Ο Καναδάς ήταν παλιά ο μεγαλύτερος πονοκέφαλος του ΝΑΤΟ λόγω της χρόνιας υποχρηματοδότησης στην άμυνα.
Τώρα, στη φετινή σύνοδο, όλοι συμφωνούν: το πρόβλημα είναι η Ισπανία, με τη Σλοβακία να έρχεται δεύτερη στην πρόκληση δυσαρέσκειας μεταξύ των μελών της συμμαχίας.
Σύμφωνα με το Politico η επιμονή του Ισπανού Πρωθυπουργού Πέδρο Σάντσεθ την τελευταία στιγμή ότι η χώρα του δεν χρειάζεται να πετύχει τον νέο στόχο του ΝΑΤΟ για αμυντικές δαπάνες στο 5% του ΑΕΠ, και το ότι κατάφερε να εξασφαλίσει εξαίρεση στη σχετική συμφωνία, μετέτρεψε τη Μαδρίτη στον νέο παρία της συμμαχίας.
«Δεν έχω λόγια να εκφράσω την αηδία μου», είπε ένας Ευρωπαίος αξιωματούχος άμυνας, που όπως και άλλοι μίλησε υπό καθεστώς ανωνυμίας για να εκφραστεί ελεύθερα, στο περιθώριο της συνόδου.
Τον Σάντσεθ ακολούθησε τη Δευτέρα ο Σλοβάκος Πρωθυπουργός Ρόμπερτ Φίτσο, ο οποίος έγραψε στην πλατφόρμα X ότι η χώρα του «έχει άλλες προτεραιότητες τα επόμενα χρόνια από τους εξοπλισμούς» και μπορεί να τα καταφέρει χωρίς να αυξήσει τις δαπάνες.
Στην περσινή σύνοδο στην Ουάσινγκτον, η απογοήτευση για τις αμυντικές δαπάνες του Καναδά ήταν έντονη, με την Οτάβα να αρνείται απλώς να αυξήσει τον προϋπολογισμό της κοντά στον στόχο του 2% του ΑΕΠ του ΝΑΤΟ. Η νέα κυβέρνηση του Πρωθυπουργού Μαρκ Κάρνεϊ έχει δεσμευθεί για επιπλέον 9 δισεκατομμύρια δολάρια σε αμυντικές δαπάνες, φέρνοντας τελικά τη χώρα στο 2% και βγάζοντάς την από τη «μαύρη λίστα» της συμμαχίας.
►Απίστευτο «γλείψιμο» του Ρούτε στον Τραμπ: Νίκησες, θα πληρώσουν ό,τι θέλεις
Μια σύνοδος χωρίς δράματα
Οι αρνήσεις της τελευταίας στιγμής από την Ισπανία και τη Σλοβακία ήρθαν στην αρχή μιας συνόδου την οποία η ηγεσία του ΝΑΤΟ προσπάθησε όσο μπορούσε να κρατήσει χωρίς εντάσεις. Είναι μια υπενθύμιση προς τον κόσμο ότι μια συμμαχία 32 κρατών μπορεί να είναι δύσκολα διαχειρίσιμη, ειδικά όταν οι υποθέσεις του ΝΑΤΟ συγκρούονται με τις εσωτερικές προτεραιότητες δαπανών.
Αυτές οι κινήσεις έγιναν και λίγες μόλις ώρες πριν την άφιξη του Προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ στη Χάγη, ο οποίος αναμένεται να θριαμβολογήσει καθώς οι σύμμαχοι συμμορφώνονται με τον στόχο που ο ίδιος επέλεξε.
Ανεξάρτητα όμως από το εσωτερικό ακροατήριο στο οποίο απευθύνονται οι αποφάσεις των Σάντσεθ και Φίτσο, βρίσκουν ελάχιστη κατανόηση μεταξύ των μελών της συμμαχίας που έχουν συγκεντρωθεί στη Χάγη.
Αντιπρόσωποι που έσπευδαν στην ολλανδική πρωτεύουσα, έτοιμοι για μια σύντομη και πειθαρχημένη διήμερη σύνοδο, έμειναν άφωνοι μπροστά στο ενδεχόμενο να τιναχτεί στον αέρα η προσεκτικά σκηνοθετημένη εικόνα ενότητας, λόγω της ισπανικής κυβέρνησης — που έχει καθυστερήσει στις αμυντικές δαπάνες — και ενός Σλοβάκου ηγέτη που έχει ασκήσει κριτική στη στήριξη της Ευρώπης προς την Ουκρανία από την πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας το 2022.
«Σοσιαλιστές», σχολίασε ένας Βρετανός βουλευτής για τους Ισπανούς. «Δείτε τη στάση τους απέναντι στην Ουκρανία — δεν είναι ακριβώς παράδειγμα αλληλεγγύης ή στήριξης της κοινής ευρωπαϊκής ασφάλειας».
Εκπρόσωπος της ισπανικής κυβέρνησης δεν απάντησε σε αίτημα για σχολιασμό.
Ακόμα και καθώς Ευρωπαίοι αξιωματούχοι παραδέχονται ότι ο Σάντσεθ βρίσκεται σε δύσκολη θέση στο εσωτερικό, με την κυβέρνησή του μειοψηφίας να μην μπορεί να περάσει προϋπολογισμό με νέα κονδύλια για την άμυνα, απορρίπτουν την απόφασή του να αγνοήσει τη νέα δέσμευση για δαπάνες του ΝΑΤΟ, η οποία πρόκειται να ανακοινωθεί επισήμως την Τετάρτη.
Δύο Ευρωπαίοι ηγέτες δήλωσαν ότι όλα τα μέλη έχουν εγκρίνει τους νέους στόχους ικανοτήτων του ΝΑΤΟ, που θέτουν απαιτήσεις για απόρρητους στόχους σε στρατεύματα και εξοπλισμό που πρέπει να προσφέρει κάθε χώρα. Ο Σάντσεθ υποστηρίζει ότι η Ισπανία μπορεί να πετύχει αυτούς τους στόχους ακολουθώντας το υφιστάμενο σχέδιο αύξησης των αμυντικών δαπανών στο 2,1% του ΑΕΠ, αλλά άλλοι σύμμαχοι δεν βλέπουν πώς αυτό είναι εφικτό.
«Δεν βλέπω τίποτα που να επιτρέπει εξαιρέσεις», δήλωσε ο Σουηδός Πρωθυπουργός Ουλφ Κρίστερσον σε δημοσιογράφους την Τρίτη.
Η Πρωθυπουργός της Δανίας, Μέτε Φρέντερικσεν, δήλωσε στο Δημόσιο Φόρουμ του ΝΑΤΟ ότι δεν είναι «δίκαιο» οι ηγέτες χωρών που βρίσκονται πιο μακριά από τη Ρωσία να ζητούν εξαιρέσεις. «Είναι θέμα ενότητας, υπεράσπισης της Ευρώπης, όχι μόνο της Πολωνίας ή της Τσεχίας. Διαφωνώ με την ιδέα εξαίρεσης για κάποια χώρα», είπε, χωρίς να κατονομάσει συγκεκριμένα την Ισπανία.
►«Υπάρχουν πολυάριθμοι ορισμοί» – Αρνήθηκε να δεσμευτεί στο Άρθρο 5 του ΝΑΤΟ ο Τραμπ
Η Πολωνία, η οποία φέτος σκοπεύει να δαπανήσει το 4,7% του ΑΕΠ της για την άμυνα — το υψηλότερο ποσοστό στο ΝΑΤΟ — δεν είναι επίσης καθόλου ευχαριστημένη με την προσπάθεια της Ισπανίας να αποφύγει την αύξηση των αμυντικών δαπανών της συμμαχίας.
«Πιστεύουμε ότι κάθε παρέκκλιση από αυτήν την αρχή από οποιοδήποτε κράτος-μέλος αποτελεί κακό παράδειγμα», δήλωσε ο Υπουργός Άμυνας της Πολωνίας, Βλάντισλαβ Κοσινιάκ-Καμίς, πριν αναχωρήσει για τη σύνοδο.
Χαρακτήρισε την Πολωνία «πρότυπο μέλος» της συμμαχίας και προειδοποίησε κατά της προσπάθειας χωρών όπως η Ισπανία να διευρύνουν τον ορισμό των αμυντικών δαπανών του ΝΑΤΟ ώστε να περιλαμβάνουν πράγματα που δεν σχετίζονται αυστηρά με τον στρατό.
Εσωτερικά προβλήματα
Όμως οι πολιτικοί αντίθετοι άνεμοι στη Μαδρίτη γίνονται όλο και πιο ισχυροί. Ορισμένα μέλη του αριστερού συνασπισμού του Σάντσεθ αντιτίθενται στη μεταφορά χρημάτων από κοινωνικά προγράμματα προς τον στρατό. Επιπλέον, ο πρωθυπουργός υπέστη νέο πλήγμα όταν οι αρχές δήλωσαν ότι διαθέτουν στοιχεία πως υψηλόβαθμα στελέχη του κόμματός του έλαβαν δωροδοκίες για δημόσια έργα.
«Είναι δύσκολο να πετύχεις ομοφωνία ανάμεσα σε 32 χώρες, αλλά ολόκληρη η ουσία μιας συμμαχίας είναι να είσαι καλός σύμμαχος», δήλωσε ένας διπλωμάτης του ΝΑΤΟ. «Η Ισπανία πάντα τιμούσε τις δεσμεύσεις της, αλλά δεν καταλαβαίνουμε γιατί η Μαδρίτη δεν μπορεί τώρα να συμφωνήσει και να θέσει ένα σχέδιο δεκαετίας για να φτάσει στον στόχο».
Έμπειροι του ΝΑΤΟ δήλωσαν ότι η άρνηση της Ισπανίας ήταν κάτι αναμενόμενο.
«Κάθε χρόνο υπάρχει τουλάχιστον ένας που χαλάει το κλίμα», είπε ο Τζουζέπε Σπαταφόρα, πρώην αξιωματούχος του ΝΑΤΟ και νυν αναλυτής στο Ινστιτούτο Μελετών Ασφαλείας της ΕΕ στις Βρυξέλλες. «Όλες οι χώρες αποδέχθηκαν αρχικά τον στόχο για να μην εξοργίσουν τον Τραμπ, αλλά αργά ή γρήγορα πρέπει να αντιμετωπίσουν τη δημοσιονομική και εσωτερική τους πραγματικότητα».
Το ισπανικό δράμα της τελευταίας στιγμής άνοιξε την πόρτα και σε άλλους να αντιγράψουν τη Μαδρίτη και να ζητήσουν δικές τους εξαιρέσεις ή, τουλάχιστον, περισσότερη ευελιξία.
«Αν μια χώρα πάρει εξαίρεση, αυτό μπορεί να γίνει μεταδοτικό», δήλωσε ο Γκιεντρίμας Γιενγκλίσκας, πρόεδρος της Επιτροπής Εθνικής Ασφάλειας και Άμυνας στο κοινοβούλιο της Λιθουανίας και πρώην αξιωματούχος του ΝΑΤΟ. «Πώς μπορούν οι ηγέτες να υποστηρίξουν τον στόχο του 5% όταν επιστρέψουν στις χώρες τους, αν αρκετά κράτη πήραν εξαίρεση;»
Ήδη, ορισμένες χώρες του ΝΑΤΟ που υστερούν σε σχέση με τους στόχους αμυντικών δαπανών της συμμαχίας χρησιμοποιούν την Ισπανία ως πολιτικό «κάλυμμα».
Τη Δευτέρα, το Βέλγιο ανακοίνωσε ότι θα ζητήσει «μέγιστη ευελιξία» από το ΝΑΤΟ όσον αφορά τον στόχο του 5%. «Ίσως να μην το κάναμε με μια θορυβώδη δήλωση όπως η Ισπανία, αλλά μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι εδώ και εβδομάδες οι διπλωμάτες μας εργάζονται σκληρά για να εξασφαλίσουν μηχανισμούς ευελιξίας», δήλωσε στα τοπικά μέσα ο Υπουργός Εξωτερικών Μαξίμ Πρεβό.
Και ο Καναδάς έχει ερωτήματα. Η Υπουργός Εξωτερικών Ανίτα Ανάντ δήλωσε στο POLITICO ότι βρίσκεται σε εξέλιξη μια συζήτηση για το πότε πρέπει ο Καναδάς να συμμορφωθεί με τον νέο στόχο του 5% στις αμυντικές δαπάνες της συμμαχίας.
«Θα υπάρξει ευελιξία γύρω από το 1,5%; Θα υπάρξει υποχρεωτική ποσοστιαία αύξηση σε ορισμένες χρονικές στιγμές; Θα υπάρξουν σταδιακές αυξήσεις, και θα γίνει επανεξέταση μετά από κάποια προθεσμία, ας πούμε το 2029 — μια από τις ημερομηνίες που συζητιούνται;» αναρωτήθηκε.
Ενώ κάποιοι εξέφρασαν κατανόηση για την πολιτική κατάσταση του Σάντσεθ, άλλοι εντός της συμμαχίας δήλωσαν ότι η Ισπανία και οι υπόλοιποι «καθυστερημένοι» πρέπει να ανταποκριθούν — ή να αντιμετωπίσουν την οργή του Τραμπ.
«Είναι εξαιρετικά άδικο για τη συμμαχία», δήλωσε ένας άλλος αξιωματούχος του ΝΑΤΟ. «Θα ήθελα να δω τον Φίτσο να το λέει αυτό στον Τραμπ κατά πρόσωπο στο δείπνο της Τρίτης».
Παρ’ όλα αυτά, ορισμένοι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι τελικά έριξαν την ευθύνη για την ανατροπή της Ισπανίας την τελευταία στιγμή στον ίδιο τον Τραμπ. Ο Αμερικανός πρόεδρος έχει παραδεχτεί δημόσια ότι οι ΗΠΑ δεν χρειάζεται να φτάσουν τον ενισχυμένο στόχο αμυντικών δαπανών που ο ίδιος απαίτησε από τους συμμάχους του ΝΑΤΟ.
«Φαίνεται ότι βρίσκεται σε καλή παρέα, αφού ούτε οι ΗΠΑ δέχονται τον στόχο του 5%», σχολίασε άλλος Ευρωπαίος αξιωματούχος άμυνας.
