Άγνωστο παραμένει ακόμη το μέγεθος της ζημιάς που κατάφεραν με τα πλήγματά τους οι ΗΠΑ και το Ισραήλ στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν.
Ισραηλινός αξιωματούχος, τον οποίο επικαλούνται οι New York Times, εκτιμά πως οι Ιράνοι πρόλαβαν να μεταφέρουν σε άλλες εγκαταστάσεις μέρος του εμπλουτισμένου ουρανίου. Την εκτίμηση συμμερίζονται και Δυτικοί.
Η εκτίμηση αυτή έρχεται, την ώρα που οι ειδικοί προσπαθούν να προσδιορίσουν πόσο καιρό θα χρειαστεί το Ιράν για να ανοικοδομήσει το πυρηνικό πρόγραμμά του, μετά τα χτυπήματα στις εγκαταστάσεις του τον περασμένου μήνα.
Ωστόσο, το Ισραήλ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι μέρος του αποθέματος εμπλουτισμένου ουρανίου του Ιράν, που είναι σχεδόν κατάλληλο για κατασκευή βομβών, κατάφερε να παραμείνει αλώβητο από τις επιθέσεις.
Μάλιστα, Ισραηλινός αξιωματούχος εκτιμά ακόμη ότι ενδέχεται να είναι προσβάσιμο σε Ιρανούς πυρηνικούς επιστήμονες.
Breaking News: Israel has concluded that some of Iran’s stockpile of near-bomb-grade uranium survived American strikes, according to a senior Israeli official. https://t.co/HQV4jc659S
— The New York Times (@nytimes) July 10, 2025
Σύμφωνα με την πηγή που επικαλούνται οι NYT, το Τελ Αβίβ είχε αρχίσει να κινείται στρατιωτικά εναντίον της Τεχεράνης ήδη από τα τέλη του περασμένου έτους, όταν διαπιστώθηκε επιτάχυνση στην επιχείρηση κατασκευής βόμβας.
Πρόσθεσε πως οι ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες ανίχνευσαν τη δραστηριότητα των πυρηνικών όπλων αμέσως μετά τη δολοφονία του Χασάν Νασράλα, ηγέτη της Χεζμπολάχ, στον Λίβανο. Αυτό έκανε τον Μπενιαμίν Νετανιάχου να προετοιμαστεί για μια επίθεση στο Ιράν -με ή χωρίς τη βοήθεια των ΗΠΑ.
Αμφιβολίες στο Ισραήλ για το μέγεθος καταστροφής των πυρηνικών του Ιράν
Τις ημέρες που ακολούθησαν της επίθεσης του Ισραήλ στο Ιράν, στα μέσα Ιουνίου, καθώς και της απόφασης του Ντόναλντ Τραμπ να εμπλακούν και οι ΗΠΑ, αξιωματούχοι των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών δήλωσαν ότι δεν είχαν δει καμία απόδειξη γι’ αυτήν τη φερόμενη κίνηση της Τεχεράνης να οπλίσει το απόθεμα του ουρανίου σχεδόν κατάλληλο για βόμβες.
Οι ΗΠΑ έπληξαν δύο από τις πιο κρίσιμες εγκαταστάσεις εμπλουτισμού ουρανίου του Ιράν με βόμβες που μπορούν να διαπεράσουν το έδαφος και να καταστρέψουν καταφύγια και εξαπέλυσαν μπαράζ πυραύλων Τόμαχοκ, που εκτοξεύτηκαν από υποβρύχια σε μια άλλη περιοχή, όπου το καύσιμο θα μπορούσε να μετατραπεί για οπλική χρήση.
Ο Ισραηλινός αξιωματούχος δήλωσε ότι τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν και αφορούσαν στο μυστικό πρόγραμμα, το οποίο ωστόσο δεν περιέγραψε λεπτομερώς, είχαν κοινοποιηθεί πλήρως στις ΗΠΑ.
Ωστόσο, σε συνεντεύξεις τους τον Ιανουάριο, Αμερικανοί αξιωματούχοι δήλωσαν ότι δεν πιστεύουν ότι το Ιράν προετοίμαζε πυρηνικά όπλα, παρόλο που περιέγραψαν μια νεοσύστατη προσπάθεια να διερευνηθούν «ταχύτερες, πιο ακατέργαστες» προσεγγίσεις για την κατασκευή ενός.
Από την πλευρά της, η επικεφαλής των Εθνικών Μυστικών Υπηρεσιών, Τάλσι Γκάμπαρντ, δήλωσε σε κατάθεσή της στο Κογκρέσο τον Μάρτιο ότι δεν είδε καμία απόδειξη ότι οι Ιρανοί είχαν αποφασίσει να κατασκευάσουν ένα όπλο, μια θέση που επανέλαβαν αξιωματούχοι των μυστικών υπηρεσιών τον Ιούνιο.
Αξιωματούχοι των μυστικών υπηρεσιών από τη Δύση επιβεβαίωσαν την ισραηλινή εκτίμηση, λέγοντας ότι πιστεύουν πως μεγάλο μέρος του αποθέματος θάφτηκε κάτω από τα ερείπια στο πυρηνικό εργαστήριο του Ιράν στο Ισφαχάν -και ενδεχομένως σε άλλες περιοχές. Ένας από αυτούς συμφώνησε ότι είτε οι ΗΠΑ, είτε το Ισραήλ θα γνώριζαν εάν οι Ιρανοί προσπαθούσαν να ανακτήσουν το εμπλουτισμένο ουράνιο.
Μια τέτοια κίνηση, είπε ο αξιωματούχος, σίγουρα θα προκαλούσε μια νέα ισραηλινή επίθεση.
Τελ Αβίβ Ουάσιγκτον και άλλοι εμπειρογνώμονες συμφωνούν, όπως αναφέρουν οι NYT, ότι όλες οι λειτουργικές φυγοκεντρικές μηχανές του Ιράν στο Νατάνζ και το Φορντό, συνολικά περίπου 18.000 μηχανές, οι οποίες περιστρέφονται με υπερηχητικές ταχύτητες, υπέστησαν ζημιές ή καταστράφηκαν, πιθανώς και ανεπανόρθωτα.
Ωστόσο, το ερώτημα που εξετάζουν τώρα, είναι πόσο καιρό θα χρειαζόταν οι Ιρανοί για να ανοικοδομήσουν μέρος ή το σύνολο αυτής της «πυρηνικής» δυνατότητας, ειδικά μετά τον θάνατο των κορυφαίων επιστημόνων στο πυρηνικό τους πρόγραμμα.
Επιμένει ο Τραμπ ότι το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν εξαλείφθηκε
Από την άλλη, ο Τραμπ επιμένει ότι με την πρόσφατη επίθεση στο Ιράν, το πυρηνικό του πρόγραμμα «εξαλείφθηκε» και ότι οι ηγέτες της χώρας δεν ενδιαφέρονταν πλέον για πυρηνικά όπλα. Ο υπουργός Άμυνας, Πιτ Χέγσεθ, δήλωσε ότι μετά την επίθεση τα καύσιμα και ο εξοπλισμός στην πιο προστατευμένη εγκατάσταση, το Φόρντο παρέμειναν «θαμμένα κάτω από ένα βουνό, κατεστραμμένα και εξαφανισμένα».
Η κυβέρνηση επιμένει σε αυτήν τη γραμμή. «Όπως έχει πει πολλές φορές ο πρόεδρος Τραμπ, η επιχείρηση “Σφυρί του Μεσονυχτίου” εξαφάνισε εντελώς τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν», δήλωσε την Πέμπτη 10 Ιουλίου η Άνα Κέλι, εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου. «Όλος ο κόσμος είναι ασφαλέστερος χάρη στην αποφασιστική του ηγεσία», πρόσθεσε.
Όμως, η ισραηλινή εκτίμηση διαφέρει σε ένα σημαντικό σημείο, από το συμπέρασμα του Ραφαέλ Γκρόσι, του γενικού γραμματέα του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας. Στο αν δηλαδή, το Ιράν είχε καταφέρει να μεταφέρει μεγάλο μέρος του αποθέματός του από εμπλουτισμένο -κατά 60%- ουράνιο λίγο πριν την αμερικανική επίθεση, νωρίς το πρωί της 22ας Ιουνίου στην Τεχεράνη.
Οι εκτιμήσεις Ισραηλινών αξιωματούχων διαφέρουν για το αν το εμπλουτισμένο ουράνιο που ήταν αποθηκευμένο εκεί, είχε ήδη μεταφερθεί. Ο Γκρόσι έχει δηλώσει πως πιστεύει ότι μεγάλο μέρος του αποθέματος που ήταν αποθηκευμένο στο Ισφαχάν, μεταφέρθηκε από την πυρηνική εγκατάσταση πριν από την επίθεση.
Ο ανώτερος Ισραηλινός αξιωματούχος, που επικαλούνται οι New York Times, υποστηρίζει πως τίποτα δεν μετακινήθηκε. Ο αποθηκευτικός χώρος στο Ισφαχάν ήταν πολύ βαθύς για να καταστραφεί ακόμη και από τα πιο ισχυρά αμερικανικά όπλα, σημείωσε.
Ωστόσο, η επίθεση των ΗΠΑ στο σημείο έκλεισε πολλές εισόδους και φαίνεται να εξαφάνισε εργαστήρια που μετατρέπουν το εμπλουτισμένο ουράνιο σε μορφή, η οποία θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή όπλου και στη συνέχεια πυραυλικής κεφαλής.
Μιλώντας στη Σύνοδο Κορυφής για τα πυρηνικά στη Χάγη πριν από δύο εβδομάδες, ο Τραμπ δήλωσε ότι οι αμερικανικές επιθέσεις «μπλόκαραν την ικανότητα του Ιράν να αναπτύξει πυρηνικά όπλα για πολλά χρόνια ακόμη» και άφησε να εννοηθεί ότι θα ήταν πρόθυμος να χτυπήσει ξανά εάν χρειαστεί. «Αυτό το επίτευγμα μπορεί να συνεχιστεί επ’ αόριστον εάν το Ιράν δεν αποκτήσει πρόσβαση σε πυρηνικό υλικό, κάτι που δεν θα γίνει», δήλωσε στους δημοσιογράφους.
Έκτοτε, το Ιράν έχει απελάσει τους επιθεωρητές της ΔΟΑΕ που βρίσκονταν στην Τεχεράνη κατά τη διάρκεια των ισραηλινών και αμερικανικών επιθέσεων και έχει απενεργοποιήσει ορισμένες από τις εναπομείνασες κάμερες και άλλες συσκευές παρακολούθησης του οργανισμού, «κόβοντας» το καλύτερο παράθυρο στην ιρανική δραστηριότητα που είχε η Δύση. Το αποτέλεσμα είναι ότι ο οργανισμός, μια μονάδα των Ηνωμένων Εθνών, είναι πλέον τυφλός.
«Η χώρα σκοτεινιάζει», δήλωσε ο Ρέι Τακέιχ, μελετητής του Ιράν στο Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων, ο οποίος έχει παρακολουθήσει το πρόγραμμα σε πολλές εκδοχές του τα τελευταία 25 χρόνια. «Νομίζω ότι οδεύουμε προς μία διασπορά της ιρανικής προσπάθειας σε όλη τη χώρα, με έναν μεγάλο αριθμό μικρών εργαστηρίων. Αυτό που έχουν μάθει οι Ιρανοί, είναι ότι ακόμη και κάτι που βάζεις σε ένα βουνό, μπορεί να βομβαρδιστεί», πρόσθεσε.
Αν ο Τακέιχ έχει δίκιο στην πρόβλεψή του, την οποία έχουν επαναλάβει αρκετοί Αμερικανοί, Βρετανοί και Ευρωπαίοι αξιωματούχοι των μυστικών υπηρεσιών τις τελευταίες δύο εβδομάδες, το Ισραήλ και οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να περάσουν σε μια νέα εποχή με «κρυφτούλι».
Το Ιράν φαίνεται απίθανο να προσπαθήσει να ανοικοδομήσει τις πυρηνικές του εγκαταστάσεις στο Φορντό ή στο Νατάνζ.
Ακόμα και το Φορντό, χτισμένο βαθιά μέσα σε ένα βουνό, ήταν πολύ πιο ευάλωτο από ό,τι πίστευαν οι Ιρανοί σχεδιαστές του. Ένα βασικό τρωτό σημείο ήταν η ύπαρξη φρεατίων εξαερισμού που εισχωρούσαν βαθιά μέσα στο εργοστάσιο. Η αμερικανική επιχείρηση περιλάμβανε επιθέσεις που έστειλαν τις βόμβες ακριβώς σε αυτά τα φρεάτια, επιτρέποντάς τους να φτάσουν πιο κοντά στους θαλάμους ελέγχου και τις αίθουσες εμπλουτισμού ουρανίου από ό,τι αν έπρεπε να ανατινάξουν τον βράχο.
Για τους Ιρανούς, η πρόσβαση στο ουράνιο που είναι ήδη εμπλουτισμένο σε καθαρότητα 60% -λίγο κάτω από το 90% που χρησιμοποιείται συνήθως στα πυρηνικά όπλα – είναι κρίσιμη.
Ωστόσο, η συντριπτική πλειοψηφία της προσπάθειας από την Τεχεράνη για την απόκτηση ουρανίου υψηλού εμπλουτισμού, βρίσκεται στα αρχικά στάδια. Συνεπώς, οποιαδήποτε προσπάθεια να ανακτηθεί από τα ερείπια του Ισφαχάν, θα είναι δύσκολο να κρυφτεί από μία δορυφορική παρακολούθηση.
Ο Ισραηλινός αξιωματούχος δήλωσε ότι πιστεύει πως ορισμένα επιπλέον αποθέματα εξακολουθούν να υπάρχουν στο Φορντό και το Νατάνζ, τις δύο μεγάλες εγκαταστάσεις εμπλουτισμού ουρανίου. Και οι δύο εγκαταστάσεις επλήγησαν σημαντικά, συνεπώς το Τελ Αβίβ εκτιμά ότι η ανάκτηση αυτών των προμηθειών θα ήταν πολύ δύσκολη υπόθεση.
Αυτό που παραμένει άγνωστο, ωστόσο, όπως σημειώνουν Αμερικανοί και Βρετανοί αξιωματούχοι, είναι πόσο γρήγορα το Ιράν θα μπορούσε να αναδιατάξει τις εγκαταστάσεις που έχει χάσει και αν θα μπορούσε να το κάνει κρυφά για να αποφύγει ένα άλλο πιθανό χτύπημα.
