Μια ομάδα ερευνητών υπό την ηγεσία του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Ουάσινγκτον, όπως έγινε γνωστό στις 2 Ιουνίου, αναδημιούργησε την αρχαιότερη συνθετική χρωστική ουσία στον κόσμο, που ονομάζεται αιγυπτιακό μπλε. Αυτό το χρώμα χρησιμοποιήθηκε στην αρχαία Αίγυπτο πριν από περίπου 5.000 χρόνια.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Ουάσινγκτον, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν μια ποικιλία πρώτων υλών και χρόνων θέρμανσης για να αναπτύξουν 12 συνταγές για τις χρωστικές ουσίες, δηλαδή για το εκάστοτε χρώμα, παρέχοντας χρήσιμες πληροφορίες για τους αρχαιολόγους και τους επιστήμονες συντήρησης που μελετούν τα αρχαία αιγυπτιακά υλικά. Η εργασία έγινε σε συνεργασία με το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Carnegie και το Ινστιτούτο Συντήρησης Μουσείων του Smithsonian.
Ήταν πολύτιμο χρώμα στην αρχαιότητα
«Ελπίζουμε ότι αυτό θα αποτελέσει μια καλή μελέτη περίπτωσης για το τι μπορεί να προσφέρει η επιστήμη στη μελέτη του ανθρώπινου παρελθόντος», δήλωσε ο John McCloy, συγγραφέας του άρθρου, που δημοσιεύθηκε στο NPJ Heritage Science, και διευθυντής της Σχολής Μηχανολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υλικών του WSU. «Η εργασία έχει σκοπό να αναδείξει πώς η σύγχρονη επιστήμη αποκαλύπτει κρυμμένες ιστορίες σε αρχαία αιγυπτιακά αντικείμενα», πρόσθεσε.
Παρότι το αιγυπτικό μπλε ως χρώμα ήταν πολύτιμο στην αρχαιότητα, υπάρχουν ωστόσο περιορισμένα αρχαιολογικά στοιχεία για τον τρόπο παρασκευής του. Χρησιμοποιήθηκε ως υποκατάστατο ακριβών ορυκτών όπως το τυρκουάζ ή το λάπις λάζουλι και χρησιμοποιήθηκε για τη βαφή ξύλου και πέτρας μεταξύ άλλων. Ανάλογα με τα συστατικά του και τον χρόνο επεξεργασίας, το χρώμα του κυμαίνεται από βαθύ μπλε έως θαμπό γκρι ή πράσινο. Μετά τους Αιγύπτιους, η χρωστική ουσία χρησιμοποιήθηκε από τους Ρωμαίους, αλλά μέχρι την περίοδο της Αναγέννησης, η γνώση του τρόπου παρασκευής της είχε ξεχαστεί σε μεγάλο βαθμό.
Γιατί ενδιαφέρει τους επιστήμονες αυτό το χρώμα
Τα τελευταία χρόνια, υπήρξε μια αναζωπύρωση του ενδιαφέροντος για το συγκεκριμένο χρώμα επειδή έχει ενδιαφέρουσες οπτικές, μαγνητικές και βιολογικές ιδιότητες με πιθανές νέες τεχνολογικές εφαρμογές, όπως δήλωσε ο John McCloy. Η χρωστική ουσία εκπέμπει φως στο εγγύς υπέρυθρο τμήμα του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος που οι άνθρωποι δεν μπορούν να δουν, πράγμα που σημαίνει ότι θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για πράγματα όπως η λήψη δακτυλικών αποτυπωμάτων και τα μελάνια που είναι ανθεκτικά στην παραχάραξη. Έχει, επίσης, παρόμοια χημεία με τους υπεραγωγούς υψηλής θερμοκρασίας.
«Ξεκίνησε απλώς ως κάτι που ήταν διασκεδαστικό να κάνουμε, επειδή μας ζήτησαν να παράγουμε κάποια υλικά για να τα εκθέσουμε στο μουσείο, αλλά υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον για το υλικό», δήλωσε ο John McCloy, ο οποίος, εκτός από καθηγητής στην Επιστήμη των Υλικών και στη Μηχανική, έχει μεταπτυχιακό και στην Ανθρωπολογία.
Πώς αναδημιουργήθηκε το αιγυπτιακό μπλε
Για να κατανοήσουν τη σύνθεσή του, οι ερευνητές, μεταξύ των οποίων ένας ορυκτολόγος και ένας αιγυπτιολόγος, δημιούργησαν 12 διαφορετικές συνταγές του χρώματος από μείγματα διοξειδίου του πυριτίου, χαλκού, ασβεστίου και ανθρακικού νατρίου. Θέρμαναν το υλικό σε περίπου 1.000 βαθμούς Κελσίου για μία έως 11 ώρες για να αναπαράγουν θερμοκρασίες που θα ήταν διαθέσιμες για τους αρχαίους καλλιτέχνες. Μετά την ψύξη των δειγμάτων με διάφορους ρυθμούς, μελέτησαν τις χρωστικές χρησιμοποιώντας σύγχρονες τεχνικές μικροσκοπίας και ανάλυσης που δεν είχαν χρησιμοποιηθεί ποτέ για αυτού του είδους την έρευνα, συγκρίνοντας τις με δύο αρχαία αιγυπτιακά αντικείμενα.
Το χρώμα αιγυπτιακό μπλε περιλάμβανε μια ποικιλία μπλε χρωματισμών, ανάλογα με το πού κατασκευάζονταν και την ποιότητά τους. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η χρωστική ουσία είναι εξαιρετικά ετερογενής.
«Είχαμε κάποιους ανθρώπους που κατασκεύαζαν τη χρωστική ουσία και στη συνέχεια τη μετέφεραν και έπειτα η τελική χρήση ήταν κάπου αλλού», δήλωσε ο John McCloy. «Ένα από τα πράγματα που είδαμε, ήταν ότι με μικρές μόνο διαφορές στη διαδικασία, είχαμε πολύ διαφορετικά αποτελέσματα», τόνισε.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι, στην πραγματικότητα, για να επιτευχθεί το μπλε χρώμα απαιτείται μόνο περίπου το 50% των συστατικών μπλε χρώματος.
«Δεν έχει σημασία τι είναι το υπόλοιπο, πράγμα που μας εξέπληξε πραγματικά πολύ», ανέφερε ο John McCloy, σημειώνοντας: «Μπορείτε να δείτε ότι κάθε σωματίδιο χρωστικής έχει ένα σωρό πράγματα μέσα του – δεν είναι καθόλου ομοιόμορφο».
Τα δείγματα που δημιουργήθηκαν, εκτίθενται επί του παρόντος στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Carnegie στο Πίτσμπουργκ της Πενσυλβάνια και θα αποτελέσουν μέρος της νέας μακροπρόθεσμης γκαλερί του μουσείου που επικεντρώνεται στην αρχαία Αίγυπτο.
