Ένα βήμα πριν από μια γενικευμένη ανάφλεξη φαίνεται να βρίσκεται η Μέση Ανατολή, καθώς το Ισραήλ ετοιμάζει άμεσα στρατιωτικό πλήγμα κατά του Ιράν, σύμφωνα με πληροφορίες από Αμερικανούς και Ευρωπαίους αξιωματούχους που επικαλούνται οι New York Times.
Η προοπτική μιας ισραηλινής επίθεσης και των πιθανών ιρανικών αντιποίνων έχει σημάνει συναγερμό στην Ουάσινγκτον, η οποία την Τετάρτη διέταξε την απομάκρυνση διπλωματικού προσωπικού από το Ιράκ, ενώ έδωσε εντολή για εθελοντική αναχώρηση μελών οικογενειών Αμερικανών στρατιωτικών από αρκετές περιοχές της Μέσης Ανατολής.
Το εύρος της στρατιωτικής επιχείρησης που φέρεται να προετοιμάζει το Ισραήλ παραμένει ασαφές, ωστόσο οι φόβοι για σύγκρουση έχουν κλιμακωθεί μετά από μήνες έντονης πίεσης του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου προς τον πρόεδρο Τραμπ, ώστε να εκμεταλλευτεί τη «στρατηγική ευαλωτότητα» του Ιράν και να εγκρίνει μια στοχευμένη επίθεση.
Η εξέλιξη αυτή απειλεί να εκτροχιάσει κάθε διπλωματική προσπάθεια της Ουάσινγκτον για περιορισμό του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος και ενδέχεται να οδηγήσει σε ευρύτερη στρατιωτική σύρραξη στην περιοχή.
Το Ιράν και οι ΗΠΑ, στα μαχαίρια από την Ισλαμική Επανάσταση το 1979, διεξήγαγαν από τον Απρίλιο πέντε κύκλους συνομιλιών για το πρόγραμμα πυρηνικής ενέργειας της Ισλαμικής Δημοκρατίας, με μεσολάβηση του σουλτανάτου του Ομάν.
Νέες συνομιλίες είναι προγραμματισμένο να διεξαχθούν την Κυριακή, σύμφωνα με την Τεχεράνη. Ο αμερικανός πρόεδρος Τραμπ από την πλευρά του ανέφερε πως η συνάντηση πρόκειται να γίνει σήμερα. Το Ομάν δεν έχει σχολιάσει.
«Είμαι λιγότερο σίγουρος» από ό,τι μέχρι τώρα «ότι θα καταλήξουμε σε συμφωνία» με το Ιράν, είπε ο αμερικανός πρόεδρος σε podcast της New York Post, που ηχογραφήθηκε τη Δευτέρα και μεταδόθηκε χθες Τετάρτη.
«Μοιάζουν να υπεκφεύγουν», είπε ο Ρεπουμπλικάνος, που έχει απειλήσει επανειλημμένα πως θα διατάξει στρατιωτική επίθεση σε περίπτωση αποτυχίας της διπλωματίας.
«Θα ήταν καλύτερο» το ζήτημα να επιλυθεί «χωρίς πόλεμο», πρόσθεσε ο κ. Τραμπ.
Κατά πληροφορίες οι ένοπλες δυνάμεις του Ισραήλ καταρτίζουν δικούς τους σχεδιασμούς για να πλήξουν τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, κάτι στο οποίο έχει αναφερθεί επίσης σιβυλλικά ο αμερικανός πρόεδρος.
Οι ΗΠΑ και το Ιράν προσπαθούν να συνεννοηθούν για να κλειστεί συμφωνία που θα εμποδίζει το Ιράν να αποκτήσει πυρηνικά όπλα –κάτι που η Τεχεράνη διαψεύδει κατηγορηματικά ότι επιδιώκει– με αντάλλαγμα άρση κυρώσεων που παραλύουν την οικονομία της χώρας.
Μεγάλο εμπόδιο στις συνομιλίες είναι το ζήτημα του εμπλουτισμού ουρανίου.
Η Ουάσιγκτον απαιτεί το Ιράν να εγκαταλείψει εντελώς τη δραστηριότητα αυτή. Το Ιράν απορρίπτει την αμερικανική αξίωση, τονίζοντας πως έχει το δικαίωμα να τη συνεχίζει δυνάμει της συνθήκης για τη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων (NPT), στην οποία είναι συμβαλλόμενο μέρος.
Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ), το Ιράν είναι το μοναδικό κράτος στον κόσμο που δεν διαθέτει πυρηνικά όπλα αλλά εμπλουτίζει ουράνιο σε υψηλό επίπεδο (60%), πολύ πάνω από το όριο του 3,67% που είχε οριστεί στη διεθνή συμφωνία του 2015 –επισήμως το κοινό ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης (ΚΟΣΔ)–, από το οποίο είχαν αποχωρήσει μονομερώς οι ΗΠΑ το 2018, κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία.
Για να κατασκευαστεί ατομική βόμβα ο εμπλουτισμός πρέπει να φθάσει το 90%, σύμφωνα με τον ΔΟΑΕ.
Το Ιράν έλαβε από τις ΗΠΑ πρόταση συμφωνίας που δεν ικανοποιεί την Τεχεράνη. Ο ανώτατος ηγέτης της χώρας, ο αγιατολά Αλί Χαμενεΐ, που έχει τον τελευταίο λόγο για στρατηγικά ζητήματα, έκρινε την αμερικανική πρόταση «100% αντίθετη» στα συμφέροντα της χώρας του.
Το κείμενο της Ουάσιγκτον, που δεν έχει δημοσιοποιηθεί, δεν αναφέρεται στην άρση των κυρώσεων, προτεραιότητα για την Τεχεράνη, σύμφωνα με τον πρόεδρο του ιρανικού κοινοβουλίου Μοχαμέντ-Μπαγέρ Γαλιμπάφ.
Το Ιράν ανέφερε τη Δευτέρα πως θα υποβάλει τις επόμενες ημέρες δική του αντιπρόταση στις ΗΠΑ, ενώ αναμένεται να διεξαχθεί στον ΔΟΑΕ στη Βιέννη εντός της εβδομάδας σημαντική τριμηνιαία συνάντηση αφιερωμένη στην εξέταση των ιρανικών πυρηνικών δραστηριοτήτων.
Τρεις διπλωματικές πηγές του AFP δήλωσαν πως οι Ευρωπαίοι και οι ΗΠΑ υπέβαλαν προχθές Τρίτη σχέδιο ψηφίσματος που καταδικάζει «τη μη τήρηση» από το Ιράν των υποχρεώσεών του.
Σε περίπτωση έγκρισής του, η απόφαση αυτή θα δώσει επιχειρήματα στα δυτικά κράτη για να ενεργοποιήσουν ρήτρα επαναφοράς σε ισχύ των διεθνών κυρώσεων στο Ιράν (snapback, στην ορολογία του ΚΟΣΔ).
Το Ιράν έχει διαμηνύσει ότι σε περίπτωση έγκρισης τέτοιου ψηφίσματος από τον ΔΟΑΕ, θα μειώσει τη συνεργασία του με τον οργανισμό, μέρος του συστήματος του ΟΗΕ.
