Ο Έλον Μασκ αποχώρησε επίσημα από τον ρόλο του στην κυβέρνηση Τραμπ το βράδυ της Τετάρτης, βάζοντας τέλος σε μια αμφιλεγόμενη και γενικά αντιδημοφιλή θητεία ως ανώτερος σύμβουλος του προέδρου και ντε φάκτο επικεφαλής του αποκαλούμενου «τμήματος κυβερνητικής αποδοτικότητας» (Doge). Αν και είχε υποσχεθεί αποδοτικότητα και εκσυγχρονισμό, ο Μασκ αφήνει πίσω του μια πορεία αβεβαιότητας και μειωμένης λειτουργικότητας.
Η χρονική στιγμή της αποχώρησής του συμπίπτει με τη λήξη της 130 ημερών θητείας του ως «ειδικός κυβερνητικός υπάλληλος», αλλά συνδέεται και με την ευρύτερη προσπάθεια του δισεκατομμυριούχου να δείξει μια απομάκρυνση από την Ουάσινγκτον, καθώς αντιμετωπίζει αντιδράσεις από το κοινό και τους μετόχους. Σε πρόσφατες συνεντεύξεις, ο Μασκ έχει επιδείξει μια πρόθεση να επικεντρωθεί ξανά στις εταιρείες του, λέγοντας ότι έχει αφιερώσει υπερβολικά πολύ χρόνο στην πολιτική και σκοπεύει να μειώσει τις πολιτικές του δαπάνες στο μέλλον.
Καθώς προχωρά μπροστά, ο Μασκ αφήνει πίσω του ένα χάος από ημιτελή σχέδια και αποδυναμωμένες υπηρεσίες, με υποστηρικτές του να έχουν τοποθετηθεί σε καίριες θέσεις σε ολόκληρη τη δημόσια διοίκηση. Η αποχώρησή του ρίχνει το ήδη χαοτικό αποτύπωμα του Doge στην κυβέρνηση σε ακόμη βαθύτερη αβεβαιότητα, καθώς παραμένουν αναπάντητα τα ερωτήματα για το πόση εξουσία θα έχει πλέον αυτή η αόριστη taskforce χωρίς εκείνον – και ποιος, αν υπάρξει, θα αναλάβει να αναδομήσει τα προγράμματα και τις υπηρεσίες που κατέστρεψε.
►Με μαυρισμένο μάτι ο Μασκ στην κοινή συνέντευξη με τον Τραμπ – Δείτε εικόνες
Τα συντρίμμια του Doge
Σύμφωνα με την ανάλυση του Guardian η αρχική πρόταση του Μασκ για το Doge ήταν να εξοικονομηθούν 2 τρισεκατομμύρια δολάρια από τον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό, εντοπίζοντας εκτεταμένη σπατάλη και απάτη, καθώς και να προχωρήσει σε έναν συνολικό εκσυγχρονισμό του κυβερνητικού λογισμικού ώστε να βελτιωθεί ο τρόπος λειτουργίας των ομοσπονδιακών υπηρεσιών. Μέχρι στιγμής, το Doge ισχυρίζεται ότι έχει περικόψει περίπου 140 δισεκατομμύρια δολάρια από τον προϋπολογισμό — αν και ο περιβόητος «τοίχος αποδείξεων» του είναι γνωστός για λάθη που υπερεκτιμούν τις εξοικονομήσεις.
Το νέο φορολογικό νομοσχέδιο του Ντόναλντ Τραμπ, αν και δεν αποτελεί μέρος του Doge βρήκε αντίθετο με τον Μασκ, καθώς αναμένεται να προσθέσει 2,3 τρισεκατομμύρια δολάρια στο έλλειμμα, ακυρώνοντας ουσιαστικά οποιαδήποτε εξοικονόμηση μπορεί να είχε επιτευχθεί από το Doge. Οι υποσχέσεις για νέο, εκσυγχρονισμένο λογισμικό περιορίστηκαν συχνά σε chatbot τεχνητής νοημοσύνης – κάποια από τα οποία ήταν ήδη υπό ανάπτυξη επί κυβέρνησης Μπάιντεν.
►Τραμπ – Μασκ: Το διαζύγιο μετ’ επαίνων, το μαυρισμένο μάτι και οι συμβουλές γάμου στον Μακρόν
Σε ένα από τα πρώτα παραδείγματα των περικοπών του και των κενών που δημιούργησε στην κυβέρνηση, το Doge στόχευσε την κυβερνητική ομάδα τεχνολογίας που συνεργαζόταν με ομοσπονδιακές υπηρεσίες για να παρέχει τεχνολογικές λύσεις, γνωστή ως 18F.
Όταν οι υπάλληλοι του Doge εισήλθαν στη Διοίκηση Γενικών Υπηρεσιών (General Services Administration) που φιλοξενούσε το γραφείο 18F, πρώην εργαζόμενοι ανέφεραν ότι φάνηκε πως δεν κατανοούσαν βασικά πώς λειτουργεί η κυβέρνηση και τις προκλήσεις που έχει η δημιουργία δημόσιων υπηρεσιών.
Η πρώην διευθύντρια του 18F, Lindsay Young, που τώρα συμμετέχει σε νομική προσφυγή που υποστηρίζει ότι η απόλυση του 18F παραβίασε νομικές απαιτήσεις, ανησυχεί ότι οι περικοπές του Doge θα έχουν μακροχρόνιες επιπτώσεις στις λειτουργίες της κυβέρνησης.
«Στην κυβέρνηση, είναι πολύ πιο εύκολο να καταστρέψεις πράγματα παρά να τα χτίσεις», είπε η Young.
Οι μαζικές απολύσεις στο Υπουργείο Υγείας και Ανθρωπίνων Υπηρεσιών αντιπροσώπευαν παρόμοια απώλεια θεσμικής γνώσης που το Doge δεν φαίνεται να προτίθεται να αντικαταστήσει.
Ο Carl Tobias, καθηγητής νομικής στο Πανεπιστήμιο του Ρίτσμοντ, που παρακολουθεί τις περικοπές του Doge, χρησιμοποίησε ως παράδειγμα τη μονάδα καπνού της υπηρεσίας, η οποία επλήγη σοβαρά από τις περικοπές. «Η απώλεια τόσης εμπειρογνωμοσύνης, ειδικά στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης, θα σημαίνει ότι περισσότεροι Αμερικανοί θα αρρωστήσουν ή θα πεθάνουν νωρίτερα απ’ ό,τι θα μπορούσαν», είπε. «Επίσης, μπορεί να χρειαστούν πολλά χρόνια και μεγάλη δαπάνη πόρων για να αποκατασταθεί αυτή η εμπειρία και η γνώση.»
Η αποδυνάμωση της USAid από τον Μασκ, η οποία ήταν κάποτε ο μεγαλύτερος παγκόσμιος πάροχος ανθρωπιστικής βοήθειας, αποτελεί ένα από τα πιο έντονα παραδείγματα της αναστάτωσης και της ζημιάς που προκάλεσαν οι περικοπές του Doge. Οι ΗΠΑ ακύρωσαν περίπου το 83% των προγραμμάτων της USAid, θέτοντας σε κίνδυνο υπηρεσίες σε όλο τον κόσμο που αποσκοπούν στην ανθρωπιστική βοήθεια και την πρόληψη ασθενειών. Ένα πρωτοποριακό πρόγραμμα υπό την USAid, το Pepfar, που συντονίζει την απάντηση των ΗΠΑ στο HIV/Aids, έχει δει τις υπηρεσίες του να μειώνονται παγκοσμίως και το προσωπικό του να παραμένει σε σύγχυση σχετικά με το τι μπορούν ακόμα να κάνουν για τους ανθρώπους που βασίζονται στον οργανισμό τους. Οι περικοπές του Doge στο πρόγραμμα απείλησαν επίσης την κυκλοφορία ενός νέου φαρμάκου κατά του HIV που οι ερευνητές έχουν χαρακτηρίσει ως «θαύμα» λόγω της αποτελεσματικότητάς του.
Καθώς ο Μασκ επιστρέφει στην Tesla και τη SpaceX, οι υπηρεσίες που κατέστρεψε μένουν να μαζέψουν τα κομμάτια τους.
Οι υπάλληλοι του Doge που παραμένουν στην κυβέρνηση
►Ο Έλον Μασκ είναι «ακραίος χρήστης» ναρκωτικών ουσιών – Αποκαλύψεις των NYTimes
Ενώ ο Μασκ επιστρέφει στην τεχνολογική αυτοκρατορία του, πολλοί από τους πρώην υπαλλήλους και τους άπειρους νέους μηχανικούς που προσέλαβε για να εργαστούν στο Doge αναμένεται να παραμείνουν μέλη της κυβέρνησης. Ένα από τα μεγαλύτερα ερωτήματα σχετικά με το μέλλον του Doge είναι αν αυτοί οι υπάλληλοι, μερικοί από τους οποίους απέκτησαν σχεδόν ανεμπόδιστη πρόσβαση στα πιο ευαίσθητα δεδομένα της κυβέρνησης, θα διατηρήσουν τις ίδιες εξουσίες που είχαν υπό τον Μασκ.
Υπάλληλοι του Doge, όπως ο δισεκατομμυριούχος επενδυτής και σύμμαχος του Μασκ, Αντόνιο Γκραθίας, έχουν ενσωματωθεί σε βασικές υπηρεσίες όπως η Υπηρεσία Κοινωνικής Ασφάλισης και η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Αεροπλοΐας. Λειτουργούν ως είδος παράλληλης κυβερνητικής task force, δραστηριοποιούμενοι με έλλειψη διαφάνειας, ενώ οι προσπάθειές τους να αποκτήσουν πρόσβαση σε βάσεις δεδομένων και να μεταφέρουν δεδομένα έχουν προκαλέσει αναστάτωση και τεχνικά προβλήματα. Το αν ο Τραμπ και οι επικεφαλής των υπηρεσιών θα τους επιτρέψουν να συνεχίσουν με πλήρη ελευθερία παραμένει αβέβαιο.
Ήδη τουλάχιστον δύο εξέχοντες υπάλληλοι του Doge έχουν ακολουθήσει τον Μασκ στην έξοδο. Ο μακροχρόνιος κορυφαίος συνεργάτης του δισεκατομμυριούχου, Στιβ Ντέιβις, που διαχειριζόταν τις καθημερινές λειτουργίες του Doge, αποχώρησε από τον ρόλο του την Πέμπτη. Η εκπρόσωπος Τύπου Κέιτι Μίλερ, σύζυγος του αναπληρωτή αρχηγού προσωπικού του Τραμπ, Στίβεν Μίλερ, επίσης αποχώρησε από τον Λευκό Οίκο για να εργαστεί με πλήρη απασχόληση για τον Μασκ, σύμφωνα με το CNN.
Ορισμένες από τις εντολές του Μασκ έχουν ήδη ανακληθεί από τότε που έφυγε από την Ουάσινγκτον νωρίτερα αυτόν τον μήνα, συμπεριλαμβανομένης μιας πολύ επικριμένης εντολής που απαιτούσε από τους ομοσπονδιακούς υπαλλήλους να στέλνουν μια λίστα με πέντε πράγματα που πέτυχαν κάθε εβδομάδα. Το εβδομαδιαίο αυτό email, που αρχικά εισήχθη με την απειλή απόλυσης σε περίπτωση μη συμμόρφωσης, αγνοήθηκε σε μεγάλο βαθμό και θεωρήθηκε από πολλούς ως άσκοπη απασχόληση. Την Τετάρτη, το Πεντάγωνο ανακοίνωσε επίσημα ότι θα σταματήσει αυτήν την πρακτική.
Ωστόσο, το Doge δεν μένει χωρίς ηγέτη. Σύμφωνα με την Wall Street Journal, στη θέση του Μασκ αναλαμβάνει ο εθνικιστής και βασικό στέλεχος του δεξιού μανιφέστου Project 2025, Ρας Βάουτ. Μακροχρόνιος υποστηρικτής της ιδέας ότι ο πρόεδρος πρέπει να έχει εκτεταμένες εκτελεστικές εξουσίες, ο Βάουτ έχει δηλώσει ότι θέλει οι ομοσπονδιακοί υπάλληλοι να μείνουν «σε τραύμα» και να μειωθεί η ομοσπονδιακή χρηματοδότηση.
Ο Μασκ έχει επαινέσει το έργο του Doge και δεσμεύτηκε ότι αυτό θα συνεχιστεί χωρίς εκείνον, και μόλις αυτή την εβδομάδα εξακολουθεί να απομακρύνει έμπειρους αξιωματούχους με τους οποίους διαφωνεί από ομοσπονδιακές υπηρεσίες. Ακόμα και σε μειωμένο αριθμό, οι σύμμαχοι του Μασκ έχουν επίσης πρόσβαση σε τεράστιες ποσότητες ευαίσθητων και εμπιστευτικών δεδομένων, τα οποία φέρονται να προτίθενται να χρησιμοποιήσουν για την παρακολούθηση μεταναστών.
Ωστόσο, αυτό που φαίνεται πιο μακριά από ποτέ μέσα σε αυτή τη σύγχυση είναι η υπόσχεση του Μασκ να κάνει την κυβέρνηση πιο αποτελεσματική και να εξυπηρετεί καλύτερα το κοινό.
«Δεν χρειάζεσαι τόσους πολλούς ανθρώπους για να αποφασίσουν απλώς να κόψουν πράγματα», είπε η Young του 18F. «Αλλά αν θέλεις πραγματικά να χτίσεις πράγματα, αυτό απαιτεί σκέψη. Απαιτεί προσπάθεια».
