Μετά την επιβολή της εκεχειρίας από τον Ντόναλντ Τραμπ στη σύγκρουση Ισραήλ – Ιράν, ένα ερώτημα πλανάται πάνω από τις θριαμβολογίες του προέδρου των ΗΠΑ: Καταστράφηκε τελικά ολοσχερώς το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν; Η Υπηρεσία Στρατιωτικών Πληροφοριών των ΗΠΑ (DIA), αλλά και ανεξάρτητοι στρατιωτικοί αναλυτές εκφράζουν σοβαρές αμφιβολίες για τους ισχυρισμούς του Τραμπ περί εξάλειψης των πυρηνικών της Τεχεράνης.
Η απόρρητη έκθεση από το αμερικανικό Πεντάγωνο, στοιχεία της οποίας διέρρευσαν σε ΜΜΕ, αναφέρουν πως οι «υπερβόμβες» GBU-57, που χρησιμοποιήθηκαν για τον βομβαρδισμό των υπόγειων πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν λόγω της δυνατότητάς τους να τρυπούν το έδαφος και να εκρήγνυνται σε μεγάλο βάθος, ίσως κατάφεραν να καθυστερήσουν το πυρηνικό του πρόγραμμα μόνο κατά λίγους μήνες και όχι να προκαλέσουν ολοκληρωτική καταστροφή.
Επιπλέον, αναφέρεται πως πιθανόν ένα μεγάλο μέρος του αποθέματος εμπλουτισμένου ουρανίου, το οποίο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή πυρηνικού όπλου, είχε μετακινηθεί πριν από τις επιθέσεις. Κάποιες ποσότητες μπορεί να έχουν μεταφερθεί σε άλλες μυστικές πυρηνικές εγκαταστάσεις που διατηρεί το Ιράν. Επίσης κρίσιμο είναι και το γεγονός πως σύμφωνα με τα στοιχεία η τοποθεσία περίπου 400 κιλών εμπλουτισμένου ουρανίου παραμένει άγνωστη. Αυτό επιβεβαίωσε και ο Ραφαέλ Γκρόσι, γενικός διευθυντής της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας (IAEA), ο οποίος τόνισε πως η υπηρεσία δεν είναι πλέον σε θέση να εντοπίσει τα 400 κιλά εμπλουτισμένου ουρανίου σε καθαρότητα 60%.
Επιβεβαιώνεται το περιεχόμενο της έκθεσης
Η απόρρητη έκθεση για τη στρατιωτική επιχείρηση στο Ιράν έχει διαβιβαστεί στο Κογκρέσο και ορισμένοι γερουσιαστές είχαν πρόσβαση στο περιεχόμενό της, σύμφωνα με δύο πηγές που είχαν άμεση γνώση της κατάστασης. «Έχω δει την απόρρητη έκθεση», δήλωσε ο Δημοκρατικός Γερουσιαστής Τιμ Κέιν, μέλος της Επιτροπής Ενόπλων Δυνάμεων. «Είμαι λίγο απογοητευμένος που κάποιοι συνάδελφοί μου το είδαν και άρχισαν να μιλούν δημόσια γι’ αυτό. Δεν είναι έτσι που πρέπει να χειριζόμαστε απόρρητες εκθέσεις», πρόσθεσε.
Τρεις πηγές που μίλησαν στο NBC News, επιβεβαιώνοντας τα όσα αναφέρει η απόρρητη έκθεση της Υπηρεσίας Πληροφοριών Άμυνας (DIA), εξέφρασαν την απογοήτευσή τους για τα τελικά αποτελέσματα της επιχείρησης «Σφυρί του Μεσονυχτίου». «Εκτιμούσαμε πως οι ζημιές θα ήταν πολύ πιο σοβαρές από ό,τι αναφέρει η έκθεση. Αυτή η αξιολόγηση δείχνει ότι βασικά μέρη των πυρηνικών εγκαταστάσεων παρέμειναν ανέπαφα. Αυτό είναι κακό σημάδι για τη συνολική επιχείρηση».
Οι ίδιες πηγές επισημάναν πως η αρχική εκτίμηση της DIA κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι αεροπορικές επιδρομές των ΗΠΑ δεν ήταν τόσο αποτελεσματικές όσο έσπευσε να ισχυριστεί ο Ντόναλντ Τραμπ. Παρόμοιες διαρροές έγιναν και στους New York Times, Washington Post και CNN.
Οργισμένες αντιδράσεις από τον Λευκό Οίκο
Ο Υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ, Πιτ Χέγκσεθ, απέρριψε κατηγορηματικά τις εκτιμήσεις και τις διαρροές. «Βάσει όλων όσων έχουμε δει —και τα έχουμε δει όλα— η επιχείρηση βομβαρδισμών μας εξουδετέρωσε εντελώς τη δυνατότητα του Ιράν να κατασκευάσει πυρηνικά όπλα. Οι βόμβες μας έπληξαν με ακρίβεια κάθε στόχο και λειτούργησαν τέλεια. Η επίδρασή τους είναι θαμμένη κάτω από ένα βουνό από συντρίμμια στο Ιράν, οπότε όποιος λέει ότι δεν ήταν καταστροφικές απλώς προσπαθεί να υπονομεύσει τον Πρόεδρο και την επιτυχημένη αποστολή».
Έντονη ήταν και η αντίδραση της εκπροσώπου του Λευκού Οίκου, Καρολάιν Λέβιτ: «Αυτή η υποτιθέμενη αξιολόγηση είναι εντελώς λανθασμένη και είχε χαρακτηριστεί ως “άκρως απόρρητη”, αλλά παρ’ όλα αυτά διέρρευσε από έναν ανώνυμο της κοινότητας πληροφοριών». «Η διαρροή αυτής της υποτιθέμενης αξιολόγησης είναι ξεκάθαρη προσπάθεια να υποτιμηθεί ο Πρόεδρος Τραμπ και να δυσφημιστούν οι γενναίοι πιλότοι που εκτέλεσαν μια τέλεια αποστολή για την εξάλειψη του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν. Όλοι ξέρουν τι συμβαίνει όταν ρίχνεις 14 βόμβες των 13.600 κιλών ακριβώς στους στόχους: ολική καταστροφή», πρόσθεσε.
«Μάλλον βιάστηκε ο Τραμπ»
Όμως πέρα από τις «ανώνυμες πηγές», στις οποίες επιτίθεται ο Λευκός Οίκος χαρακτηρίζοντας ως «αποβράσματα» τα ΜΜΕ που προχώρησαν σε αυτά τα δημοσιεύματα, υπάρχουν και «επώνυμοι» στρατιωτικοί αναλυτές και ειδικοί, αλλά και βετεράνοι του αμερικανικού στρατού, που υπογραμμίζουν πως ο πρόεδρος των ΗΠΑ… μάλλον βιάστηκε.
Η αξιολόγηση ζημιών μάχης (Battle Damage Assessment – BDA) απαιτεί χρόνο για να είναι ακριβής και βασίζεται σε εκτενή ανάλυση πληροφοριών. Μιλώντας στο Sky News, ο πρώην διευθυντής της CIA και ανώτατος στρατηγός των ΗΠΑ, Ντέιβιντ Πετρέους, προειδοποίησε να μη βγαίνουν πρόωρα συμπεράσματα: «Η αλήθεια είναι ότι είναι πολύ νωρίς. Και όσοι κάνουν διαρροές πρέπει να γνωρίζουν ότι η αξιολόγηση ζημιών μάχης απαιτεί χρόνο. Και αυτοί που έχουν ήδη απαντήσει με υπερβολικά καταληκτικό τρόπο, επίσης θα έπρεπε να περιμένουν τα πλήρη αποτελέσματα».
«Είναι μια εξαιρετικά επίπονη διαδικασία. Συμμετέχει ολόκληρη η κοινότητα πληροφοριών, όχι μόνο η Υπηρεσία Στρατιωτικών Πληροφοριών. Στην πραγματικότητα, η CIA ηγείται αυτής της προσπάθειας, συγκεντρώνοντας πληροφορίες από όλες τις πηγές — εικόνες, σήματα, κυβερνοπληροφορίες, ακόμα και ανοιχτές πηγές».
«Μιλάμε για στόχους που βρίσκονταν βαθιά μέσα σε ένα βουνό. Είναι αδύνατο να έχουμε μια ακριβή εκτίμηση των ζημιών τόσο γρήγορα», ανέφερε ο απόστρατος Αμερικανός στρατηγός Μπεν Χότζες στο BBC. Τα σχόλια του Τραμπ λίγο μετά την επίθεση «δεν ήταν και πολύ σοφά», σχολίασε, προσθέτοντας ότι είναι δύσκολο να γνωρίζουμε το επίπεδο της ζημιάς μέχρι κάποιος να μπορέσει πραγματικά να μπει μέσα στο βουνό.
Ο Μάικλ Κλαρκ, στρατιωτικός αναλυτής του Sky News, σημείωσε πως ο ισχυρισμός του Τραμπ ότι οι πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν «εξαλείφθηκαν εντελώς, απλώς δεν είναι τεχνικά αξιόπιστος». Όπως σημείωσε προφανώς η χρήση αυτών των βομβών, με χτύπημα στο ίδιο σημείο, η μια πίσω από την άλλη, είναι αναμφίβολα ένα «επιχειρησιακό επίτευγμα», αλλά οι βόμβες αυτές δεν έχουν δοκιμαστεί ποτέ πριν στο παρελθόν, επομένως «κανείς δεν μπορεί να είναι απόλυτα σίγουρος για το πόση ζημιά έχουν προκαλέσει».
«Θα ήταν λογικό να υποθέσουμε ότι πιθανότατα προκλήθηκαν τεράστιες ζημιές. Αλλά γι “εξάλειψη” δεν μπορούμε να γνωρίζουμε». Ο Μάικλ Κλαρκ συμπλήρωσε ότι η υπηρεσία πληροφοριών Μοσάντ του Ισραήλ «θα έχει μια καλύτερη εικόνα» για το μέγεθος της ζημιάς που έχει προκληθεί, όπως και ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας, «επειδή έχουν πολλές μονάδες παρακολούθησης σε όλο το Ιράν».
«Μόνο το Ισραήλ μπορεί να ξέρει»
Αυτό εξάλλου ανέφερε και ο Ντόναλντ Τραμ στη συνέντευξη Τύπου, στο περιθώριο της Συνόδου του ΝΑΤΟ που πραγματοποιείται στη Χάγη. Παρότι δήλωσε πεπεισμένος πως το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν έχει καταστραφεί ολοκληρωτικά, υπογράμμισε πως «το Ισραήλ θα είναι αυτό που θα πει τι πραγματικά έχει συμβεί».
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ επέμεινε πως δεν χρησιμοποίησε «άστοχα» την λέξη «εξάλειψη». «Είναι μια δυνατή λέξη, αλλά αυτή χρησιμοποιεί και το Ισραήλ. Θα το δείτε αυτό. Θα βγει στη δημοσιότητα. Το Ισραήλ ετοιμάζει μια αναφορά για το θέμα και μου είπαν πως χρησιμοποιούν τον όρο “ολοκληρωτική εξαφάνιση”».
«Οι στρατιωτικές υπηρεσίες (σ.σ. των ΗΠΑ) ήταν πολύ ασαφείς στην έκθεσή τους. Λένε “δεν ξέρουμε, μπορεί να ήταν πολύ σοβαρό”. Νομίζω πως μπορούμε να το κατανοήσουμε αυτό ως “ήταν πολύ σοβαρό, ήταν εξάλειψη, μια πλήρης εξαφάνιση”», ισχυρίστηκε ο Ντόναλντ Τραμπ.
Ισραήλ: Νωρίς για μια πλήρη αξιολόγηση
Πάντως το Ισραήλ από την πλευρά του – για την ώρα – εμφανίζεται πιο μετρημένο. Ο Εκπρόσωπος Τύπου των Ισραηλινών Αμυντικών Δυνάμεων (IDF), Ταξίαρχος Έφι Ντεφρίν, δήλωσε:
«Επιτύχαμε όλους τους στόχους της επιχείρησης όπως είχαν καθοριστεί για εμάς, και μάλιστα καλύτερα απ’ ό,τι είχαμε προβλέψει. Η εκτίμηση είναι ότι προκαλέσαμε σημαντική ζημιά στο πυρηνικό πρόγραμμα και μπορώ να πω ότι το καθυστερήσαμε κατά χρόνια. Αλλά είναι πολύ νωρίς για μια πλήρη αξιολόγηση»
Μιλώντας στο NBC, ο πρέσβης του Ισραήλ στον ΟΗΕ, Ντάνι Ντανόν, επέμεινε ότι το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν υπέστη σοβαρό πλήγμα: «Νομίζω ότι είναι ακόμη νωρίς για συμπεράσματα. Πρέπει να περιμένουμε την αξιολόγηση. Αυτό που μπορώ να πω με βεβαιότητα είναι το εξής: Αν συγκρίνεις πού ήταν το Ιράν πριν 12 μέρες και πού βρίσκεται σήμερα, είναι φανερό ότι τόσο το Ισραήλ όσο και οι ΗΠΑ κατάφεραν να αποδυναμώσουν τις δυνατότητες του Ιράν, να το πάνε δεκαετίες πίσω. Κι αν υπήρχε άμεση απειλή, πλέον δεν υπάρχει.»
