Το Ισραήλ και το Ιράν αντάλλαξαν σφοδρά πυρά για όγδοη συνεχόμενη ημέρα την Παρασκευή, με ιρανικούς πυραύλους να πλήττουν ισραηλινές πόλεις και ισραηλινά αεροσκάφη να στοχεύουν στρατιωτικές και πυρηνικές εγκαταστάσεις σε όλο το Ιράν.
Η κλιμάκωση εκτυλίχθηκε ακόμη και ενώ κορυφαίοι διπλωμάτες συναντήθηκαν στη Γενεύη σε μια αποτυχημένη προσπάθεια αποκλιμάκωσης της σύγκρουσης. Ωστόσο, το «παράθυρο» για τη διπλωματία δεν έκλεισε αφού Ευρωπαίοι και Ιρανοί συμφώνησαν να παραμείνουν στο τραπέζι των συζητήσεων.
Παράλληλα, οι γέφυρες Ιράν και ΗΠΑ παραμένουν ενεργές είτε άμεσα, είτε έμμεσα με ενδιάμεσο κρίκο το Κατάρ.
Χωρίς σημαντική εξέλιξη οι συζητήσεις στη Γενεύη
Οι διπλωματικές συνομιλίες μεταξύ Ιρανών και Ευρωπαίων αξιωματούχων ολοκληρώθηκαν την Παρασκευή στη Γενεύη, χωρίς να βγει λευκός καπνός για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Σύμφωνα με ιρανική πηγή που γνωρίζει τις συζητήσεις, την οποία επικαλείται το CNN, η συνάντηση ξεκίνησε με έντονες ανταλλαγές απόψεων, καθώς οι δύο πλευρές αντάλλαξαν κατηγορίες για παράπονα του παρελθόντος και την αποχώρηση των ΗΠΑ από την πυρηνική συμφωνία του 2015.
Ωστόσο, ο τόνος φέρεται να άλλαξε μετά από ένα διάλειμμα, με την πηγή να περιγράφει το δεύτερο μισό των συνομιλιών ως «πολύ πιο θετικό». Παρά τη βελτιωμένη ατμόσφαιρα, το Ιράν διατήρησε τη θέση του σχετικά με τον εμπλουτισμό ουρανίου, χαρακτηρίζοντάς τον αδιαπραγμάτευτη κόκκινη γραμμή.
Η συνάντηση σηματοδότησε την πρώτη άμεση εμπλοκή μεταξύ του Ιράν και των «Big 3» -Γαλλίας, Γερμανίας και Ηνωμένου Βασιλείου- μετά την τελευταία κλιμάκωση στην περιοχή.
«Ειρηνικό πρόγραμμα» επιμένουν οι Ιρανοί
Μιλώντας σε δημοσιογράφους στη Γενεύη την Παρασκευή, ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών Αμπάς Αραγκτσί υπερασπίστηκε το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν ως απολύτως ειρηνικό και υπό τις εγγυήσεις του ΙΑΕΑ, προειδοποιώντας ότι οι επιθέσεις σε τέτοιες εγκαταστάσεις από μια χώρα εκτός των συνθηκών για τα όπλα μαζικής καταστροφής συνιστούν σοβαρή παραβίαση του διεθνούς δικαίου.
Ο Αραγκτσί εξέφρασε σοβαρή ανησυχία για την αποτυχία της Γερμανίας, του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γαλλίας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης να καταδικάσουν τα πρόσφατα χτυπήματα σε ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις. Είπε ότι το Ιράν παραμένει ανοιχτό στη διπλωματία – αλλά μόνο όταν σταματήσουν οι εχθροπραξίες και ο επιτιθέμενος λογοδοτήσει.
Τόνισε ότι οι αμυντικές ικανότητες του Ιράν είναι αδιαπραγμάτευτες, αλλά εξέφρασε την υποστήριξή του στη συνέχιση του διαλόγου με τις ευρωπαϊκές δυνάμεις, προσθέτοντας ότι η Τεχεράνη είναι έτοιμη να συναντηθεί ξανά “στο εγγύς μέλλον”.
Ιράν: Δεν σταματά το πυρηνικό πρόγραμμα, ίσως μειωθεί
Ο εκπρόσωπος της ιρανικής προεδρίας Ματζίντ Φαραχανί δήλωσε στο CNN ότι η διπλωματία με τη Δύση θα μπορούσε να συνεχιστεί “εύκολα” εάν ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ διατάξει το Ισραήλ να σταματήσει τη στρατιωτική εκστρατεία του κατά του Ιράν. Ο Φαραχανί τόνισε το άνοιγμα του Ιράν στον “πολιτικό διάλογο”, αλλά επανέλαβε ότι δεν είναι δυνατόν να υπάρξουν συνομιλίες όσο συνεχίζονται τα ισραηλινά πλήγματα.
Επιβεβαίωσε επίσης τη στάση του Ιράν σχετικά με τον πυρηνικό εμπλουτισμό, λέγοντας ότι το πρόγραμμα δεν θα σταματήσει, αν και κάποιες παραχωρήσεις θα μπορούσαν να είναι πιθανές. “Ίσως μπορεί να μειωθεί, αλλά δεν το σταματάμε”, τόνισε.
Τα σχόλια έρχονται καθώς οι ευρωπαϊκές δυνάμεις πιέζουν για μηδενικό εμπλουτισμό, με τη Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γερμανία να συναντούν τον υπουργό Εξωτερικών του Ιράν στη Γενεύη για τις πρώτες απευθείας συνομιλίες από την έναρξη της σύγκρουσης. Ο Τραμπ έχει ανοίξει ένα παράθυρο δύο εβδομάδων για τη διπλωματία προτού αποφασίσει αν θα εξαπολύσει αμερικανικό πλήγμα στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν.
Οι «Big 3» ζητούν συνέχιση του διαλόγου και με τις ΗΠΑ
Εντωμεταξύ οι λεγόμενοι «Big 3» ζητούν από το Ιράν τη συνέχιση του διαλόγου και μάλιστα και με τις ΗΠΑ.
«Οι συζητήσεις που είχαμε με το Ιράν, είναι ότι η περιφερειακή κλιμάκωση δεν ωφελεί κανέναν», δήλωσε η Κάγια Κάλας, μετά την ολοκλήρωση της συνάντησης των «Big3» της Ευρώπης με τον Ιρανό αντιπρόσωπο.
«Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο πρέπει να κρατήσουμε τις συζητήσεις με τον ΟΗΕ ανοιχτές», πρόσθεσε η επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ.
Ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών, Γιοχάν Βάντεφουλ, δήλωσε από την πλευρά του: «Είμαι χαρούμενος που είχαμε σοβαρές συνομιλίες με τους Ιρανούς συναδέλφους μας», ενώ υπογράμμισε τη σπουδαιότητα της συμμετοχής των επόμενων συνομιλιών με τις ΗΠΑ, αλλά και την εξεύρεση λύσης στη σύγκρουση.
Ο Βρετανός ΥΠΕΞ, Ντέιβιντ Λάμι, δήλωσε: «Παροτρύνουμε το Ιράν να συνεχίσει τις συζητήσεις του με τις ΗΠΑ», ενώ πρόσθεσε ότι «αυτή είναι μια επικίνδυνη στιγμή» και είναι «εξαιρετικά σημαντικό» να μην υπάρξει περιφερειακή κλιμάκωση της σύγκρουσης μεταξύ Ιράν και Ισραήλ.
Τέλος, ο Ζαν-Νοέλ Μπαρό ανέφερε ότι ο Ιρανός ομόλογός του, Αμπάς Αραγτσί, έχει σηματοδοτήσει «την προθυμία του να συνεχιστούν οι συζητήσεις για το πυρηνικό πρόγραμμα (της Τεχεράνης) και, γενικότερα, για όλα τα ζητήματα».
«Αναμένουμε από το Ιράν να είναι ανοιχτό σε συζητήσεις, συμπεριλαμβανομένων και με τις Ηνωμένες Πολιτείες, για την επίτευξη μιας διαπραγματευτικής διευθέτησης μέσω διαλόγου σε αυτήν την κρίση, η οποία θέτει σημαντικούς κινδύνους για την περιοχή της Μέσης Ανατολής καθώς και για την Ευρώπη», δήλωσε ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών.
Η πρόταση 4 σημείων για τα πυρηνικά του Ιράν
Σύμφωνα με τον Γάλλο πρόεδρο, Εμανουέλ Μακρόν, η ευρωπαϊκή πρωτοβουλία έχει τέσσερις άξονες:
- Επανέναρξη της συνεργασίας του Ιράν με τη Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (IAEA), με στόχο τη σταδιακή επίτευξη «μηδενικού εμπλουτισμού» ουρανίου.
- Διεθνής εποπτεία στο ιρανικό πρόγραμμα βαλλιστικών πυραύλων, που αποτελεί διαχρονική πηγή ανησυχίας για την ασφάλεια της περιοχής.
- Περιορισμός της ιρανικής χρηματοδότησης προς ένοπλες παραστρατιωτικές οργανώσεις, που δραστηριοποιούνται σε Λίβανο, Γάζα, Συρία και Υεμένη.
- Απελευθέρωση ξένων υπηκόων που κρατούνται σε ιρανικές φυλακές, τους οποίους η Γαλλία και άλλες χώρες χαρακτηρίζουν «ομήρους».
«Θα δώσουμε μια πλήρη διπλωματική προσφορά (στο Ιράν)», σημείωσε -μεταξύ άλλων- ο Μακρόν. Παράλληλα, επισήμανε πως η Τεχεράνη θα πρέπει να δείξει την προθυμία του για διαπραγμάτευση.
