Μετά το τουρκολιβυκό μνημόνιο για τις θαλάσσιες ζώνες, η Τουρκία φαίνεται πως προχωράει και σε αντίστοιχο καθορισμό θαλασσίων συνόρων και με τη Συρία. Οι μυστικές συνομιλίες αποκαλύπτονται από επιστολή που φέρει την υπογραφεί του Τούρκου Υπουργού Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν.
Από τη σχετική επιστολή, την οποία δημοσιεύει το Nordic Monitor, φαίνεται πως αρμόδιοι τουρκικοί φορείς έχουν λάβει εντολή να καταρτίσουν συμφωνία Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) με τη Συρία. Στόχος είναι η διασφάλιση των συμφερόντων της Τουρκίας, δημιουργώντας τετελεσμένα στην Ανατολική Μεσόγειο.
«Με την ανατροπή του καθεστώτος Μπάαθ (σ.σ. των Άσαντ) και τη μεταβίβαση της εξουσίας σε μεταβατική κυβέρνηση, καταβάλλονται προσπάθειες σε συντονισμό με τους αρμόδιους φορείς μας για την οριοθέτηση των θαλάσσιων συνόρων με τη Συρία και τον καθορισμό θαλάσσιων ζωνών πέραν των χωρικών υδάτων, κατά τρόπο που να προστατεύει τα δικαιώματα και τα συμφέροντα της χώρας μας», αναφέρει ο Φιντάν στην επιστολή του, η οποία φέρει ημερομηνία 16 Ιουνίου και απευθύνεται στο Γραφείο του Προέδρου της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης.
Ο Φιντάν τονίζει επίσης ότι η Τουρκία δεσμεύεται να υπερασπιστεί τα δικαιώματα και τα συμφέροντα των Τουρκοκυπρίων σε οποιαδήποτε μελλοντική συμφωνία θαλάσσιας οριοθέτησης με τη Δαμασκό.
Η επιστολή αποτελεί την πρώτη επίσημη επιβεβαίωση πως βρίσκονται σε εξέλιξη μυστικές συνομιλίες μεταξύ Άγκυρας και Δαμασκού. Σημειώνεται πως η νέα συριακή ηγεσία διατηρεί στενές σχέσεις με την Τουρκία, με την Άγκυρα να προσφέρει ζωτική υποστήριξη στον Αχμέντ Χουσεΐν αλ Σαράα για να ηγηθεί της ένοπλης εξέγερσης που κατέληξε στην ανατροπή του Μπασάρ Αλ Άσαντ.
Ο Αχμέντ Χουσεΐν αλ Σαράα, ο οποίος μέχρι πρόσφατα βρισκόταν στη λίστα τρομοκρατών των ΗΠΑ, με τη μεσολάβηση της Τουρκίας αλλά και αραβικών κρατών, έχει ήδη επιχειρήσει ανοίγματα ώστε να αναγνωριστεί διεθνώς. Είχε μάλιστα και κατ’ ιδίαν συνάντηση με τον Ντόναλντ Τραμπ, όταν ο πρόεδρος των ΗΠΑ επισκέφτηκε τη Σαουδική Αραβία. Πληροφορίες αναφέρουν μάλιστα πως το νέο καθεστώς της Συρίας βρίσκεται σε επαφές και με το Ισραήλ, επιδιώκοντας την αναγνώριση και από το Τελ Αβίβ και προσφέροντας ως αντάλλαγμα την αναγνώριση του ισραηλινού ελέγχου στα υψίπεδα του Γκολάν.
Όπως έχει διαφανεί, η Τουρκία δεν σκοπεύει να αφήσει ανεκμετάλλευτη τη στρατηγική ευκαιρία που έχει με τον αναβαθμισμένο ρόλο της στη Συρία. Ο Χακάν Φιντάν απορρίπτει τους ισχυρισμούς ότι η Τουρκία είχε δεσμευτεί να μην επιδιώξει συμφωνία θαλάσσιας οριοθέτησης με τη Συρία, κατά τη συνάντησή του στις 12 Ιανουαρίου 2025 στο Ριάντ με την Κάγια Κάλας, Ύπατη Εκπρόσωπο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για θέματα εξωτερικής πολιτικής και αντιπρόεδρο της Κομισιόν.
«Θα ήταν χρήσιμο να ληφθούν υπόψη οι επίσημες δηλώσεις του υπουργείου μας επί του θέματος», αναφέρει ο Φιντάν στην επιστολή, προσθέτοντας: «Η ΕΕ δεν έχει κανένα δικαίωμα να σχολιάζει μια πιθανή συμφωνία μεταξύ δύο κυρίαρχων κρατών σχετικά με τις θαλάσσιες ζώνες δικαιοδοσίας τους».
Μια συμφωνία θαλάσσιας οριοθέτησης μεταξύ Τουρκίας και Συρίας θα πυροδοτήσει μια νέα πηγή αντιπαράθεσης στην Ανατολική Μεσόγειο, μεταξύ Αθήνας, Λευκωσίας, Άγκυρας και Καΐρου, περιπλέκοντας και τις σχέσεις με τις Βρυξέλλες. Οι Ευρωπαίοι το τελευταίο διάστημα έχουν αναθερμάνει τις σχέσεις τους με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, καθώς η αμυντική βιομηχανία της Τουρκίας εκτιμάται πως θα μπορούσε να παίξει σημαντικό ρόλο για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας, λόγω των παραγωγικών δυνατοτήτων της.
Τουρκία: Νόμιμο το τουρκολιβυκό μνημόνιο
Εν τω μεταξύ, η Άγκυρα, μέσω πηγών του υπουργείου Άμυνας, επιμένει πως «το τουρκολιβυκό μνημόνιο είναι νόμιμο» και «προστατεύει τα δικαιώματα της Τουρκίας και της Λιβύης στην περιοχή», απορρίπτοντας τις θέσεις της Αθήνας και της Λευκωσίας.
«Το Μνημόνιο Συνεργασίας κοινοποιήθηκε στον ΟΗΕ τόσο από τη χώρα μας όσο και από τη Λιβύη» επισημαίνουν στη συνέχεια οι πηγές και προσθέτουν:
«Ο χαρακτηρισμός του Μνημονίου Συνεννόησης μας ως “παράνομου” ως αποτέλεσμα των μονομερών πολιτικών οδηγιών της Ελλάδας και της Ελληνοκυπριακής Διοίκησης της Νότιας Κύπρου δεν είναι αποδεκτός από πλευράς μας. Το Μνημόνιο καθορίστηκε σύμφωνα με την μέση γραμμή μεταξύ των ηπειρωτικών εδαφών, την αρχή του μη αποκλεισμού και την αρχή της ισότητας».
