήσει τη διπλωματική της επιρροή, επιδιώκοντας να αποτρέψει μια περιφερειακή ανάφλεξη.
«Θέλουν να αποφύγουν τον πόλεμο, επειδή ο πόλεμος και η αντιπαράθεση με το Ιράν θα έχουν αρνητικές συνέπειες για τους ίδιους και για το οικονομικό τους όραμα και τις φιλοδοξίες τους», δήλωσε στο Reuters.
Η Τεχεράνη θέλει συμφωνία
Το Reuters δεν μπόρεσε να διαπιστώσει ποια ήταν η επίδραση του μηνύματος του πρίγκιπα στην ηγεσία του Ιράν.
Κατά τη διάρκεια της συνάντησης, ο Πεζεσκιάν απάντησε ότι το Ιράν επιθυμεί μια συμφωνία, προκειμένου να μειωθεί η οικονομική πίεση μέσω της άρσης των δυτικών κυρώσεων, σύμφωνα με τις τέσσερις πηγές.
Ωστόσο, οι Ιρανοί αξιωματούχοι, σύμφωνα με τις πηγές, εξέφρασαν ανησυχίες για την «απρόβλεπτη» στάση της κυβέρνησης Τραμπ στις διαπραγματεύσεις — οι οποίες έχουν κυμανθεί από την αποδοχή περιορισμένου εμπλουτισμού ουρανίου έως την απαίτηση για πλήρη διάλυση του ιρανικού προγράμματος εμπλουτισμού.
Ο Τραμπ έχει επίσης απειλήσει με στρατιωτική δράση σε περίπτωση που η διπλωματία αποτύχει να περιορίσει τις πυρηνικές φιλοδοξίες του θρησκευτικού καθεστώτος.
Μία από τις ιρανικές πηγές δήλωσε ότι ο Πεζεσκιάν τόνισε την προθυμία της Τεχεράνης να επιτύχει μια συμφωνία, αλλά ότι το Ιράν δεν είναι διατεθειμένο να θυσιάσει το πρόγραμμα εμπλουτισμού του μόνο και μόνο επειδή ο Τραμπ το επιθυμεί.
Οι εν εξελίξει συνομιλίες μεταξύ Ουάσινγκτον και Τεχεράνης έχουν ήδη περάσει από πέντε γύρους προκειμένου να επιλυθεί η πολυετής πυρηνική διαμάχη, αλλά παραμένουν αρκετά εμπόδια — με κυριότερο το ζήτημα του εμπλουτισμού.
Το Reuters ανέφερε την Τετάρτη ότι το Ιράν ίσως διακόψει προσωρινά τον εμπλουτισμό ουρανίου εάν οι ΗΠΑ αποδεσμεύσουν τα δεσμευμένα ιρανικά κεφάλαια και αναγνωρίσουν το δικαίωμά του να εμπλουτίζει ουράνιο για ειρηνική χρήση, στο πλαίσιο μιας «πολιτικής συμφωνίας» που θα μπορούσε να οδηγήσει σε ευρύτερη πυρηνική συμφωνία, σύμφωνα με δύο Ιρανούς αξιωματούχους με γνώση των συνομιλιών. Ωστόσο, το ημιεπίσημο ιρανικό πρακτορείο ειδήσεων Fars επικαλέστηκε εκπρόσωπο του υπουργείου Εξωτερικών, ο οποίος διέψευσε το σχετικό δημοσίευμα.
Ο Λευκός Οίκος δεν απάντησε άμεσα στις ερωτήσεις του Reuters σχετικά με το αν γνώριζε την προειδοποίηση της Σαουδικής Αραβίας προς το Ιράν.
«Ο Πρόεδρος Τραμπ έχει καταστήσει σαφές: κάντε μια συμφωνία ή αντιμετωπίστε σοβαρές συνέπειες, και όλος ο κόσμος τον παίρνει στα σοβαρά, όπως και πρέπει», ανέφερε η εκπρόσωπος Τύπου του Λευκού Οίκου, Καρολάιν Λέβιτ, σε δήλωσή της.
Ο Τραμπ δήλωσε την Τετάρτη ότι είχε προειδοποιήσει τον Νετανιάχου την προηγούμενη εβδομάδα να μην προβεί σε ενέργειες που θα μπορούσαν να διαταράξουν τις πυρηνικές συνομιλίες με το Ιράν, προσθέτοντας ότι οι δύο πλευρές είναι «πολύ κοντά σε μια λύση τώρα».
Οι ισραηλινές αρχές δεν απάντησαν σε αίτημα για σχόλιο.
