Οι επιθέσεις των ΗΠΑ κατά του Ιράν, το βράδυ του Σαββάτου (21/6), έχουν ενισχύσει μια όλο και πιο ανοιχτή συζήτηση στην Τεχεράνη για το μέλλον της χώρας και για το αν ο ανώτατος ηγέτης, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, θα πρέπει να παραμείνει στην εξουσία.
Ειδικότερα, σύμφωνα με άρθρο του The Atlantic, τις ημέρες που προηγήθηκαν της αμερικανικής επέμβασης, μια ομάδα επιχειρηματιών, πολιτικών και στρατιωτικών προσωπικοτήτων και συγγενών υψηλόβαθμων κληρικών του Ιράν, είχε αρχίσει να καταστρώνει ένα σχέδιο για τη διακυβέρνηση του Ιράν χωρίς τον Αλί Χαμενεΐ – είτε σε περίπτωση θανάτου του 86χρονου ηγέτη είτε σε περίπτωση παραγκωνισμού του.
“A group of Iranian businessmen, political and military figures, and relatives of high-ranking clerics have begun hatching a plan for running Iran without Khamenei,” @arash_tehran writes: https://t.co/6G1uvU4pAu
— The Atlantic (@TheAtlantic) June 23, 2025
Η πιθανή αποπομπή του Χαμενεΐ και η επόμενη μέρα
Συνταγματικά, η Συνέλευση των Εμπειρογνωμόνων, ένα σώμα 88 κληρικών, θα έπρεπε να ψηφίσει για την αποπομπή του Αλί Χαμενεΐ από τη θέση του, αλλά η οργάνωση μιας τέτοιας ψηφοφορίας υπό τις παρούσες συνθήκες είναι απίθανη. Ο ηγέτης θα μπορούσε, επίσης, να παραμεριστεί πιο ανεπίσημα, ας πούμε, από εσωτερικούς παράγοντες που τον πιέζουν ή τον πείθουν να μεταβιβάσει την πραγματική εξουσία σε έναν προσωρινό αντικαταστάτη.
Οι συνωμότες έχουν συμφωνήσει ότι μια ηγετική επιτροπή αποτελούμενη από λίγους υψηλόβαθμους αξιωματούχους θα αναλάμβανε τη διακυβέρνηση της χώρας και θα διαπραγματευόταν μια συμφωνία με τις ΗΠΑ για να σταματήσουν οι ισραηλινές επιθέσεις.
➤ Διαβάστε εδώ όλες τις σημερινές εξελίξεις στη Μ. Ανατολή
Μεταξύ των λεπτομερειών που κοινοποιήθηκαν στον δημοσιογράφο του «The Atlantic», Αράς Αζίζι, είναι ότι ο πρώην Πρόεδρος, Χασάν Ρουχανί, ο οποίος δεν εμπλέκεται στις συζητήσεις, εξετάζεται για βασικό ρόλο στην επιτροπή ηγεσίας και ότι ορισμένοι από τους εμπλεκόμενους στρατιωτικούς αξιωματούχους βρίσκονται σε τακτική επαφή με τους ομολόγους τους από μια μεγάλη χώρα του Κόλπου, επιδιώκοντας την αποδοχή της αλλαγής της πορείας του Ιράν και της σύνθεσης της ηγεσίας του.
«Η δική μας είναι μόνο μία ιδέα», είπε ένα άτομο που συμμετείχε στις συζητήσεις, προσθέτοντας: «Η Τεχεράνη είναι τώρα γεμάτη από τέτοιου είδους συνωμοσίες. Συζητούν, επίσης, με τους Ευρωπαίους για το μέλλον του Ιράν. Όλοι γνωρίζουν ότι οι ημέρες του Χαμενεΐ είναι μετρημένες. Ακόμα και αν παραμείνει στην εξουσία, δεν θα έχει πραγματική δύναμη».
Αυτά, όμως, ήταν τα σχέδια πριν από τον βομβαρδισμό των ΗΠΑ. Μετά τις εκρήξεις στη Νατάνζ, στο Φόρντο και στο Ισφαχάν, το ίδιο άτομο ανέφερε: «Νομίζω ότι οι πιθανότητες να καταφέρουμε να παραγκωνίσουμε τον Χαμενεΐ, έχουν τώρα αυξηθεί. Αλλά όλοι ανησυχούμε και δεν είμαστε σίγουροι. Θα μπορούσε, επίσης, να συμβεί ακριβώς το αντίθετο».
«Το Ιράν θα απαντήσει και ο πόλεμος θα επεκταθεί»
Το άλλο άτομο με το οποίο μίλησε ο δημοσιογράφος του «The Atlantic», ανέφερε ότι τώρα ήταν λιγότερο αισιόδοξος για το σχέδιο της ομάδας να εξασφαλίσει την ειρήνη με τις ΗΠΑ και το Ισραήλ. «Αλλά ακόμα και αν το Ιράν καταλήξει να επιλέξει μια επιθετική στάση έναντι των ΗΠΑ, ο Χαμενεΐ μπορεί να χρειαστεί να παραμεριστεί», τόνισε.
Οι ΗΠΑ ισχυρίζονται ότι οι βομβαρδισμοί τους ήταν μια θεαματική επιτυχία – ο Αμερικανός Πρόεδρος, Ντόναλντ Τραμπ, υποστήριξε ότι «εξολόθρευσε» το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν – ενώ το Ιράν προσπαθεί να υποβαθμίσει την καταστροφή, δηλώνοντας ότι είχε ήδη μεταφέρει το πυρηνικό υλικό του και ότι οι επιθέσεις δεν είχαν διεισδύσει σε οχυρωμένες εγκαταστάσεις.
Πάντως, όπως και να έχει, η διάθεση στους ιρανικούς κύκλους που είναι κοντά στο καθεστώς, έχει διχαστεί. Ορισμένοι Ιρανοί, συμπεριλαμβανομένων των συνωμοτών με τους οποίους μίλησα, θέλουν να επιδιώξουν μια συμφωνία με τον Ντόναλντ Τραμπ, ακόμη και αν αυτό σημαίνει την απομάκρυνση του Αλί Χαμενεΐ. Άλλοι πιστεύουν ότι το Ιράν πρέπει να αντεπιτεθεί, διότι διαφορετικά θα προκαλέσει περαιτέρω επιθετικότητα.
«Το Ιράν θα απαντήσει και ο πόλεμος θα επεκταθεί, έστω και προς το παρόν», υποστήριξε ο Μοσταφά Νατζάφι, ειδικός με έδρα την Τεχεράνη που βρίσκεται κοντά στο ιρανικό κατεστημένο ασφαλείας. Βέβαια, το Ιράν είχε ήδη προετοιμαστεί για αμερικανική επέμβαση και πολύμηνο πόλεμο. Οι δυνατότητες του Ιράν σε πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη ήταν ακόμη σημαντικές, αφού η μακρά εμπειρία του Ιράν στον ασύμμετρο πόλεμο το άφηνε σε καλή θέση για μια παρατεταμένη μάχη με τις ΗΠΑ και το Ισραήλ.
Στο επίκεντρο το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν
Μάλιστα, το Ιράν είχε προσπαθήσει μέχρι στιγμής να αποφύγει να παρασύρει τις ΗΠΑ στον πόλεμο με το Ισραήλ. Άλλωστε, η Τεχεράνη δεν είχε εξαπολύσει τους περιφερειακούς παραστρατιωτικούς συμμάχους της εναντίον των αμερικανικών συμφερόντων στην περιοχή, αλλά ένα άμεσο χτύπημα των ΗΠΑ θα μπορούσε να αλλάξει αυτόν τον υπολογισμό.
Ωστόσο, οι επιλογές του Ιράν θα είναι περιορισμένες σε αυτό το θέμα. Η Χεζμπολάχ του Λιβάνου είναι μια σκιά του παλιού εαυτού της και δεν έχει δείξει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να συμμετάσχει στον αγώνα του Ιράν με το Ισραήλ και τις ΗΠΑ. Το Ιράκ βρίσκεται εν μέσω εθνικής προεκλογικής εκστρατείας, γεγονός που καθιστά απίθανο οι φιλο-ιρανικές πολιτοφυλακές να θέλουν να θεωρηθούν υπεύθυνες για την εμπλοκή της χώρας σε μια νέα σύγκρουση.
Ορισμένοι στο ιρανικό κατεστημένο έχουν προτείνει ότι η χώρα θα αποχωρήσει από τη Συνθήκη Μη Διάδοσης Πυρηνικών Όπλων και θα επιδιώξει ανοιχτά τον πυρηνικό εξοπλισμό. Αυτό ταιριάζει με τον πολεμοχαρή τόνο που εκπέμπουν ακόμη και ορισμένα κεντρώα στοιχεία. Για παράδειγμα, πριν από την επίθεση των ΗΠΑ, ο Αλί Λαριτζάνι, πρώην πρόεδρος του Κοινοβουλίου, απείλησε προσωπικά τον Ραφαέλ Γκρόσι, επικεφαλής του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (IAEA), λέγοντας ότι το Ιράν θα τον «κυνηγήσει» μετά τον πόλεμο.
Το σταυροδρόμι που βρίσκεται η Τεχεράνη
Παρ’ όλα αυτά, τα γεγονότα μπορεί να εξελίσσονται πολύ γρήγορα για να μπορέσει ο Αλί Χαμενεΐ να υλοποιήσει μακροπρόθεσμα σχέδια. Τις επόμενες ημέρες, το Ιράν μπορεί να ανταποκριθεί με μια συμβολική επίθεση, πιθανόν σε αμερικανικές βάσεις στο Ιράκ, όπως ανέφερε ο Μοτζτάμπα Ντεγκάνι, ένας εμπειρογνώμονας με έδρα την Ευρώπη που γνωρίζει πολύ καλά την ηγεσία του Ιράν. Ωστόσο, ο ίδιος υπέθεσε ότι μια τέτοια κίνηση θα επεκτείνει πιθανώς τον πόλεμο και θα οδηγήσει στην πτώση του Αλί Χαμενεΐ, καθώς μια αντίπαλη φατρία θα κινητοποιηθεί τότε για να πάρει τα ηνία και να επιδιώξει την ειρήνη με τις ΗΠΑ.
Για χρόνια, ο Αλί Χαμενεΐ ηγείται της χώρας του με συνθήματα όπως «Θάνατος στην Αμερική!» και «Θάνατος στο Ισραήλ!», αποφεύγοντας όμως να πολεμήσει σε εδάφη του Ιράν. Τώρα, το ιρανικό έδαφος δέχεται πυρά και από τις δύο πλευρές. Η χώρα βρίσκεται μπροστά σε μια δύσκολη επιλογή: Είτε να επεκτείνει τον πόλεμο και να διακινδυνεύσει να φέρει απέναντί της και τις χώρες του Κόλπου που φιλοξενούν αμερικανικές βάσεις, είτε να επιδιώξει έναν ιστορικό συμβιβασμό με τις ΗΠΑ, που θα σήμαινε την εγκατάλειψη της δεκαετούς εχθρότητας.
Η στάση του Αλί Χαμενεΐ είναι ταυτόχρονα απείθαρχη και προσεκτική, έως το σημείο της δειλίας. Οι ελίτ γύρω του αναρωτιούνται αν θα πρέπει να τον παραμερίσουν για να ακολουθήσουν οποιαδήποτε από τις δύο πορείες.
